شاخص کل و مزایا و معایب آن
در ادامه به بررسی همه این شاخص ها خواهیم پرداخت.
شاخص کل بورس
می‌توان گفت مشهور ترین شاخص، شاخص کل است که وضعیت بازار را نشان می‌دهد و وقتی صحبت از افت یا رشد شاخص در اخبار شنیده می‌شود منظور همین شاخص کل بورس است.
تنها سهامی که در بازار بورس قرار دارند بر روی این شاخص تاثیر گذار هستند و شرکت هایی که در بازار فرابورس قرار دارند شاخص مختص به خود را دارند. به این شاخص، شاخص میانگین هم گفته می‌شود به این دلیل که با رشد یا ریزش آن می‌توان میانگین بازدهی (سود یا زیان) سرمایه گذاران در بازار را تعیین کرد.
به طور مثال وقتی در یک سال شاخص از ۱۰۰ هزار واحد موفق شود به ۱۵۰ هزار واحد برسد یعنی سرمایه گذاران موفق شده اند به طور میانگین ۵۰ درصد سود در یک سال کسب کنند. از نام های دیگر این شاخص می‌توان به شاخص بازده نقدی، شاخص TEDPIX و شاخص قیمت اشاره کرد.
نحوه محاسبه شاخص کل
شاخص کل بر اساس ارزش سهام است و رشد و ریزش آن نشان دهنده کم یا زیاد شدن میانگین ارزش کل سهام بازار بورس است.
ارزش هر شرکت = تعداد کل سهام شرکت × قیمت پایانی آخرین روز
ارزش کل بازار بورس = جمع ارزش شرکت های بورس
در عکس بالا نحوه محاسبه ارزش هر سهم و ارزش کل بازار توضیح داده شد. با توجه به اینکه قیمت سهام در هر روز کاری، ممکن است رشد یا ریزش داشته باشد، ارزش هر شرکت در هر روز میتواند کم یا زیاد شود و دلیل رشد یا ریزش های روزانه شاخص کل همین تغییرات قیمتی است.
شاید برای شما این سوال پیش آمده باشد که عدد هر روز شاخص کل به چه صورت محاسبه می‌شود؟
در عکس زیر نحوه محاسبه شاخص کل توضیح داده شده است.
آیا تاثیر سهام بر روی شاخص کل یکسان است؟
خیر، با توجه به اینکه تعداد کل سهام شرکت و همچنین قیمت شرکت ها با هم متفاوت است پس تاثیر سهام هم بر روی آن یکسان نیست. با ذکر یک مثال به توضیح این آیتم خواهیم پرداخت.
در عکس شاخص کل و مزایا و معایب آن بالا اطلاعات دو شرکت فولاد و سنیر نمایش داده شده است که از ضرب تعداد کل سهام شرکت در قیمت پایانی آخرین روز می‌توان ارزش هر نماد را محاسبه کرد که در قسمت ارزش بازار هم درج شده است.
ارزش شرکت فولاد حدود ۵۸ هزار میلیارد تومان می‌باشد در حالتی که سنیر ارزشی حدود ۲۸۰ میلیارد دارد. با توجه به اینکه ارزش شرکت فولاد بسیار بیشتر از شرکت سنیر است تاثیر فولاد بر روی شاخص کل هم به همان اندازه بیشتر است و سهام شرکت های بورسی با توجه به ارزشی که دارند بر روی سهام تاثیر گذار خواهند بود.
به طور مثال اگر چند شرکت تاثیر گذارمثبت باشند اما باقی سهام منفی باشند شاخص کل مثبت خواهد بود؛ و بلعکس اگر سهام های تاثیر گذار منفی باشند اما کل بازار مثبت باشد شاخص کل منفی خواهد بود.
آیا معاملات بلوکی بر روی شاخص تاثیر گذار است؟
وقتی حجم بسیار زیادی قرار باشد در یک نماد مورد معامله قرار بگیرد برای اینکه این حجم زیاد، بر روی قیمت سهم تاثیر زیادی نگذارد، با نظارت سازمان بورس یک نماد با عدد ۲ در تابلو جداگانه در بازار خرده فروشی باز خواهد شد (مانند چکاپا ۲ و شاملا ۲) و فروشنده و خریدار در این نماد معاملات خود را انجام می‌دهند.
به این معاملات، معاملات بلوکی گفته می‌شود و این نوع معاملات بر روی شاخص کل تاثیر گذار هستند.
مزایا معایب شاخص کل
شاخص کل، نشان دهنده ارزش بازار است. وضعیت کلی بازار به به ما نشان نمی‌دهد.
شاخص کل، نشان دهنده ورود و خروج نقدینگی است.
شاخص کل، نشان دهنده ورود و خروج معامله گران به بازار است.
همانطور که مشاهده می‌کنید شاخص کل مزایای بسیار عالی دارد برای همین باید اهمیت بسیار زیادی به آن داد اما یک عیب هم دارد و آن این است که وضعیت و ماهیت کلی بازار را به ما نشان نمی‌دهد. برای فهمیدن وضعیت کلی بازار از شاخص هم وزن استفاده خواهیم کرد.
شاخص کل فرابورس
شاخص کل فرابورس، دقیقا مانند شاخص کل بورس می‌باشد با این تفاوت که برای سهام بازار فرابورس استفاده می‌شود و فقط سهام بازار فرابورس در این بازار تاثیر گذارند. می‌توان گفت این شاخص در اکثر مواقع دنبال کننده شاخص کل بورس خواهد بود و برای تحلیل آن نیازی به استفاده از شاخص فرابورس نیست و همان شاخص کل بورس کفایت می‌کند.
شاخص کل هم وزن
بزرگی یا کوچکی شرکت ها تاثیری در شاخص کل هم وزن نخواهد داشت و همه سهام به یک اندازه بر روی این شاخص تاثیر گذارند؛ یعنی به همان اندازه که فولاد بر روی شاخص تاثیر میگذارد سنیر هم تاثیر خواهد داشت. این طور در نظر بگیرید که ارزش تمامی سهام برابر است.
مبدا این شاخص ۱ فرودین ۱۳۹۳ است و مبنا اولیه این شاخص ۱۰۰۰۰ واحد در نظر گرفته شده است. مهم ترین مزایا این شاخص این است که وضعیت کلی بازار را به ما نشان می‌دهد؛ یعنی اگر بیشتر سهام بازار مثبت باشند این شاخص مثبت خواهد شد و بالعکس بیشتر سهام بازار منفی باشد شاخص هم منفی خواهد شد.
شاخص صنعت
نحوه محاسبه شاخص صنعت دقیقا همانند شاخص کل است با این تفاوت که برای هر صنعت به طور جداگانه محاسبه خواهد شد. با استفاده از این شاخص متوجه وضعیت هر صنعت خواهید شد و می‌توانید صنعت های در حال رشد را شناسایی و اقدام به خرید آنها کنید.
شاخص سهام آزاد شناور
پیش از آنکه شاخص سهام آزاد شناور را بررسی کنیم. باید با مفهوم سهام شناور آشنایی داشته باشیم. سهام شناور به تعداد سهام از کل سهام شرکت گفته می‌شود که در حال گردش است یعنی قابلیت خرید و فروش دارد.
همانطور که در عکس بالا می‌بینید اطلاعاتی وارد شده که در سایت سازمان بورس قابل مشاهده است. از تعداد کل سهام این شرکت ۵۰ میلیون سهم قابل معامله است و باقی این سهام بلوکه است و قابلیت خرید و فروش ندارد که این سهام در دست سهامداران عمده قرار دارد.
نحوه محاسبه این شاخص دقیقا همانند شاخص کل است با این تفاوت که برای وزن دهی سهام، به جای استفاده از تعداد کل سهام شرکت از سهام شناور استفاده می‌شود..
شاخص ۵۰ شرکت فعالتر
همانطور که از اسم این شاخص پیداست، وضعیت ۵۰ شرکت فعال بازار را نشان می‌دهد. ۵۰ شرکت فعال به این صورت انتخاب می‌شود که شرکت هایی که در بازه های ۳ ماهه بیشترین تعداد روزهای داد و ستد را داشته باشند جز شرکت های فعال محسوب میشوند.
این شاخص به دو روش محاسبه می‌شود روش اول به صورت میانگین ساده است (شاخص هم وزن) و روش دوم به صورت میانگین موزون می‌باشد که همانند شاخص کل محاسبه می‌شود
بخش دوم: تحلیل شاخص ها
در این بخش به بررسی ۳ شاخص اصلی یعنی شاخص کل، شاخص هم وزن و شاخص صنعت خواهیم پرداخت.
تحلیل شاخص کل
تحلیل شاخص کل، اصلی ترین شاخص بازار است و باقی شاخص ها تاثیر بسیار زیادی از این شاخص خواهند گرفت و روند تکنیکالی این شاخص برای معامله گران از اهمیت بسیار زیادی برخوردار خواهد بود. در ادامه انواع روند شاخص کل را بررسی خواهیم کرد.
در عکس بالا قسمت زرد رنگ روند تکنیکالی صعودی شاخص کل را می‌بینید. در این بازه ها خرید سهم ریسک بسیارکمی دارد و اکثر سهام رشد قیمت را نیز خواهند داشت. بیشتر فعالیت معامله گران حرفه ای در این روند ها خواهند بود و با تمام سرمایه خود نیز در بازار به خرید و فروش خواهند پرداخت.
در این تصویر روند نزولی شاخص کل را مشاهده می‌کنید. معامله گران حرفه ای کمترین فعالیت را، در این بازار ها دارند و خرید سهام در این بازار ها ریسک بسیار زیادی به همراه خواهد داشت.
وقتی با این روند در شاخص کل مواجه شدیم می‌توان دو روش را پیش گرفت:
۱- خروج کل سرمایه
در این روش معامله گر هیچ فعالیتی در بازار نخواهد داشت و کل سرمایه معامله گر یا از پرتفوی خارج می‌شود یا بر روی اوراق مطمئن سرمایه گذاری می‌شود.
۲- خروج مقداری از سرمایه
در این روش معامله گر ۵۰ تا ۷۰ درصد سرمایه خود را از بازار خارج می‌کند و با باقی مانده سرمایه اقدام به خرید و فروش می‌کند. با این روش سرمایه معامله گر دچار زیان شدید نخواهد شد.
در تصویر بالا روند تکنیکالی رنج را مشاهده می‌کنید. به این نوع بازارها، بازار کم قدرت هم گفته می‌شود. بهتر است معامله گر در این بازار در تحلیلگری، بسیار سخت‌گیرتر باشد و خرید و فروش های زیادی نداشته باشد.
همچنین در این نوع بازار ها بهتر است اقدام به خرید سهامی کرد که تاثیر کمتری بر روی شاخص کل دارند مانند سهم های صنعت های کوچک مانند صنعت غذایی، دارو و زراعت.
استراتژی کلی شاخص ها
در ۳ حالت به بررسی بیشتر و دقیق‌تر ۳ شاخص (شاخص کل، شاخص هم وزن و شاخص صنعت) خواهیم پرداخت.
حالت اول: روند شاخص کل صعودی
می‌توان گفت تمامی شاخص ها با کمی تاخیر یا تعجیل از شاخص کل پیروی خواهند کرد و از همین رو وقتی شاخص کل صعودی باشد می‌توان اقدام به خرید سهام بازار کرد.
وظیفه اصلی معامله گر در هر بازاری متفاوت است. در بازار صعودی معامله گر وظیفه دارد که بیشترین سود ممکن را از بازار بگیرد و در بازار نزولی وظیفه اصلی معامله گر، حفاظت از آن سود است. به این نکته هم باید دقت کرد که شاخص در کدام قسمت از موج صعودی خود قرار دارد در ابتدای موج هست یا در میانه موج.
به طور مثال در تصویر بالا مشاهده می‌کنید که شاخص در ابتدای موج قرار دارد در این بازه حتما باید در واچ لیست معامله گر، شرکت های بزرگ بازار که تاثیر زیادی بر روی شاخص دارند، قرار داشته باشند.
زیرا رشد قیمت این شرکت ها باعث شده که شاخص از روند رنج به روند صعودی تبدیل شود و خرید این سهام در این منطقه تکنیکالی میتواند سود بسیار خوبی داشته باشد.
تصویر بالا شاخص را پس از شاخص کل و مزایا و معایب آن یک رشد بسیار زیاد نشان می‌دهد. در این محدوده بهتر است بسیار محتاط تر عمل کرد؛ زیرا هر لحظه امکان شروع یک ریزش شارپی وجود دارد.
در این محدوده باز هم بهتر است سراغ سهام بزرگ بازار بروید؛ زیرا این دسته سهام قابلیت نقد شوندگی بهتری نسبت به سایر سهام دارند. به اصطلاح در این سهام گرفتار صف های فروش نخواهید شد.
حالت دوم: شاخص کل نزولی یا رنج، ولی شاخص هم وزن صعودی
در بالا گفته شد در زمان هایی که شاخص کل در وضعیت نزولی یا رنج قرار دارد بهتر است معامله گر از بازار دور باشد یا فعالیت کمتری در بازار داشته باشد. سوالی که ایجاد می‌شود این است در این وضعیت بهتر است معامله گر اقدام به خرید چه سهامی بکند؟
در زمان هایی که شاخص کل صعودی نیست ممکن است شاخص هم وزن روند صعودی داشته باشد. این وضعیت به ما می‌گوید که سهام بزرگ بازار در وضعیت نزولی یا رنج هستند اما سهام کوچک بازار روند صعودی دارند و می‌توان اقدام به خرید آنها کرد. پس در این وضعیت بهتر است سراغ سهام کوچک بازار بروید سهامی که در صنعت هایی مانند غذایی، دارو، زراعت و قندی ها قرار دارند.
حالت سوم: شاخص کل نزولی شاخص هم وزن نزولی اما شاخص صنعت صعودی
ممکن است بازار در وضعیتی قرار بگیرد که هم شاخص کل هم شاخص هم وزن روند نزولی یا رنجی را داشته باشند در این مواقع باید سراغ شاخص صنایع رفت.
صنعت هایی در بازار بورس وجود دارد که هم ارزش بسیار کمی دارند و تاثیر بسیار کمی بر روی شاخص کل دارند همچنین تعداد سهام آن صنعت کم است و از همین رو تاثیری بر روی شاخص هم وزن هم ندارند؛ و اگر این دسته از سهام روند صعودی را در پیش بگیرند فقط از طریق شاخص آن صنعت می‌توانید این سهام را شناسایی کنید. پس در بازار نزولی (شاخص کل و شاخص هم وزن) سراغ شاخص صنایع بروید و صنعت های صعودی را شناسایی و اقدام به خرید آن ها کنید.
در تصویر بالا نمودار شاخص کل و شاخص صنعت قند و شکر را مشاهده می‌کنید. همانطور که می‌بینید شاخص کل در اواخر اسفند ماه روند صعودی خود را آغاز کرد اما شاخص صنعت قند و شکر حدود یک ماه زودتر این روند را آغاز کرد.
در این فاصله حدودا یک ماه، شرکت های این صنعت رشد قیمت بسیار خوبی را تجربه کردند و در آن زمان می‌توانستیم با بررسی شاخص صنایع، این صنعت را شناسایی و اقدام به خرید شرکت های این صنعت کرد
نتیجه گیری
ما برای خرید هر شرکت عوامل داخلی تاثیر گذار بر روی همان شرکت را بررسی می‌کنیم مانند تحلیل بنیادی، تحلیل تکنیکال و تحلیل رفتار شناسی؛ اما وضعیت بازاری که سهام معامله گر در اون بازار قرار دارد قطعا بر روی رشد یا ریزش قیمت سهام شرکت تاثیر گذار است و نباید به آن بی اهمیت بود.
بررسی روند قیمتی سهام در گذشته نشان داده است حتی شرکت هایی که عوامل داخلی بسیار مناسبی داشته اند اما در بازار نزولی قرار داشتند، نتوانستد رشد قیمت را تجربه کنند و بلعکس وضعیت بازار باعث ریزش قیمت آن شرکت ها هم شده است.
مزایا و معایب شاخص شناور آزاد
با تصویب شورای عالی بورس و اوراق بهادار شاخص جدیدی به بازار سهام وارد می گردد که بر اساس سهام شناور آزاد شرکت ها محاسبه می شود. چگونگی استفاده از این شاخص و نحوه محاسبه آن و همچنین مزایا و معایب شاخص شناور آزاد از دغدغه های فعالان بورس است که کارشناسان و یکی از مسئولان بورس اوراق بهادار در خصوص رفع این ابهامات چنین توضیح دادند.
با تصویب شورای عالی بورس و اوراق بهادار شاخص جدیدی به بازار سهام وارد می گردد که بر اساس سهام شناور آزاد شرکت ها محاسبه می شود. چگونگی استفاده از این شاخص و نحوه محاسبه آن و همچنین مزایا و معایب شاخص شناور آزاد از دغدغه های فعالان بورس است که کارشناسان و یکی از مسئولان بورس اوراق بهادار در خصوص رفع این ابهامات چنین توضیح دادند.
معاون مطالعات اقتصادی و توسعه بازار شرکت بورس اوراق بهادار در گفتگو با بورس نیوز ؛ در رابطه با زمان آغاز به استفاده از این شاخص گفت: شاخص شناور آزاد بر اساس مصوبه های قبلی از اسفند ماه سال 1387 به بورس اوراق بهادار وارد شد و محاسبات آن از تاریخ 01/01/1388 به طور آزمایشی در حال انجام است.
وی تصریح کرد: این شاخص با مبنای 10 هزار واحد محاسبه می گردد و بر اساس میزان سهام شناور آزاد شرکت ها در بورس حساب می شود.
علی سنگینیان در پاسخ به سوال بورس نیوز مبنی بر اینکه آیا این شاخص به جای شاخص کنونی بازار قرار می گیرد و یا همراه با آن استفاده می شود گفت: شاخص شناور آزاد در کنار شاخص کنونی بازار است و قطعا به عنوان جایگزین این شاخص عمل نخواهد کرد.
این سخنان در حالی بیان می شود که در گذشته تنها از کل شاخص برای محاسبه روند بازار سرمایه استفاده می گردید که بر خلاف روند کار بازارهای سهام معتبر دنیا است. مهدی شبانی کارشناس بازار سرمایه در تشریح این تفاوت به خبرنگار بورس نیوز گفت: در بورس اوراق بهادار کشور آمریکا 3 شاخص عمده وجود دارد که شاخص های داوجونز ، نزدک و s&p می باشند و درکنار این شاخص ها از شاخص های دیگری که توسط شرکت های خصوصی آماده گردیده نیز استفاده می شود.
وی افزود: با ورود شاخص شناور آزاد آن قسمتی از سهام شرکت ها که در اختیار سهامداران عمده قرار دارد و بلوکه شده است دیگر در شاخص بورس تاثیرگذار نیست و شاخص روند منطقی تری را دنبال خواهد کرد.
فعال شدن و شکوفایی بورس اوراق بهادار نیز از پیامدهای استفاده از شاخص شناور آزاد است که دکتر مصطفی صفاری ، مدیرعامل شرکت ارزش آفرینان سرمایه، برآن تاکید دارد.
وی در گفتگو با بورس نیوز با اشاره به اعتبار بین المللی شاخص شناور آزاد اظهار داشت: استفاده از این شاخص در بورس های بین المللی جایگاه ویژه ای دارد و برای فروشندگان و خریداران سهام، استناد شاخص کل و مزایا و معایب آن به شاخص شناور آزاد از اهمیت بالایی برخوردار است.
این کارشناس ارشد بازار سرمایه ادامه داد: پس از به کار گیری این شاخص شاهد تاثیر گسترده سهام شرکت هایی خواهیم بود که از ارزش کمتر ولی حجم سهام شناور آزاد تری در بورس اوراق بهادار برخوردارند.
وی تصریح کرد: حضور سهامداران جزء در این شاخص نمود بالایی پیدا می کند و نیز احتمال بالا رفتن نقدشوندگی سهام شرکت ها پس از به کار گیری شاخص شناور آزاد وجود دارد.
مزایا و معایب نزول یکپارچه بازار
شاخص کل بازار بورس اوراق بهادار در هفته گذشته بیش از 600 واحد نزول را به ثبت رسانید و در رقم 61686 بسته شد. در این هفته، شاخص کل نزولی بیش از 1000 واحد را در سه روز نخست متحمل شد. با گشایش معاملات در روز شنبه شاهد معاملاتی کم رمق و بار ارزشی بسیار پایین بودیم. در این جلسه شاخص کل تغییر چندانی را تجربه نکرد. یکشنبه اما شرایط دیگری را برای شاخص و بازار رقم زد؛ در جلسه معاملاتی روز یکشنبه شاهد افزایش نسبی عرضه، افزایش چند برابری ارزش معاملات و کاهش شاخصی در حدود 700 واحد بودیم. این نزولی پر شیب تا نیمه‌های جلسه معاملاتی روز میانی هفته ادامه داشت.
با گشایش بازار در روز دوشنبه شاهد نزول شاخص کل بودیم و پس از گذشت نیمی از زمان معاملات، با کاهش عرضه و افزایش همزمان تقاضا روند شاخص کل تغییر یافت. در نیمه نخست این جلسه، شاخص کل نزولی در حدود 400 واحد داشت و در نیمه دوم آن بیش از نیمی از این نزول جبران شد. رنگ سبز دلنشینی در روز سه‌شنبه مهمان اکثر نمادهای بازار شد تا شاخص کل رشدی در حدود 240 واحد داشته باشد. در جلسه پایانی هفته نیز رشد شاخص کل رقمی بیش از 200 واحد را تا ساعت 11:30 نشان می‌داد، اما این رویه پایدار نبود و در یک ساعت نهایی بازار شاهد کاهشی 100 واحدی از این مقدار بودیم.
بدین ترتیب، نزول شاخص کل در هفته گذشته با پایانی نسبتا خوش همراه بود. نزول اخیر بازار که از حصول توافق اتمی در وین آغاز شد، یکی از بلند‌مدت‌ترین روندهای نزولی بازار شاخص کل و مزایا و معایب آن از زمستان 92 به شمار می‌رود. این اصلاح یکپارچه بازار مزایا و معایب خاص خود را به همراه دارد. بزرگ‌ترین مزیت این روند را می‌توان افزایش پتانسیل صعود بازار دانست. در طرف مقابل بلند‌مدت شدن یک روند معمولا تحلیل آن را سخت کرده و روند را غیر‌قابل پیش‌بینی می‌کند.
به‌طورکلی چند اتفاق مثبت در روند معاملات هفته گذشته به وقوع پیوست. نخست آنکه کدهای حقیقی به معاملات اعتماد کرده و خریدشان را در سطح فروش‌شان قرار داده و در بعضی روزها پا را از آن هم فراتر گذاشتند. نکته دیگر افزایش ارزش معاملات و ارزش میانگین هر معامله در این هفته است که به معاملات اعتبار می‌بخشد. در پایان می‌توان به ثبات نسبی قیمت نفت در بازارهای جهانی اشاره کرد.
اگر اعتقاد داشته باشیم که روند نزولی اخیر بازار هنوز به اتمام نرسیده است، منطقی‌ترین سناریو منفی شدن بازار در پایان جلسه معاملاتی امروز یا در دقایق نخست فردا است. پس از آن نیز بازار تا انتهای هفته در همان رنگ قرمز باقی خواهد ماند و ارزش معاملات کاهش خواهد یافت. در طرف مقابل، اگر انتظار رشد از بازار سرمایه داریم، سناریوی دیگری مطرح می‌شود. در این سناریو، شاخص کل در روزهای نخست هفته جاری تغییر چندانی نخواهد داشت و ارزش معاملات نیز کمتر از 100 میلیارد تومان خواهد بود. پس از آن موج تقاضای جدیدی در بازار به وجود خواهد آمد که میتواند مسیر صعودی را روشن‌تر کند.
آینه کدر ارقام در بورس تهران
احسان رضاپور نیکرو کارشناس بازار سرمایه شاخصهای فعال در بازار سهام کشور دارای مزایا و معایب متفاوتی هستند. در واقع، هر یک از شاخصهای سهام با هدف مشخصی طراحی میشوند و به طور معمول پاسخگوی نگرشی خاص از سوی تحلیلگران هستند. در بورس کشور از شاخصهای متعددی نظیر شاخص بازده نقدی، شاخص تامین مالی و. برخوردار هستیم که به صورت هموزن و به عبارتی توزین‌شده مورد استفاده قرار میگیرند.
این قبیل شاخصها به شکل شاخص‌‌‌کل و شاخص هموزن در بازار منتشر میشوند. در حقیقت، هر یک از شاخصها می‌‌‌توانند روایتگر بخش خاصی از روند و وضعیت بازار سرمایه باشند. نفوذ بیشتر بازار سهام بین مردم در سال‌های اخیر اتفاق افتاد و به صورت کلی موضوعی که مورد انتقاد بخش عمده فعالان بازار سرمایه قرار دارد و در حقیقت نقش مبنا و معیاری تعیین‌کننده در جهت تعیین روند کلی بازار خواهد داشت، به طور مشخص شاخص‌‌‌کل بورس اوراق بهادار تهران است. نماگر اصلی تحت‌تاثیر وزن شرکت‌های بزرگ‌تر قرار دارد و مواردی نظیر سود‌‌‌های نقدی و سایر جوانب پرداختی به سرمایه‌گذاران نیز در آن اعمال می‌شود. گروهی از فعالان بر این باورند که چنین نماگری نمی‌‌‌تواند نشان‌‌‌دهنده وضعیت واقعی پرتفوی سرمایه‌گذاران باشد؛ زیرا روز‌‌‌هایی در بازار سهام تعداد انگشت‌‌‌شماری سهم مثبت بوده و در واقع سایر شرکت‌های فعال در بازار سرمایه در محدوده‌‌‌های منفی کامل یا صف فروش در حال معامله هستند؛ اما شاخص‌‌‌کل یا افت‌‌‌های بسیار محدودی را شاخص کل و مزایا و معایب آن به نمایش میگذارد یا حتی بعضا به‌واسطه چند معامله محدود در نمادهای خاص در مدار مثبت جای می‌گیرد. در واقع چنین موضوعی انتقاداتی را در پی دارد و تا حد زیادی شاخص هموزن پاسخگوی ابهامات و دغدغه گروهی از فعالان بازار سرمایه بوده است؛ اما با توجه به اینکه سرمایه‌گذاران و سایر فعالان عمدتا شاخص کل بورس را مورد استفاده قرار می‌دهند، در نتیجه با ابهامات متعددی مواجه میشوند. در صورتی که شاخص هموزن جایگزین شاخص‌‌‌کل در عرصه اطلاع‌‌‌رسانی‌‌‌های مختلف و ارزیابی مسوولان قرار گیرد، یقینا میتواند چهره واقعی‌‌‌تری را از وضعیت فعلی بازار سرمایه نسبت به مقاطع مختلف به نمایش بگذارد. طبیعتا هر شاخصی با ابتکار عمل مختلف و کاربری‌‌‌های متعدد امکان تعریف را خواهد داشت؛ اما به نظر می‌رسد احتمالا شاخص‌‌‌کل هموزن بتواند تصویر درستی از وضعیت بازار سرمایه ارائه کند؛ زیرا تمام شرکت‌ها به میزان مشخصی اهمیت خواهند داشت و طبیعتا تصویری هم که منتقل می‌شود، سهامداران می‌‌‌توانند با در نظر گرفتن کلیت بازار، چهره واقعی‌‌‌تری را از چنین نماگری مشاهده کنند.
شاخص‌‌‌هایی که حجم مبنا را شامل نشوند و به عبارتی آخرین قیمت معاملات سهام شرکت‌ها را بدون در نظر گرفتن چنین پارامتری لحاظ کنند، یقینا در چنین حالتی تصویر نهایی به سمت واقعی‌‌‌تر شدن میل پیدا خواهد کرد. از سویی این رویداد میتواند رضایت بیشتر فعالان بازار را در پی داشته باشد. به صورت کلی تمام انتقادات به این موضوع بازمی‌گردد که میان تصویری که سرمایه‌گذاران از وضعیت پرتفوی خود مشاهده می‌کنند و اعداد و ارقامی که شاخص‌‌‌کل بورس تهران به عنوان نماگر وضعیت بازار سهام به جامعه، مسوولان و سیاستگذاران مخابره می‌کند، تفاوت زیادی وجود دارد. اخیرا رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار در اظهاراتی از استقبال این نهاد در جهت دریافت پیشنهادهایی در راستای اصلاح رویه و طراحی شاخصهای مناسب‌‌‌تر خبر داده است. به صورت کلی، شاخص هموزن به شرطی که حجم مبنا در محاسبات آن لحاظ نشود و تا حد زیادی بتواند آخرین قیمت‌های معامله سهام شرکت‌ها را مخابره کند، یقینا میتواند واقعیت وضعیت پرتفوی گروه زیادی از سرمایه‌گذاران را نمایش دهد.
طبیعتا فعالان خرد بازار خیلی درگیر شاخصهای مختلفی که نمایش داده میشوند، نیستند. عمده شاخصی که مورد ارزیابی قرار می‌گیرد، شاخص‌‌‌کل و شاخص‌‌‌کل هموزن است که به نوعی مقایسه آنها میتواند تحلیل، تفسیر و ذهنیت مطلوبی را به سرمایه‌گذاران در راستای گرایش سرمایه‌‌‌ها و منابع ارائه کند. اینکه پول بیشتر به سمت منابع بزرگ هدایت می‌شود یا سهام کوچک‌تر روند مثبت و متفاوتی را در حال سپری کردن هستند، میتواند از چنین مقایسه‌‌‌ای استخراج شود. سایر شاخصهای سهامی احتمالا برای نهاد‌‌‌های مالی و سیاستگذاران بیشتر کاربرد داشته باشند و طبیعتا خیلی مورد توجه، تحلیل و تفسیر فعالان خرد بازار قرار ندارند. غالبا شاخصهای داخلی برگرفته از بورسهای مطرح بین‌المللی هستند. از سازوکار‌‌‌ها و فرمول‌‌‌های مختلفی که در بورسهای مطرح دنیا استفاده می‌شود، در بورس ایران نیز بهره‌‌‌برداری شده است؛ اما ممکن است به فراخور نیاز‌‌‌‌‌‌هایی که در بازارهای مختلف وجود دارد، شاخصهای تخصصی بیشتری هم در بعضی از بازارها طراحی شده باشد. با توجه به مطالعاتی که در خصوص بورسهای مطرح بین‌المللی صورت گرفته است، شاخصهای داخلی نیز عمدتا برگرفته از الگو‌‌‌ها و نمونه‌‌‌هایی هستند که در بورسهای مطرح جهانی مورد استفاده قرار میگیرند. در گذشته شاخصی تحت عنوان شاخص هموزن در بازار سرمایه وجود نداشت و یکسری شاخصهای دیگر به نمایش گذاشته میشد. شاخص شناور آزاد و هموزن در مرحله دیگری بازنگری و اضافه شدند. مهم‌ترین علت این رویداد، انتقاداتی بود که در چنین مقطعی شکل گرفت؛ انتقاداتی مبنی بر اینکه روند شاخص‌‌‌کل بیانگر و نماگر درستی از وضعیت پرتفوی سرمایه‌گذاران نیست؛ چرا‌‌‌که قسمت زیادی از بازار به واسطه محدود بودن شناوری سهام (در مقطع زمانی مورد بحث) قابل معامله نبود. از طرفی سهام شرکت‌های بزرگ عمدتا مورد حمایت قرار می‌‌‌گرفتند و در واقع روند پایدارتری داشتند، در حالی که سهام شرکت‌های کوچک‌تر وضعیت نامناسبی داشتند و تصویر غیر‌صحیحی که به بیرون بازار منعکس میشد، مورد انتقاد قرار می‌‌‌گرفت.
شاخص بورس چیست ؟
در بازار بورس اوراق بهادار ۸ شاخص مهم وجود دارد که توسط فعالان بازار سرمایه استفاده می شود و کاربرد دارند؛ این شاخص ها در تحلیل های بازار از گذشته تا آینده و پیش بینی روند ها به کمک ابزار های نموداری استفاده می شوند.
انواع شاخص ها و کاربردشان چیست؟
شاخص های ارزیابی بازار سهام یکی از مواردی که درروند مطالعه بازار سرمایه و انتخاب سهام مطلوب جهت خرید، در کنار سایر ابزار های تحلیلی برای فعالین این بازار بسیار حائز اهمیت است.
در هر فعالیتی که توسط انسان صورت می‌گیرد، نتایج قبلی و معیارهای ارزیابی گذشته میتواند به آنها کمک کند تا در فرآیندهای بعدی با تجربه بهتری پیش عمل کنند.
فعالیت در بازارهای مالی هم از این قاعده مستثنی نیست؛ شاخصهای ارزیابی از جمله شاخص کل بورس، شاخص هم وزن و … میتواند در ارتباط با اندازه‌گیری برخی پارامترها و ارزیابی وضعیت بازار کمک شایانی را به تحلیل گران بکند.
انواع شاخص های بورس
در درجه اول باید بگوییم که شاخص یک معیار آماری است که تغییرات متغیرهای مورد نظر را در بازه های زمانی نشان می دهد.
در بازار بورس اوراق بهادار ۸ شاخص مهم وجود دارد که توسط فعالان بازار سرمایه استفاده می شود و کاربرد دارند؛ این شاخص ها در تحلیل های بازار از گذشته تا آینده و پیش بینی روند ها به کمک ابزار های نموداری استفاده می شوند.
هر شاخص متغیر خاص مورد تعریف خود را شامل می شود و نمی توان نتایج حاصل از شاخص ها را نسبت به هم مقایسه کرد بلکه باید هر شاخص را نسبت به خودش و در بازه زمانی بررسی و تحلیل کرد.
۸شاخصهای مهمی که فعالان بازار با آن آشنا هستند:
۱-شاخص کل بورس اوراق بهادار TEPIX
۲-شاخص کل هم وزن
۳-شاخص قیمت و بازده نقدی (درآمد کل) TEDPIX
۵-شاخص سهام آزاد شناور (TEFIX)
۶-شاخص بازار اول و بازار دوم
۷-شاخص ۵۰ شرکت برتر
۸-شاخص ۳۰ شرکت بزرگ
انوع شاخص های بورس:
شاخص کل هم وزن، زیرمجموعه‌ای از شاخص کل است؛ درواقع شاخص کل هم وزن از دل شاخص کل قیمت بدست آمده است. در ادامه به توضیح شاخص کل، شاخص کل هم وزن و تفاوت این دو می‌پردازیم.
شاخص کل بورس چیست؟
شاخص کل یا (TEDPIX) مشهورترین و مهم ترین شاخص بورس است که بارها در اخبار مختلف شنیده اید که با آن وضعیت بازار های بورس را تحلیل می کنند؛ در واقع وقتی در خبرگزاری های عمومی از رشد و افت شاخص صحبت می شود منظور همان شاخص کل است.
شاخص کل بورس نشان دهنده ی میانگین میزان تغییرات قیمت و سود سهام شرکت های فعال در بازار سرمایه است.
در شاخص کل تاثیر شرکت ها بر اساس بزرگی ( تعداد سهام ) و سرمایه آنها است بنابراین ارزش تمام شرکت‌ها برابر نیست و وزن شرکت‌ها در شاخص کل متفاوت است و نماد های بزرگی همچون فملی، فولاد، فارس، خودرو، شستا و… که تعداد سهام و معامله بیشتری دارند بسیار تاثیرگذار تر از شرکت های کوچک خواهند بود.
نکته: در بررسی شاخص بورس چیزی که برای ما حائز اهمیت است، میزان تغییرات شاخص خواهد بود نه خود عدد شاخص؛ مثلا اگر شاخص کل بورس در طی یک سال از عدد ۵۰۰۰۰۰ (پانصد هزار) واحد به عدد ۱۰۰۰۰۰۰ (یک میلیون) واحد برسد یعنی رشد ۵۰% داشته است و نشان دهنده آن است که میانگین بازدهی کل سهم های موجود در بازار بورس طی این یکسال برابر با ۵۰% بوده است.
شاخص کل هم وزن چیست؟
شاخص هموزن در سال ۱۳۹۳ در بازار بورس ایران در اختیار سرمایه‌گذاران فعال بازار بورس و سرمایه قرار گرفت تا در تا سرمایه‌گذاران بر پایه آموزش ها و تحلیل شاخص شاخص کل و مزایا و معایب آن هم وزن با دقت بیشتری نسبت به ورود و خروج نقدینگی و نیز وضعیت کلی بازار بورس تصمیم گیری کنند. در محاسبه شاخص هموزن به همه ی شرکت‌ها با وزن یکسانی در نظر گرفته می شوند؛ در نتیجه اگر شاخص هموزن مثبت شود یعنی اینکه بیشتر از نصف شرکت‌ها ی موجود در بورس مثبت هستند.
همچنین گاهی امکان دارد در بورس تهران شاخص کل عدد منفی را نشان دهد در حالی که بازدهی شاخص هم وزن مثبت است و این به معنی آن است که اگرچه سهام‌های شرکت‌های خیلی بزرگ در بورس منفی هستند اما تعداد زیادی از شرکت‌ها (با حجم کوچک و متوسط) مثبت‌اند.
تفاوت شاخص کل و شاخص هم وزن چیست؟
اصلی ترین تفاوت شاخص کل و هم وزن در این است که شاخص هم وزن بر اساس میزان بازدهی اکثر شرکت‌ها می باشد، نه بر اساس سرمایه بیشتر و برخلاف شاخص کل بورس میزان مثبت و منفی بورس را نشان می‌دهد بنابراین تفاوت شاخص هم وزن و شاخص کل بورس در این است که وزن و اندازه شرکت ها در این شاخص تاثیر گذار نیست و سرمایه آنها یکسان در نظر گرفته می شود و تاثیر افزایش و کاهش سود و قیمت سهام شرکت ها در شاخص به یک میزان اثرگذار است.
در واقع همانطور که گفتیم شاخص کل، عملکرد و وضعیت بورس را نشان می‌دهد، اما معیار مناسبی برای رشد و افت بازار سرمایه نیست؛ برای اینکه در خیلی از مواقع ممکن است چند شرکت بزرگ که وزن زیادی دارند با مثبت یا منفی شدنشان شاخص کل را مثبت یا منفی کنند؛ در حالی که وضعیت بسیاری از شرکت‌های دیگر متفاوت است. در نتیجه، شاخص کل هم وزن میتواند به شکل بهتری وضعیت کلی بازار را به ما نشان خواهد داد.
ولی باید این را هم در نظر بگیریم که هر شاخصی، به تناسب ماهیتش، مزایا و معایب خاص خود را دارد. شاخص کل دیدی کلی از شرایط بازار به سهامداران می‌دهد که در آن نقش شرکت‌های بزرگ، پررنگ است؛ پس اگر شما سهامدار سهم های بزرگ بازار باشید شاخص کل می تواند برای شما مهم باشد. اما اگر می‌خواهید که جزئیات بیشتری را از بازار بدست آورید و بدانیم درمجموع بازار رو به رشد یا افول است، بهتر است، شاخص کل هم وزن را در نظر بگیرید.
همانطور که گفتیم در بین فعالین بازار بورس شاخص های مختلفی تعریف شده که فعالات بازار به تناسب فعالیت شان از آنها استفاده می کنند؛ در ادامه به معرفی سایر شاخص های مهم بازار می پردازیم. هرچند این شاخص ها مثل شاخص کل و شاخص هم وزن طرفدار ندارند ولی هر کدام در جای خودشان کاربردهای زیادی دارند.
شاخص قیمت
شاخص قیمت ( TEPIX) نشان دهنده ی روند قیمت شرکت های بازار است و تفاوت آن با شاخص کل این است که سود سازی شرکت ها در آن تاثیری ندارد و تنها تغییرات قیمت سهام ها معیار محاسبات است.
در شاخص قیمت سرمایه و بزرگی شرکت ها محاسبه می شوند و شرکت های بزرگ تاثیر بیشتر و شرکت های کوچک تاثیر کمتری دارند و صرفا افزایش یا کاهش قیمت سهم ها بر اساس بزرگی شرکت هادر نظر گرفته می شود؛ یعنی افزایش یا کاهش قیمت شرکت های بزرگ، بیش تر از افزایش یا کاهش قیمت شرکت های کوچک بر روی این شاخص اثر گذار است.
شاخص قیمت هم وزن
تفاوت شاخص قیمت هم وزن با شاخص قیمت دقیقا مثل تفاوت شاخص کل و شاخص هم وزن، در این است که ضریب تاثیر شرکت های بزرگ و کوچک یکسان است و وزن شرکت ها محاسبه نمی شود؛ به این ترتیب در شاخص قیمت هم وزن شرکت ها فارغ از بزرگ یا کوچک بودنشان بررسی می شوند و سرمایه تمام شرکت ها یکسان در نظر گرفته می شوند.
در واقع شاخص قیمت هم وزن نشان دهنده ی میزان بازدهی قیمت سهام شرکت ها بدون در نظر گرفتن بزرگی شرکت هاست برای درک بهتر اگر کسی از تمامی شرکت ها به تعداد مساوی سهم داشته باشد شاخص قیمت هم وزن میزان بازدهی آن پرتفوی را نشان می دهد.
شاخص صنعت
بازدهی صنایع مختلف را به تفکیک نشان می دهد و مانند شاخص کل محاسبه می شود؛ این شاخص نشان دهنده ی میانگین بازدهی سرمایه گذاران در آن صنعت است. برای مثال اگر شاخص صنعت بیمه رشد کرده باشد نشان دهنده ی رشد بازدهی سهام شرکت های فعال در صنعت بیمه به واسطه ی افزایش قیمت و سود آنها است.
شاخص صنعت برای تحلیل و مقایسه وضعیت صنعت های مختلف برای سرمایه گذاری به کار برده می شود اما رشد شاخص یک صنعت لزوما دلیل بر رشد تمامی شرکت های فعال در آن صنعت نیست، بلکه این شاخص میانگین بازدهی را نشان می دهد و طبیعتا رشد برخی شرکت ها می تواند بر خلاف جهت شاخص صنعت مربوطه اش باشد. مثلا ممکن است شاخص صنعت خودرو طی یک سال رشد کرده باشد اما شرکت خودروسازی کوچکی در همین مدت بازدهی منفی داشته.
شاخص سهام شناوری
سهام شناور آزاد به درصدی از سهام شرکت گفته می شاخص کل و مزایا و معایب آن شود که صاحبان آن قصدی برای گرفتن صندلی مدیریت در شرکت ندارند و تنها برای خرید و فروش سهام وارد معاملات آن سهم می شوند؛ بنابراین قابلیت نقدشوندگی سهام شناور آزاد زیاد است.
شاخص سهام شناور آزاد مانند شاخص کل محاسبه می شود با این تفاوت که تنها درصد شناور آزاد شرکت ها در نظر گرفته می شود و همان میانگین قیمت و سود سهام ها با تاثیر وزنی آنها است یعنی شاخص سهام شناوری نشان دهنده ی بازدهی میانگین قیمت و سود سهام های شناور آزاد در بازار است و هرشرکتی سهام شناور آزاد بیشتری با سرمایه ای بزرگ داشته باشد تاثیر بیشتری در این شاخص خواهد داشت.
شاخص بازار اول و دوم
می دانیم که در بازار سرمایه شرکت‌هایی که ازنظر میزان سرمایه وضعیت سودآوری و همچنین درصد سهام شناوری در وضعیت مناسب‌تری قرار دارند در بازار اول بورس تهران و شرکت‌هایی که از این نظر در شرایط پایین‌تری قرار دارند در بازار دوم بورس تهران پذیرش میشوند.
شاخص بازار اول بیانگر سطح عمومی قیمت سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بازار اول بورس است؛ همچنین شاخص بازار دوم بیانگر سطح عمومی قیمت سهام شرکت‌هایی است که در بازار دوم بورس پذیرش‌شده‌اند.
برای مثال می توانید پرتفویی را در نظر بگیرید که سهام شرکت های عضو در بازار اول بورس را متناسب با بزرگی آنها دارد، شاخص بازار اول نشان دهنده ی میزان سود و زیان این پرتفوی می باشد.
شاخص ۵۰ شرکت برتر
معمولا هر سه ماه یک‌بار فهرست شرکت‌های برتر بازار که بیشترین معاملات را در بازار داشته اند؛ همچنین میزان نقدشوندگی سهامشان هم بالا است منتشر می شود.شاخص ۵۰ شرکت برتر میانگین بازدهی این شرکت ها را نشان می دهد که طی این مدت ۳ ماهه سود و قیمت آنها چه تغییراتی می کند.
شاخص۳۰ شرکت بزرگ
شاخص ۳۰ شرکت بزرگ شرکت شامل شرکت‌هایی می‌شود که در صدر لیست شرکت های بزرگ بورس قرار میگیرند که این بزرگی شرکت‌ها در سایت سازمان بورس بر اساس ارزش روز یک شرکت محاسبه و اعلام می شوند.شاخص ۳۰ شرکت بزرگ میانگین وزنی این ۳۰ شرکت را برآورد می‌کند و شیوه محاسبه آن مشابه شاخص کل قیمت است.
دیدگاه شما