حقوق صاحبان سهام در انواع ترازنامه

با ترازنامه آشنا شوید

ترازنامه صورتی حاوی دارایی ها، بدهی ها و حقوق مالکانه یک واحد اقتصادی است. ترازنامه مانند یک عکس، وضعیت مالی واحد اقتصادی را در یک لحظه خاص نشان می دهد. (برخلاف سایر صورت های مالی اساسی که مانند یک فیلم تغییرات طی دوره مالی را نمایش می دهند) ترازنامه از نظر استفاده کنندگان صورت های مالی دارای مزایا و معایبی می باشد.

مزایای ترازنامه

الف) ترازنامه ترکیب دارایی های شرکت را نشان می دهد. سمت راست ترازنامه به استفاده کننده نشان می دهد این شرکت چه مقدار از منابعش را در سرمایه گذاری کرده است.
ب) ترازنامه ساختار سرمایه شرکت را آشکار می نماید. سمت چپ ترازنامه حاوی اطلاعاتی راجع به انواع حقوق مترتب بر دارایی ها اعم از بدهی و حقوق صاحبان سهام است
پ) نقدینگی و انعطاف پذیری مالی شرکت از مطالعه ترازنامه مشخص می گردد. منظور از انعطاف پذیری توانایی شرکت در ایجاد و تهیه نقدینگی در مواقع لزوم است. ممکن است یک شرکت نقدینگی بالفعل نداشته باشد ولی امکان بالقوه برای تبدیل دارایی های دیگر یا وام گرفتن جهت تهیه نقدینگی را دارا بوده و انعطاف پذیری داشته باشد.
ت) نسبت های مالی مختلف از ترازنامه قابل استخراج است. یک نسبت مالی شامل یک رابطه یا فرمول است که عناصر صورت های مالی اجزاء آنرا تشکیل می دهد و در آنالیز شرایط مالی شرکت کاربرد دارد. عناصر ترازنامه در کنار عناصر صورت سود و زیان امکان بدست آوردن نسبت های مالی را فراهم می کنند.

معایب ترازنامه

الف) نشان ندادن برخی ارزش ها. بعضی از ارزش ها خصوصا آنهایی که اندازه گیری شان به مبالغ ریالی مشکل (و گاهی غیر ممکن) است در ترازنامه آورده نمی شوند. مثلا یک تیم مهندسی خوب برای یک شرکت نرم افزاری منافع آتی فوق العاده ای دارد ولی استانداردهای حسابداری اجازه نمی دهد چنین مزیت و ارزشی در ترازنامه به عنوان دارایی نشان داده شود.
ب) ترازنامه ارزش جاری بسیاری از اقلام را نشان نمی دهد. رعایت اصل بهای تمام شده تاریخی باعث می شود، ارزش های جاری که مربوط تر محسوب می شوند در ترازنامه گزارش نشوند.
پ) برآوردهای حسابداری روی ترازنامه اثر می گذارد. برآوردهایی که منجر به شناسایی اقلامی مانند استهلاک انباشته، ذخيره مطالبات مشکوک الوصول، ذخیره کاهش ارزش و نظایر آن می گردد، بر ترازنامه اثر می گذارد و باعث می شود مبالغ ترازنامه نیز ابهام مربوط به تخمین و برآورد را در خود داشته باشد. (این اثر در مورد صورت سود و زیان شدیدتر است)
ت) عملیات خارج از ترازنامه (ترازنامه خاموش)
گاهی می توان با انتخاب شکل های متفاوت از یک رویداد مالی ترتیبی داد که یک قلم در ترازنامه باشد یا نباشد. بنابراین اگر مدیران شرکت بخواهند اثر یک رویداد در ترازنامه دیده نشود می توانند این کار را انجام دهند. مثلا دو شرکت که برای انجام یک پروژه نیاز به وام دارند برای اینکه بدهی وام در ترازنامه آنها دیده نشود، اقدام به ایجاد یک شرکت سوم می کنند. سپس ضمانت شرکت سوم را جهت اخذ وام نزد بانک می نمایند. در نتیجه بدهی وام در ترازنامه شرکت سوم دیده می شود و ترازنامه شرکت اول و دوم فقط یک دارایی به نام سرمایه گذاری در شرکت سوم را نشان می دهد.

طبقه بندی در ترازنامه

دارایی ها و بدهی ها در ترازنامه به ترتیب پایندگی طبقه بندی می گردند، به این صورت که هر چقدر پایندگی کمتر داشته باشند، بالاتر گزارش می شوند. مثلا دارایی و بدهی جاری بالاتر و دارایی و بدهی بلندمدت در بخش پایین تر آورده می شوند. همچنین می توان گفت هر دارایی سیالیت(درجه نقد شوندگی) بیشتری داشته باشد، بالاتر گزارش می گردد و هر بدهی که سررسید نزدیکتری داشته باشد نیز بالاتر از بقیه بدهی ها نمایش داده می شود.

با ترازنامه بیشتر آشنا شویم؟

آشنایی با اقلام ترازنامه و اینکه چه فوایدی دارد حداقل کاری است که برای صاحبان کسب و کار ضروری است. حتی اگر میخواهید کار حسابداری خود را برون سپاری کنید، نیاز است اطلاعات ابتدایی از ترازنامه داشته باشید که قصد داریم در ادامه به آن بپردازیم:

ترازنامه گزارشي از دارايي ها، بدهي ها و حقوق صاحبان سهام يک شرکت در يک زمان مشخص است و مبنايي براي محاسبه ي نرخ هاي بازگشت و ارزيابي ساختار سرمايه اي شرکت به شمار مي رود. در واقع ترازنامه يک صورت مالي است که تصويري لحظه اي از دارايي ها و ديون يک شرکت و ميزان سرمايه گذاري سهام داران را به نمايش مي گذارد.

فرمول ثابت ترازنامه به شرح زير است که در آن دارايي ها در يک طرف معادله و حاصل ِجمع بدهي ها و حقوق صاحبان سهام در طرف ديگر آن قرار دارد:

دارايي ها = بدهي ها + حقوق صاحبان سهام

همان طور که در فرمول بالا مشخص است و همچنين بر پايه ي بديهيات، يک شرکت بايد براي پرداخت تمام چيزهايي که خواهان مالکيت آنهاست (دارايي ها) يا بايد پول قرض کند (بدهي ها) يا بايد آن را از سرمايه گذاران بگيرد (حقوق صاحبان سهام).

مثلا اگر يک شرکت از بانک وامي ۵ ساله به مبلغ ۴ ميليون تومان بگيرد، دارايي آن شرکت -به ويژه از نظر نقدي- ۴ ميليون تومان افزايش پيدا خواهد کرد؛ بدهي هاي شرکت نيز -به ويژه از نظر حساب بدهي هاي بلندمدت- به ميزان ۴ ميليون تومان بالا خواهد رفت و در اين صورت دو طرف معادله به تعادل کشيده مي شود. اگر شرکت ۸ ميليون تومان از سرمايه گذاران دريافت کند، دارايي هاي آن و همين طور حقوق صاحبان سهام به همين ميزان افزايش پيدا خواهد کرد. همه حقوق صاحبان سهام در انواع ترازنامه ي عايدي مازاد شرکت از بدهي ها به حساب حقوق ذي نفعان خواهد رفت که همين موضوع نشان دهنده ي خالص دارايي هاي صاحبان است. اين عايدي ها در طرف دارايي ها به تعادل کشيده خواهد شد و به صورت وجه نقد، سرمايه گذاري، موجودي يا ساير دارايي ها حقوق صاحبان سهام در انواع ترازنامه خود را نشان مي دهد.

دارايي ها، بدهي ها و حقوق صاحبان سهام هريک متشکل از حساب هاي کوچکي هستند که مشخصات مالي شرکت را به تفصيل تشريح مي کنند. اين حساب ها در هر صنعت تفاوت فراواني با يکديگر دارند و در همين شرايط مي توانند بسته به نوع کسب و کار اقتضائات متفاوتي داشته باشند. به همين دليل بسياري از مديران سراغ برونسپاري خدمات حسابداري و خدمات مالياتي خود مي روند تا بتوانند زمان ارزشمند خود را به صورت هدفمند صرف بهبود هسته ي اصلي کسب وکارشان کنند و در نهايت هزينه ي کمتري هم بپردازند. همچنين با بهره گيري از مشاوره مالياتي اين مؤسسات، بدون نگراني در مسير امن مالياتي به فعاليت خود ادامه مي دهند.

اقلام ترازنامه

۱. دارايي ها در ترازنامه

در بخش دارايي ها، حساب ها از بالا به پايين به ترتيب نقدينگي ، يعني بر اساس ميزان سهولت تبديل دارايي به پول نقد فهرست مي شوند. دارايي ها به دو قسمت دارايي هاي جاري، يعني دارايي هايي که در طول يک سال يا کمتر به پول نقد تبديل مي شوند، و دارايي هاي غيرجاري يا بلندمدت، يعني دارايي هايي که مدت زمان تبديل آنها به پول نقد بيش از يک سال است، تقسيم مي شوند.

دارايي هاي جاري

• پول نقد يا معادل نقد: نقدترين حالت دارايي است که مي تواند در شکل اوراق خزانه، گواهي سپرده ي کوتاه مدت، و ارز احتياطي باشد؛
• اوراق بهادار قابل فروش: اوراق بهادار سهام و بدهي که براي آن بازار دست به نقد وجود دارد؛
• حساب هاي قابل نقد: پولي است که مشتريان به شرکت بدهکارند که شايد شامل مستمري براي حساب هاي مشکوک باشد؛ چرا که مي توان هميشه انتظار داشت تعدادي از مشتريان ديون خود را پرداخت نکنند؛
• موجودي کالا: کالاهاي موجود براي فروش که داراي هزينه ي کمتر يا قيمت پاييني در بازار هستند؛
• مخارج پيش پرداخت شده: مبالغي که پيش از اين براي آنها هزينه شده است مثلا بيمه، قراردادهاي تبليغ يا اجاره.

دارايي هاي غير جاري

• سرمايه گذاري هاي بلند مدت: اوراق بهاداري که تا سال بعد نقدشدني نخواهند بود؛
• دارايي هاي ثابت: دارايي هايي ازجمله زمين، ماشين آلات، تجهيزات، ساختمان و ساير دارايي هاي با دوام؛
• دارايي هاي نامشهود: دارايي هاي غيرفيزيکي اما ارزشمند از قبيل مالکيت معنوي و سرقفلي. در مجموع دارايي هاي نامشهود تنها زماني در ترازنامه آورده مي شوند که توسط سازمان کسب شده باشند تا اينکه درون سازمان توسعه داده شده باشند؛ ارزش اين دارايي ها ممکن است به شدت دست کم گرفته شود.

۲. بدهي ها در ترازنامه

بدهي ديوني است که شرکت بايد به طرف هاي خارج از سازمان بپردازد و مي توانند طلب تأمين کنندگان، سود اوراق قرضه ي صادره به طلبکاران، اجاره بها، تسهيلات و حقوق و دستمزد باشد. بدهي هاي جاري بدهي هايي هستند که موعد سررسيد آنها در طي يک سال است و بر اساس تاريخ سررسيد فهرست مي شوند. بدهي هاي بلندمدت هم سررسيد هاي بالاي يک سال دارند.

بدهي هاي جاري

بدهي هاي غير جاري

• ديون بلندمدت: سود و اصل اوراق قرضه ي صادره؛
• بدهي هاي مالياتي تعليق شده: ماليات هاي افزوده شده که تا سال آينده پرداخت نخواهند شد.

بعضي از بدهي ها در ترازنامه آورده نمي شوند. اجاره ي عملياتي نمونه اي از اين دست بدهي هاست.

۳. حقوق صاحبان سهام در ترازنامه

حقوق صاحبان سهام پولي است که به صاحبان کسب وکار يعني صاحبان سهام آن اختصاص دارد. اين پول با عنوان «دارايي خالص» هم شناخته مي شود چرا که معادل کل دارايي هاي يک شرکت منهاي بدهي هايي است که به غيرصاحبان سهام بايد پرداخت شود.

سود انباشته، سود خالص يک شرکت است که يا بر روي کسب وکار مجددا سرمايه گذاري مي شود يا براي پرداخت ديون مورد استفاده قرار مي گيرد و مابقي نيز بين صاحبان سهام به صورت سود سهام توزيع مي شود.

سهام خزانه داري، سهامي است که شرکت يا آن را بازخريد مي کند يا از ابتدا صادر نمي کند. اين سهام را مي توان در تاريخي ديگر فروخت تا نقدينگي يا اندوخته را بالا برد و مانع تصاحب خصمانه شد.

بعضي از شرکت ها اقدام به صدور سهام ممتاز مي کنند که جداي از سهام هاي عادي در بخش حقوق صاحبان سهام فهرست مي شوند. به سهام ممتاز يک ارزش نسبي دلخواه تخصيص داده مي شود (در بعضي موارد براي سهام هاي عادي هم همين کار انجام مي شود) اما به قدري کم است که هيچ باري بر روي ارزش بازاري سهم ها تحميل نمي کند. حساب هاي سهام ممتاز و سهام عادي با ضرب ارزش نسبي در تعداد سهم هاي صادره محاسبه مي شود.

سرمايه ي پرداخت شده ي اضافي يا مازاد سرمايه، نشان دهنده ي مقداري است که صاحبان سهام مازاد بر حساب هاي سهام عادي يا سهام ممتاز سرمايه گذاري کرده اند که بر حسب ارزش نسبي است تا قيمت بازار. حقوق صاحبان سهام مستقيما با بازار سرمايه شرکت در ارتباط نيست: حقوق صاحبان سهام بر اساس قيمت جاري سهام است در حالي که سرمايه پرداخت شده مجموع ارزشي (equity) است که با هر قيمتي خريداري شده است.

نمونه ترازنامه

جدول زير نمونه اي از يک ترانامه را نشان مي دهد:

ترازنامه شرکت بيسکوييت گرجي در تاريخ ۱۳۹۲/۱۲/۲۹

مهم ترين آيتم هاي ترازنامه در تجزيه و تحليل هاي اساسي

تحليلگران و مؤسساتي که مشاوره مالي مي دهند به طور معمول کارشان را با بررسي ترازنامه آغاز مي کنند. علت اين است که ترازنامه تصويري لحظه اي از دارايي و بدهي هاي شرکت در يک نقطه از زمان است؛ نه همانند صورت سود و زيان در يک دوره ي خاص زماني. بسياري از کارشناسان پول نقد را به عنوان مهم ترين آيتم ترازنامه ي يک شرکت مي دانند. ساير آيتم هاي مهم عبارتند از حساب هاي دريافتي، سرمايه گذاري هاي کوتاه مدت، املاک و مستقلات و تجهيزات و آيتم هاي عمده ي بدهي.

چگونگي تفسير ترازنامه

ترازنامه تصويري لحظه اي از وضعيت مالي شرکت در زماني مشخص را نمايش مي دهد. ترازنامه به خودي خود نمي تواند اطلاعاتي از روندهايي را که در دوره ي زماني طولاني رخ مي دهد در اختيار شما قرار بدهد. به همين علت، آن را بايد حقوق صاحبان سهام در انواع ترازنامه با ترازنامه ي دوره هاي گذشته در همان سازمان مقايسه کرد. همچنين مي توان ترازنامه را با ساير کسب وکارهاي همان صنعت مقايسه کرد چرا که صنايع مختلف رويکرد هاي خاص خود را در مسائل مالي دارند.

نسبت هاي فراواني از جمله نسبت بدهي به سهام را مي توان از ترازنامه به دست آورد که به کمک آن سرمايه گذاران مي توانند از سلامت فعاليت مالي شرکت مطلع شوند. صورت سودوزيان و صورت جريان وجوه نقد نيز اطلاعات ارزشمندي به منظور ارزيابي وضعيت مالي شرکت ها به دست مي دهند.

صورت های مالی چیست و انواع صورتهای مالی و روش تهیه آن

تمامی مشاغل و بنگاه‌های اقتصادی موظف هستند تا وضعیت و عملکرد مالی کسب‌وکار خود را به‌صورت ساختاریافته ارائه کنند. این گزارش‌های استاندارد که تحت عنوان صورت های مالی شناخته می‌شوند، شامل اطلاعاتی نظیر ترازنامه ، سود و زیان و صورت گردش نقدی است. درواقع به کمک این اطلاعات می‌توان به‌صورت خلاصه به عملیات مالی و فعالیت‌های سرمایه‌گذاری یک شرکت دست پیدا کرد تا از طریق آن بتوان تصمیمات مهمی برای یک شرکت گرفت.

اگر شما هم قصد دارید تا اطلاعات مالی شرکت خود را به شفاف‌ترین شکل ممکن تحلیل کنید، در ادامه با ما همراه باشید.

ما در این مقاله قصد داریم تا شما را با این سوابق مکتوب و نحوه تحلیل آن آشنا کنیم.

صورت های مالی چیست؟

صورت های مالی چیست؟

صورت های مالی درواقع اطلاعات مکتوب و خلاصه‌شده‌ای هستند که فعالیت مالی و شرایط کسب‌وکار شمارا نشان می‌دهند. درواقع این اطلاعات به‌صورت ساده و فشرده در یک دوره زمانی معین و طبق اصول و استانداردهای حسابداری مشخص می‌شود. اطلاعات به دست آماده از این گزارش‌ها، مبنای تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاران و کاربران گوناگون است تا از طریق آن بتوانند نسبت به کارهای زیر اقدام کنند:

• تعیین توانمندی یک کسب‌وکار در پرداخت بدهی‌ها
• تحلیل عملکرد کسب‌وکارها از طریق محاسبه نسبت‌های مالی
• ارائه جزئیات تراکنش‌های کسب‌وکارها
• بررسی توانمندی مشاغل برای ایجاد نقدینگی

انواع صورت های مالی

صورت‌ های مالی انواع مختلفی دارد و هر یک با هدف خاصی ارائه می‌شوند. ازجمله آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. ترازنامه
2. صورت حساب سود و زیان
3. صورت سود و زیان حقوق صاحبان سهام در انواع ترازنامه جامع
4. صورت گردش جریان وجوه نقد

مطالعه بیشتر: ۷ نکته مهم در تهیه گزارش تراز آزمایشی

ترازنامه

ترازنامه

ترازنامه گزارشی است که وضعیت دارایی‌ها، بدهی‌ها و حقوق مالکان یک شرکت(حقوق صاحبان سهام) را در یک تاریخ معین نشان می‌دهد

ترازنامه به ‌گونه‌ای است که میزان دارایی‌های یک شرکت همواره برابر با مجموع حقوق صاحبان سهام در انواع ترازنامه بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام آن است که به آن معادله اساسی حسابداری نیز می‌گویند.

از ترازنامه به‌عنوان صورت ‌وضعیت مالی نیز نام‌برده می‌شود. ترازنامه در اصل بیانگرآن است که یک شرکت چقدر دارایی دارد و چقدر بدهکار است .

برای مشاهده دارایی‌ها، بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهم در یک زمان مشخص می‌توان از گزارش ترازنامه استفاده کرد. درنتیجه اگر می‌خواهید وضعیت شرکت خود را در یک زمان مشخص ببینید، ترازنامه به شما کمک می‌کند تا به این هدف خود برسید.

عناصر اصلی و سه‌گانه ترازنامه

1. دارایی‌ها(سمت راست ترازنامه)
2. بدهی‌ها
3. حقوق صاحبان سهام(سمت چپ ترازنامه)

انواع دارایی ها

• دارایی‌های جاری:آن دسته از دارایی‌ها هستند که قابلیت نقدشوندگی بالایی دارند، مانند موجودی نقد، سپرده بانکی، سرمایه‌گذاری‌های کوتاه‌مدت، حساب‌ها و اسناد دریافتنی، موجودی کالا، مواد
• دارایی‌های ثابت: برخلاف دارایی‌های جاری فاقد نقدشوندگی بالا بوده و شرکت نیز تصمیمی بر نقد کردن آن‌ها در کوتاه‌مدت ندارد؛ مانند ماشین‌آلات تولیدی، زمین، ساختمان‌ها، اموال، وسایط نقلیه، سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت مشخصه اصلی دارایی‌های ثابت به‌استثنای زمین، استهلاک آن‌هاست و همه‌ساله بخشی از ارزش آن‌ها به هزینه استهلاک انتقال می‌یابد. در اثر استهلاک، ارزش دفتری این اقلام همه‌ساله کاهش می‌یابد.

انواع بدهی ها

• بدهی های جاری : در بدهی جاری آن دسته از اقلامی که دارای سررسید کمتر از یک دوره مالی هستند قرار می‌گیرند؛ مانند حساب‌ها و اسناد پرداختنی، پیش دریافت‌ها، ذخیره مالیات
• بدهی های غیر جاری : دربدهی‌ غیر جاری نیز کلیه بدهی‌های بلندمدت شرکت که انتظار نمی‌رود، در طی یک دوره مالی سررسید شوند، دسته‌بندی می‌شوند، مانند ذخیره مزایای پایان حقوق صاحبان سهام در انواع ترازنامه حقوق صاحبان سهام در انواع ترازنامه خدمت کارکنان، تسهیلات بلندمدت
  

حقوق صاحبان سهام

حقوق صاحبان سهام که شامل سرمایه، اندوخته قانونی، سایر اندوخته‌ها، سود و زیان انباشته است.

معرفی ترازنامه و اصطلاحات مرتبط با آن

ممکن است فردی ۴ سال در دانشگاه وقت خود را صرف گرفتن مدرک لیسانس کند و آن لیسانس وضعیت نامشخصی برای پشتوانه کاری در جامعه داشته باشد. اما همین مبحث آموزش بورس، تحلیل­‌های تکنیکال و بنیادی را اگر به صورت مستمر و فشرده وقت بگذارید و یاد بگیرید به راحتی ظرف مدت یک سال می‌­توانید حتی در قالب یک مشاور مشغول به کار شوید.

بسیاری از شرکت‌­های حقوقی، شرکت‌­های سرمایه گذاری، کارگزاری­‌ها و بسیاری از اشخاص حقیقی، تمایل دارند که یک فرد را به عنوان راهنما و تحلیل‌گر در کنار خودشان داشته باشند. افرادی هستند که این موقعیت را از دست نمی‌­دهند و از این فرصت به خوبی استفاده کرده و با یک آموزش فشرده در کنار سرمایه گذاری خودشان در بورس، حقوق ماهیانه و جایگاه اجتماعی بسیار مناسبی را کسب کرده‌اند. لازمه موفقیت در این زمینه این است که شما به چشم یک حرفه یا تخصص این کار را ادامه دهید تا در این مسیر پیشرفت کنید.

به‌احتمال‌زیاد تا به‌ حال اصطلاح ترازنامه (بیلان) به گوشتان خورده است و برای‌تان سوال پیش‌آمده که ترازنامه (بیلان) چیست؟ در پاسخ به این سوال باید گفت که ترازنامه در حقیقت به صورت‌حسابی گفته می‌شود که در پایان یک دوره مالی، وضعیت دارایی‌ها، بدهی‌ها و سرمایه در گردش یک شرکت را موردبررسی قرار می‌دهد. البته مسائل گوناگونی وجود دارد که باید درباره این صورت‌حساب بدانید تا بتوانید بررسی درستی انجام دهید. از همین رو در ادامه درباره اصطلاحات و اجزای ترازنامه صحبت خواهیم کرد تا با این موضوعات آشنا شوید.

در این قسمت از مجموعه مقالات بورسی قصد داریم به مبحث ترازنامه که یکی از بخش­‌های صورت­‌های مالی است بپردازیم. پس شما علاقه مندان در زمینه آموزش بورس نیز تا انتهای این مقاله ما را همراهی کنید.

صورت مالی چیست؟

هر شرکت موظف است که در یک دوره خاص زمانی گزارش­‌هایی ارائه دهد که به آن صورت‌­های مالی گفته می‌­شود. این گزارشات طبق اصول حسابداری، استاندارد، چارچوب و شکل خاصی می­‌باشند و باید این اصول حسابداری رعایت شود تا یک گزارش جامع، کامل و دقیق ارائه شود. به زبانی ساده‌­تر صورت مالی یک گزارش جامع و خاص از وضعیت شرکت است.

انواع صورت‌­های مالی

در مجموع ما ۴ نوع صورت مالی اصلی و اساسی داریم که یکی از آن­‌ها ترازنامه است.

ترازنامه چیست؟

همان‌طور که گفته شد، ترازنامه یا بیلان در حقیقت صورت‌ حسابی به شمار می‌آید که در آخر هر دوره مالی در شرکت‌ها و سازمان‌ها، در زمانی مشخص توسط حسابداران تهیه می‌شود. نکته مهم درباره این صورت‌حساب این است که شما می‌توانید با بررسی آن وضعیت ساختار سرمایه و ساختار مالی شرکت، یعنی بدهی‌ها، دارایی‌ها و … را موردبررسی قرار دهید.

اجزای ترازنامه چه چیزهایی هستند؟

در کنار اقلامی که به آن‌ها اشاره شد، آشنایی با اجزای ترازنامه نیز اهمیت دارد. توجه داشته باشید که نوشتن اجزای ترازنامه واجب است و تفاوتی ندارد که ترازنامه حسابی یا گزارشی باشد. در ادامه به بررسی این اجزا می‌پردازیم.

عنوان ترازنامه

نام کامل واحد اقتصادی، نام گزارش یا صورت مالی و تاریخ گزارش سه بخش اصلی عنوان ترازنامه هستند که هر کدام توضیح مخصوص به خود را دارند.

نام کامل واحد اقتصادی: حسابدار در زمان تهیه ترازنامه باید نام کامل بنگاه اقتصادی را در سطر اول ذکر کند.

نام گزارش یا صورت مالی: در سطر دوم باید به این موضوع که گزارش مالی «ترازنامه» است اشاره شود.

تاریخ گزارش: آخرین موردی که باید به آن اشاره کنید، تاریخ گزارش است. درواقع حسابدار باید تاریخ مربوط به آخرین روز دوره مالی را ذکر کند. توجه حقوق صاحبان سهام در انواع ترازنامه داشته باشید که منظور از تاریخ گزارش، تاریخ تنظیم ترازنامه نیست.

واحد اندازه‌گیری ترازنامه

واحد اندازه‌گیری که در ترازنامه ذکر می‌شود، در حقیقت به واحد پول کشوری که قرار است ترازنامه در آن تنظیم شود بستگی دارد. برای مثال واحد اندازه‌گیری در ترازنامه‌ای که داخل ایران تنظیم می‌شود، ریال است. البته اگر تصمیم دارید که ترازنامه را در بازارهای جهانی ارائه دهید، باید واحد اندازه‌گیری را دلار یا یورو تعیین کنید.

• جمع حساب‌ها: در زمان تجزیه ‌و تحلیل ترازنامه شرکت ‌ها باید به این موردتوجه داشته باشید که جمع ستون راست که مربوط به دارایی‌ها می‌شود، باید با جمع ستون چپ که شامل بدهی و سرمایه است برابر شود.

تجزیه‌وتحلیل ترازنامه شرکت‌ها به چه صورت است؟

برای آنکه بتوانید از داده‌های ترازنامه استفاده کنید، باید تحلیل درست و کاملی انجام دهید. برای این کار لازم است همه اطلاعاتی که استخراج می‌کنید، مانند دارایی‌ها، بدهی‌ها، حقوق صاحبان سهام، موجودی کالا، دارایی‌های مالی و … را موردبررسی قرار دهید.

در حقیقت اطلاعاتی که به‌واسطه تحلیل بنیادی ترازنامه به دست می‏‌آورید، در موفقیت شما کاربرد و تاثیر فراوانی دارند؛ بنابراین شما باید ترازنامه‌ای که تهیه می‌کنید را با نمونه‌های قبلی مقایسه کنید تا متوجه تغییراتی که در بحث مالی شرکت پیش‌آمده شوید.

البته برای تجزیه‌وتحلیل شما باید با اصطلاحات مربوط با ترازنامه آشنا باشید؛ از همین رو در ادامه به برخی از این اصطلاحات اشاره خواهیم کرد.

سرمایه در گردش: اگر شما از مجموع دارایی‌های جاری شرکت، مجموع بدی‌های جاری را کم کنید، میزان سرمایه در گردش به دست می‌آید.

ساختار سرمایه: به مجموعه بدهی‌های غیر جاری و حقوق صاحبان سهام، ساختار سرمایه گفته می‌شود.

ساختار مالی: به مجموع بدهی‌های جاری، غیر جاری و حقوق صاحبان سهام که همگی در سمت چپ جدول ترازنامه قرار گرفته‌اند، ساختار مالی می‌گویند.

چگونه می­‌توان به ترازنامه یک شرکت دسترسی پیدا کرد؟

دسترسی به ترازنامه یک شرکت بسیار آسان است و تنها کافیست که به سایت کٌدال (سامانه جامع اطلاع رسانی ناشران) مراجعه کرده و نماد موردنظر خود را با یک سرچ ساده پیدا کنید و گزارش آن را به راحتی در فرمت‌­های مختلف دانلود کنید. سایت کٌدال زیرمجموعه سازمان بورس و اوراق بهادار بوده که بخش ترازنامه در فایل دانلودی صور‌‌‌ت‌­های مالی به صورت ضمیمه ارائه شده و قابل مشاهده است.

حال در زیر می­‌خواهیم بخش­‌های مختلف یک ترازنامه را برای شما تحلیل کنیم و اصطلاحات مربوطه را در قالب یک مثال به شما آموزش دهیم:

این ترازنامه مربوط به شرکت پارس طبیعت سلولز (سهامی خاص) است که در تاریخ ۳۰ آبان ۹۸ ارائه شده است.

ترازنامه شامل چه اقلامی می‌شود؟

اقلام ترازنامه به‌طورکلی سه نوع اصلی دارد که این سه نوع را می‌توان دارایی‌ها، بدهی‌ها و سرمایه در نظر گرفت. البته این نکته را نیز در نظر بگیرید که هر یک از این اقلام نیز دسته‌بندی‌های گوناگونی دارند. در ادامه این اقلام و دسته‌بندی‌های آن‌ها را بررسی خواهیم کرد.

بخش اول: دارایی­‌ها

دارایی‌­ها که در ستون سمت راست ترازنامه قرارگرفته‌اند و به دو دسته دارایی­‌های جاری و غیرجاری تقسیم می‌­شوند.

دارایی­‌های جاری

دارایی­هایی که انتظار داریم که در یک چرخه مالی (یک سال مالی) به پول تبدیل شوند. و یا تبدیل به کالایی شده، به فروش رسیده و تبدیل به پول شوند. و به عبارت ساده­‌تر به دارایی­‌هایی که انتظار داریم در یک سال مالی به نقدینگی تبدیل شوند دارایی­های جاری گفته می­شوند. که شامل موارد زیر است.

1. موجودی نقد: آن‌چه که از موجودی نقد نزد حساب­‌های متعلق به شرکت وجود دارد.
2. دریافتنی‌­های تجاری و غیرتجاری: دریافتنی­‌های تجاری به دریافتنی­‌هایی گفته می­شود که شرکت مثلاً بابت فروش یک محصولی وجهی را از یک شرکت متقابل طلب دارد که در زمینه تجارت شرکت بوده و باید از طرف مقابل دریافت کند. و هر طلبی که شرکت غیر از زمینه مربوط به تجارتش داشته باشد دریافتنی‌­های غیرتجاری گفته می­‌شود. مثلاً اگر شرکتی مساعده‌­ای به کارمندانش داده باشد و انتظار داشته باشد که این مساعده را تا پایان سال پس بگیرد این مساعده در قالب امور تجاری شرکت قرار نمی‌گیرد و یک کمکی است که از طرف شرکت به کارمندانش داده شده و مربوط به دریافتنی‌­های غیرتجاری است.
3. موجودی مواد و کالا
4. پیش پرداخت­‌ها: حال می‌­توانیم به راحتی با مقایسه سال قبل (طبق ترازنامه بالا ۹۷) و سال جاری (طبق ترازنامه بالا ۹۸) هر بخش از دارایی­‌های جاری را با هم مقایسه کنیم و ببینیم که مثلاً موجودی نقد شرکت افزایش یافته یا کاهش یافته، دریافتنی­‌های تجاری و غیرتجاری شرکت به چه دلیل افزایش یافته و صرف چه اموری شده است؟ دلیل افزایش موجودی مواد و کالا چیست؟ در اثر عدم فروش مناسب این موجودی اضافه شده است یا تولید افزایش یافته و به دنبال آن افزایش موجودی مواد و کالا داشته‌ایم؟ و سایر موارد. و در نهایت باید دید که چه اتفاقاتی در شرکت رخ داده است که سبب به وجود آمدن این تغییرات شده است.

دارایی‌­های غیرجاری

به دارایی­‌هایی گفته می­شود که در بیش از یک‌سال و در چشم انداز بلند مدت احتمال تبدیل آن­‌ها به نقدشوندگی وجود دارد یا اصلا نقد نمی‌­شوند و یک سرمایه گذاری بلند مدت است و قصد نقد کردن آن­‌ها را نداریم.

1. سرمایه گذاری‌­های بلند مدت: دارایی­‌های غیرجاری می­توانند سرمایه گذاری­‌های بلند مدت و در قالب یک پروژه بلندمدت در یک شرکت و یا هرجای دیگر باشد.
2. دارائی­‌های نامشهود: دارایی‌­هایی که ذاتاً فیزیکی نیستند. مثل برند یک شرکت، ایده پردازی‌­های یک شرکت، مجوز خاص یک شرکت و سایر موارد.
3. دارایی‌­های ثابت مشهود: دارایی‌­هایی که فکر فیزیکی دارند مانند ماشین آلات یک شرکت،ساختمان یک شرکت، زمین یک شرکت و سایر موارد.
4. سایر دارائی­‌ها: در خصوص دارایی­‌های جاری یک شرکت که در ترازنامه یک شرکت مشاهده می‌­کنیم نباید انتظار نقد شوندگی داشته باشیم. مثلاً یک دستگاه که جزء ماشین آلات یک شرکت بوده و یک دارایی ثابت مشهود است قرار نیست تا زمانی که شرکت پا برجاست فروخته شود و نباید در خصوص دارایی‌­های جاری انتظار نقدشوندگی یا نقدشوندگی کوتاه مدت داشت.

توجه! هرچه یک شرکت به طور واضح‌تر در خصوص دارائی­‌های غیرتجاری خود اطلاعات در ترازنامه داده باشد برای سرمایه گذاری قابل اعتمادتر است. زیرا به طور واضح و بدون هیچ ابهامی می‌­توانید تمامی موارد و هزینه‌­های آن را مشاهده کنید و برای سرمایه‌گذاری کردن و یا نکردن تصمیم گیری کنید.

بخش دوم و سوم: بدهی­‌ها و حقوق صاحبان سهام

بدهی‌­ها و حقوق صاحبان سهام در ستون سمت چپ ترازنامه قرار گرفته‌اند.

بدهی­‌ها نیر شامل بدهی­‌های جاری و غیرجاری می­باشند و در مقابل ستون دارایی‌­ها قرار دارند.

بدهی­‌های جاری

1. پرداختی­‌های تجاری و غیرتجاری: این بخش نیز شامل پرداختنی­‌های تجاری و غیرتجاری بوده که از لحاظ تعریفی مانند دریافتنی­‌های تجاری و غیرتجاری است و در مقابل هم قرار دارند.
2. مالیات پرداختی
3. سود سهام پرداختی
4. تسهیلات مالی
5. پیش دریافت: پیش دریافت‌­هایی که شرکت برای انجام کاری پولی به صورت وام دریافت کرده و حالا باید تسویه کند.

موارد بالا جمع بدهی‌­های جاری می­باشند و باید در یک چرخه مالی یکساله باید بتوانند آن­‌ها را پرداخت کنند.

بدهی های غیرجاری: بدهی­‌های غیر تجاری شامل تسهیلات مالی بلند مدت، ذخیره مزایای پایان خدمت کارکنان است.

حقوق صاحبان سهام:

دارایی­ها – بدهی­ها = حقوق صاحبان سهام

حقوق صاحبان سهام + بدهی­ها = دارایی­ها

اندوخته قانونی

هر شرکت طبق ماده ۱۴۰ اصلاحیه قانون تجارت موظف است که هر سال ۱/۲۰ سودش را به عنوان اندوخته قانونی در نظر بگیرد و ذخیره کند.

سود (زیان) انباشه

توجه کنید که در این قسمت اگر اعداد بدون پرانتز باشند نشان‌دهنده سود هستند و وقتی که با پرانتز باشند نشان‌گر زیان هستند. طبق مثال ترازنامه بالا این شرکت از سال گذشته (۹۷) نه تنها سودی نداشته بلکه مقدار زیان آن نیز افزایش یافته است.

سود انباشته چیست؟

سود انباشته یکی از ابزارهای شرکت‌­ها برای تامین منابع مالی است. شرکت­ها اصولاً تمامی سود خود را تقسیم نمی­‌کنند و مقداری از سودشان را که در بین سهام‌داران تقسیم نکرده‌­اند به عنوان سود انباشه و یک منبع مالی برای شرکت ذخیره می­‌کنند و بعد از مدتی می­‌توانند از این بخش افزایش سرمایه نیز داشته باشند که به آن افزایش سرمایه از بخش سود انباشته گفته می­‌شود.

نکته: در یک ترازنامه جمع پایانی ستون دارایی­‌ها و جمع پایانی ستون بدهی­‌ها همیشه با هم برابر خواهدبود. تحلیل‌­های این بخش زمینه‌ه­ای برای ورود به بخش تحلیل بنیادی است.

نتیجه تحلیل ترازنامه بالا طبق موارد گفته شده با بررسی وارد گفته شده در بالا برای ترازنامه مثال بالا شرکت پارس طبیعت سلولز (سهامی خاص) وضعیت چندان مناسبی در مرحله بهره برداری برای سرمایه گذاری ندارد.

سخن آخر!

حال شما می‌­توانید همین حالا با مراجعه به سایت کدال انواع ترازنامه‌­های شرکت‌های مختلف را از بخش صورت­های مالی ارائه شده مشاهده کنید و به تحلیل آن­‌ها با توجه به موارد گفته شده در این مقاله بپردازید و آن‌قدر این تحلیل‌­ها را ادامه دهید تا بتوانید با یک نگاه روزنامه‌وار متوجه وضعیت یک شرکت از بخش ترازنامه آن شوید.

ترازنامه یا بیلان در حسابداری چیست؟

ترازنامه از صورت های مالی پرکاربرد هر سازمان و ابزار تصمیم گیری سرمایه گذاران به منظور سرمایه گذاری در سازمان است.

تهیه ترازنامه از جمله وظایف اصلی حسابداران است که به منظور تهیه دقیق آن باید با اجزا و المان های مربوطه آشنایی داشته باشند.

اگر به حسابداری علاقه مندید و یا قصد سرمایه گذاری در سازمانی را دارید تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.

1# ترازنامه چیست؟ (Balance Sheet)

ترازنامه یا بیلان گزارشی است که در زمانی مشخص وضعیت دارایی ها، بدهی ها و حقوق صاحبان سهام یک سازمان را مشخص می کند.

در صورت بررسی ترازنامه با سایر صورت های مالی کسب و کار، سرمایه گذاران می توانند تصمیمات لازم در خصوص سرمایه گذاری در شرکت را اتخاذ کنند.

البته سرمایه گذاران می توانند از اسناد مالی دیگری نظیر صورت های درآمدی (Income Statement) که نشان دهنده وضعیت درآمد و هزینه های شرکت هستند و
یا از صورت جریان نقدی (Cash Flow Statement) که نحوه جریان نقدی داخل و خارج از شرکت را نشان می دهد نیز به عنوان ابزاری برای درک تصویری کامل از کسب و کار استفاده کنند.

حتی سرمایه گذاران می توانند ارقام فعلی بیلان را با بیلان سال های قبلی همان شرکت یا شرکت های نظیر آن مقایسه کنند تا از بهبود یا عدم بهبود وضعیت مالی شرکت آگاهی یابند.

ترازنامه نشان می دهد که سازمان چه میزان پایدار (Stable) است و
آیا می تواند مسیر رشد فعلی خود را ادامه دهد و بدهی های خود را تأمین کند یا خیر.

سازمان بورس و اوراق بهادار شرکت های دولتی را ملزم به ارائه بیلان سالانه و فصلی برای نشان دادن وضعیت مالی برای سرمایه گذاری می کند.

2# فرمول ترازنامه

ترازنامه در علم حسابداری دارای فرمول ذیل است:

مجموع دارایی ها (Total Assets) = مجموع بدهی ها (Total Liabilities) + مجموع حقوق صاحبان سهام (Shareholders’ Equity)

در سمت راست ترازنامه دارایی ها و در سمت چپ بدهی ها و سرمایه شرکت قرار داده می شوند.

همواره بین این دو ستون توازن وجود دارد.

به منظور درک بهتر این فرمول بهتر است با هرکدام از این المان ها و اجزای آن ها آشنا شویم.