مدلی نوین برای سرمایه گذاری در حوزه تجاری سازی فناوری مطالعه موردی: دانشگاه آزاد اسلامی
با توجه به اهمیت زیاد و تخصصی بودن فرآیند تجاری سازی فناوری در کنار تأثیر آن بر توسعه، پیشرفت و بهبود وضعیت اقتصادی، وجود مراکزی که به صورت نظام مند و تخصصی به این زمینه بپردازند ضروری به نظر میرسد. لذا، در این پژوهش پس از بررسی تجارب، معضلات و اقدامات سایر کشورهای پیشرو در زمینه تجاری سازی فناوری با رویکرد سرمایه گذاری در آن، مدلی نوین برای کسب و کار و سرمایه گذاری در حوزه تجاری سازی فناوری کشور و مدیریت پارکهای علم و فناوری در حل چالشهای موجود پیشنهاد شده است که بصورت یک مطالعه موردی در پارکهای علم و فناوری دانشگاه آزاد اسلامی ارائه خواهد شد. با توجه به بررسیهای انجام شده روی مدلهای مختلف اداره پارکهای علم و فناوری در جهان و کشور ایران، مدلی برای مدیریت پارک علم و فناوری دانشگاه آزاد اسلامی به عنوان اولین مدل پارک غیر دولتی کشور در این وسعت در این پژوهش ارائه شده است. از مزایایی این مدل، مشارکت دانشگاه آزاد در سرمایه گذاری بر روی شرکتهای دانش بنیان بصورت مستقیم و غیر مستقیم میباشد. علاوه بر این نظارت، مدیریت، رصد مستمر و مشارکت در شرکتهای مستقر و پروژهها از دیگر ویژگیهای این مدل میباشد. ارائه خدمات متنوع تجاری سازی در قالب زنجیره خدمات از یک سو و خدمات ارائه شده برای جذب و هدایت سایر سرمایه گذاران خطر پذیر از سوی دیگر از نقاط متمایز این مدل میباشد.
کلیدواژهها
- سرمایه گذاری در تجاری سازی فناوری
- پارک علم و فناوری دانشگاه آزاد اسلامی
- سرمایه گذاری خطرپذیر
- تأمین مالی تجاری سازی
- زنجیره خدمات
عنوان مقاله [English]
A New Investment Model in Technology Commercialization: Case Study of Islamic Azad University
نویسندگان [English]
- Alireza Tavakoli Toroghi 1
- Mahdi Masahi Khourasgani 2
- Hosein Hamisheh Bahar 3
- Davod Samari 4
2 PhD student, Engineering, Faculty of Industrial Engineering and Management Systems, Amir Kabir University
3 Graduate Student, Financial Engineering, Faculty of Industrial Engineering and Management Systems, Amir Kabir University
4 Associate Professor, College of Agriculture and Natural Resources, Islamic Azad University of Karaj
Regarding the great importance of commercialization process of technology and its influence on development, progression and improvement of economy, there is great necessity for some centers to work in this area professionally. Thus, in this research we proposed a business and investment model for science and technology parks' management considering the experience of preeminent countries in technology commercialization. As a case study, the proposed model is employed in Islamic Azad University Science and Technology Park. According to our study on different models of management in science and technology parks in Iran, the propounded model for Islamic Azad University Science and Technology Park is the first nongovernmental model used in such an extent. The possibility of direct and indirect investment in innovative companies existing in the park is a great advantage for Islamic Azad University. Moreover, supervision, administration and cooperation of the park are some privileges for companies existing in it. Furthermore, various commercialization services in the form of the Service Chain, on the one hand, and the efforts in order to attract other venture capitalists, on the other hand, are some distinctions of the proposed model.
کلیدواژهها [English]
- Investment in Technology Commercialization
- Islamic Azad University Science and Technology Park
- Venture Capital
- Commercialization Financing
- Service Chain
مراجع
* روح الله استیری-بنیامین مشیری. (1388). ابزارهای تأمین مالی بنگاههای دانش بنیان. تهران: دومین کنفرانس بین المللی توسعه نظام تأمین مالی در ایران.
* محمدرضا شادنام, محمدعلی بحرینی زارچ. (1386). تجاری سازی فناوری، یا، چگونگی تولید ثروت از تحقیق و توسعه: به همراه نمونههای بومی. بازتاب.
* Andrew O. Martyniuk, Ravi K. Jain, Meredith N. Haft. (2002)). Market opportunity analyses and technology transfer. Technology Transfer and Commercialisation.
* Beck, T., Demirgüç-Kunt, A. and Maksimovic V. (2008) Financing Patterns Around the World: Are Small Firms Different? Financial Economics, 932-952.
* Chris Gaither and Dawn C. Chmielewski, (2006) july 16). Los Angeles Times. بازیابی در 12 14, (2014) از http://articles.latimes.com/2006/jul/16/business/fi-overheat16
* Cornell University, INSEAD, and WIPO (2014) The Global Innovation Index 2014: The Human Factor In innovation. Fontainebleau, Ithaca, and Geneva: Cornell University, INSEAD, and WIPO.
* Farren, C. (2006) Eight Types of Mentors: Which Ones Do Your Need? MasteryWorks, Inc. بازیابی از http://www.masteryworks.com/newsite/downloads/Article3_EightTypesofMentors-WhichOnesdoyouNeed.pdf
* Jeng, L. A., & Wells, P. C (2000) The determinants of venture capital funding: Evidence across countries. Corporate finance, 241–289.
* JOHN C. RUHNKA and JOHN E. YOUNG (1987) A VENTURE CAPITAL MODEL OF THE DEVELOPMENT PROCESS FOR NEW VENTURES. Business Venturing, 167-184.
* Mani, S (2004) Financing of innovation—A survey of various institutional mechanisms in Malaysia and Singapore. Technology Innovation, 185–208.
* NVCA (2011) Venture Impact EDITION 6.0. بازیابی از National Venture Capital Association: www.nvca.org
* OECD (2014) Organisation for Economic Cooperation and Development. بازیابی در 12 2014، از http://www.oecd-ilibrary.org/sites/entrepreneur_aag-2013-en/06/03/index.html;jsessionid=tc5ydyxec26j.x-oecd-live-02?contentType=&itemId=%2Fcontent%2Fchapter%2Fentrepreneur_aag-2013-27-en&mimeType=text%2Fhtml&containerItemId=%2Fcontent%2Fserial%2F22266941&
* SJR, T. S (2014) The SCImago Journal & Country Rank. بازیابی در 12 2014، از http://www.scimagojr.com/
* Steven White, Jian Gaob, Wei Zhang (2005) Financing new ventures in China: System antecedents and institutionalization. Research Policy, 34, 894–913.
* Wong, P. K., & Singh, A. (2011). (2011) Public innovation financing schemes in Singapore. Research Report of International Development Research Centre (IDRC).
* Wonglimpiyarat, J (2009) Entrepreneurial financing for venture and innovation development. International Journal of Foresight and Innovation Policy, 234–243.
* Wonglimpiyarat, J (2013) Innovation financing policies for entrepreneurial development. Journal of High Technology Management Research, 109-117.
* Wonglimpiyarat, J (2013) The Role of Equity Financing to Support Entrepreneurship in Asia. Technovation, 4-5.
* Wonglimpiyarat, J (2013) The Role of Equity Financing to Support Entrepreneurship in Asia - The Experience of Singapore and Thailand. Technovation.
ابزار تشویقی سازمان بورس برای سرمایهگذاری غیر مستقیم
ابزار تشویقی سازمان بورس برای سرمایهگذاری غیر مستقیم
-
27 شهریور 1400 ساعت 18:53
- 469 بازدید
- Rated 0 / 5 based on 0 reviews.
سازمان بورس تلاش دارد تا مشوقی را برای ترویج سرمایه گذاری غیرمستقیم در نظر بگیرد که در این راستا تصمیم به اجرایی کردن عرضه اولیه به روش ترکیبی گرفته است.
ساسان الله قلی، مدیر عامل سبدگردان آبان با بیان مطلب فوق در گفت و گو با پایگاه خبری بازار سرمایه ایران (سنا) به جزییات دقیق روش عرضه اولیه به صورت ترکیبی اشاره کرد و افزود: در این روش به منظور تشویق سرمایه گذاران جهت سرمایه گذاری به صورت غیرمستقیم، سهمیه ای اضافه به صندوق های سرمایه گذاری تعلق گرفته است.
وی خاطرنشان کرد: این موضوع که برخی گمان می کنند عرضه اولیه باید به طور حتم سودآور باشد و با نرخی عرضه شوند که مردم در درون صف قرار بگیرند، روش چندان مناسبی نیست زیرا ممکن است مدتی طول بکشد تا سهام به حالت شناور برسد. زمانی که سهمی قرار است وارد بازار شود باید براساس مکانیزمی معقول کشف نرخ شود و سهام مدنظر هم روز بعد از عرضه اولیه به صورت عادی مورد معامله قرار بگیرد.
الله قلی با تاکید بر اینکه بارها سرمایه گذاران را به منظور کاهش ضرر و زیان های احتمالی تشویق به سرمایه گذاری غیرمستقیم در بازار کرده ایم، خاطرنشان کرد: سازمان بورس تلاش دارد تا مشوقی را برای ترویج سرمایه گذاری غیرمستقیم در نظر بگیرد که در این راستا تصمیم به اجرایی کردن عرضه اولیه به روش ترکیبی گرفته است.
وی به شبهات ایجاد شده درخصوص وجود تبعیض برای تخصیص سهام بین سهامداران اشاره کرد و گفت: میزان سهام در عرضه های اولیه به روش های قدیم به حدی کوچک بود که فرآیندها به صورت شفاف صورت نمی گرفت، با توجه به چنین وضعیتی می توان اعلام کرد که عرضه اولیه به روش ترکیبی بهتر از روش های گذشته است.
الله قلی تصریح کرد : اکنون یکی از مسایل قابل اهمیت در روش جدید عرضه اولیه، میزان سهام اختصاص یافته به هر صندوق است که می تواند مزایایی را از این طریق برای مشارکت کنندگان در عرضه اولیه به همراه داشته باشد.
مدیر عامل سبدگردان آبان اظهار داشت: اینکه گفته می شود در عرضه اولیه به روش جدید زمینه ایجاد رانت برای برخی از گروه ها فراهم می شود، صحت ندارد اما بهتر است در دستورالعمل جدید عرضه اولیه، تغییراتی در کشف قیمت صورت بگیرد.
صندوق های سرمایه گذاری
صندوقهای سرمایهگذاری به نوعی نهاد مالی به حساب می آیند که فعالیت اصلی آنها سرمایهگذاری در اوراق بهادار است. مالکان آنها نسبت به سرمایهگذاری خود، در سود و زیان آن شریک می باشند. سرمایهگذاری در صندوقها، به گونه ای غیرمستقیم سرمایه گذاری در بورس محسوب می شود.
کار صندوق ها جمع آوری مبالغ کوچک و سرمایه گذاری آنها در زمینه های مختلف تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار است، و سود بدست آمده از این راه به نسبت سرمایه هر سرمایه گذار بین آنها تقسیم می شود.
مدیریت صندوق نیز بابت این کار حرفه ای که انجام می دهد درصدی کارمزد دریافت می کند. اصولا زمینه فعالیت این صندوق ها: طلا، ارز، اوراق بهادار و حتی ساختمان می باشد. برای اطلاع از اوضاع فعالیت و نظارت بر این صندوقها، لازم است که سرمایهگذاران با مطالعه دقیق اساسنامه و امیدنامه مربوطه با تمام موارد آن آشنا شوند و با توجه به استراتژیها و نیازهای خود از سرمایهگذاری در بورس اوراق بهادار در مورد خرید واحدهای سرمایهگذاری این صندوقها تصمیم گیری درستی انجام دهند.
ویژگی های سرمایه گذاری در صندوق ها:
این صندوقها میتواند جایگزین خرید سهامدر بورس شود:
شخصی که مجموعه ای از واحدهای سرمایهگذاری یک صندوق را در اختیار دارد، مالکیت سهام چند شرکت را بر عهده دارد که صندوق از محل داراییهای خود به عنوان سبد سرمایهگذاری خریداری کرده است. به این ترتیب سود یا زیان مالکان واحدهای سرمایهگذاری صندوق، تحت تأثیر مستقیم نوسان قیمت مجموعه سهام موجود در سبد سرمایهگذاری صندوق است.
امکان مدیریت حرفهای:
می توان در این صندوقها از مدیریت حرفهای بهره برد که منظور از آن، مقایسه تخصص و توان مدیران با تجربه و کاربلد است که با سرمایهگذارانی است که تجربه لازم را ندارند و امکانات لازم برای تحلیل و خرید سبد سرمایهگذاری به صورت مستقل را ندارند کاملا متفاوت است.
نقدشوندگی:
از ویژگیهای مهم سرمایهگذاری، قابلیت تبدیل به وجه نقد شدن آن در هنگامی است که سرمایهگذار تصمیم به تغییر موضع سرمایهگذاری خود یا تصمیم به خارج شدن بگیرد. قانون صندوقهای سرمایهگذاری مشترک، به سرمایهگذاران اجازه میدهد تا در هر زمان بخواهند با توجه به ارزش روز داراییهای موجود در صندوق و پس از کسر هزینههای مربوطه، تمام یا تعدادی از واحدهای سرمایهگذاری خود را به وجه نقد تبدیل کرده یا به اصطلاحی دیگر باطل کنند.
صرفهجویی نسبت به مقیاس:
با دقت به این نکته که صندوقهای سرمایهگذاری از جمع آوری پولهای کم ولی تعداد زیاد سرمایهگذار تشکیل شده اند، پس امکان استفاده از مزایای یک مجموعه سرمایهگذاری بزرگ برای اجزای تشکیل دهنده آن مهیا خواهد بود. مطمئنا امکان پرداخت هزینههای بالای مشاوره یا استفاده از نرمافزارهای مختلف اطلاع رسانی و تحلیلگری برای یک سرمایهگذار صرفه اقتصادی ندارد با این حال می توان با تجمیع سرمایههای اندک سرمایهگذاران خرد، به چنین امکاناتی دست یافت.
انگیزه مدیریت صندوق سرمایهگذاری:
با توجه به ساختار طراحی شده صندوقهای سرمایهگذاری مشترک در سهام و ارتباطی که بین رشد ارزش داراییهای صندوق و نفع بردن مدیر و سایر ارکان صندوق می باشد، قابل پیشبینی است که مدیر انگیزه خوبی برای تشکیل بهترین صندوق سرمایهگذاری را دارد، تلاش می کند تا خالص ارزش داراییهای صندوق را به بالاترین حد خود برساند.
برای مطالعه مقاله اوراق بهادار می توانید از این لینک استفاده نمایید.
مزایای صندوق های سرمایه گذاری
مزایای صندوق های سرمایه گذاری:
- مدیریت حرفه ای، صندوقهای سرمایهگذاری، توسط مدیران مجرب و تحلیل گران اداره میشود، بنابراین ریسک عملیات به کمک دانش و تجربه افراد متخصص کم می شود. این اشخاص، بطور مداوم تلاش میکنند تا با سرمایهگذاری روی اوراق مناسب، نتیجه خوبی را برای سرمایهگذاران بدست آورد.
- تنوع بخشی، در این روش سرمایه بزرگی جمع میشود، بنابراین امکان تنوع سازی در آن فراهم خواهد شد. متنوع کردن داراییها در یک سبد به کم شدن ریسک آن کمک میکند. متنوع سازی میتواند باعث کم شدن ریسک و دوام پرتفوی در دورههای سرمایهگذاری بلندمدت شود.
- قابلیت نقد شوندگی بالا، واحدهای یک صندوق سرمایهگذاری، نقد شوندگی بالایی دارد. بخصوص اگر صندوق دارای یک ضامن نقد شوندگی مطمئن باشد. با وجود ضامن نقد شوندگی، در زمان فروش واحدهای صندوق، با مشکلی روبرو نخواهید شد. در حالیکه در بازار بورس، چنین ویژگی را ندارد.
- نظارت و شفافیت اطلاعات موجود، عملکرد صندوق های سرمایهگذاری مشترک از طریق نهادهای مالی و در طی بازههای مشخصی بازبینی میشود. این نهادهای نظارتی مثل سازمان بورس، متولی صندوق و حسابرس است که عملکردهای هر صندوق را به طور واضح اطلاعرسانی میشود. در این صورت سرمایهگذاران، رسانهها و تحلیل گران عملکرد این صندوق را بررسی میکنند.
- صرفه جویی در هزینهها، صندوقهای سرمایهگذاری مشترک حجم بالایی از داراییها را بهصورت معاملات بلوکی انجام میدهند. به همین دلیل این صندوقها صرفهجویی قابلتوجهی در کم کردن هزینهها دارند.
- صرفه جویی در زمان، صندوقهای سرمایهگذاری مشترک یک انتخاب مناسب برای افرادی است که زمان و مهارت و اطلاعات کافی ندارند. بنابراین سرمایهگذاری در این صندوقها برای مانع از به هدر رفتن زمان خواهد شد.
- انتخاب درست با استفاده از مقایسه، در این صندوق ها سرمایهگذار میتواند بعد از مقایسه از میان دهها صندوق سرمایهگذاری مناسبترین را برگزیند. بنابراین مسلما انتخاب هر سرمایهگذار بر اساس رویکردهای خاصی که در نظر دارد، متفاوت است. سرمایهگذاران میتوانند از میان صندوقهای سرمایهگذاری در سرمایهگذاری غیر مستقیم سهام، مختلط و درآمد ثابت یکی را انتخاب کنند.
- سرمایه گذاری آسان و اطمینان بالا، سرمایهگذاری در این صندوقها، با نظارت مدیران و مشاوران حرفهای انجام میشود. بنابراین، سرمایه گذاران از تنشهای مستقیم در امان خواهند بود. همچنین اگر شخص اطلاعات و تجربه کافی از بازار نداشته باشد نیز امکان دارد که به راحتی در این روش کسب سود کند و متحمل ریسک زیادی نشود.
برای مطالعه مقاله اوراق مشارکت می توانید از این لینک استفاده نمایید.
معایب صندوق های سرمایه گذاری
معایب صندوق های سرمایه گذاری:
در هر بازار مالی علاوه بر مزایای زیادی که برای سرمایهگذاران وجود دارد، معایبی نیز هستند و گاهی بسیاری به دنبال پاسخ این پرسش باشند که معایب صندوقهای سرمایهگذاری چیست؟ ابتدا سرمایهگذاری غیر مستقیم باید گفته شود که در رابطه با صندوقهای سرمایهگذاری استفاده از کلمه محدودیت بسیار مناسبتر از کلمه عیب است. زیرا تمامی مواردی که در ادامه گفته میشود محدودیتهای صندوقهای سرمایهگذاری است نه عیوب آن. اصولا این محدودیتها از طرف سازمان بورس و اوراق بهادار به صندوقها اعمال شده است.
محدودیت در تعداد کل واحدهای قابل صدور صندوق، از مشکلاتی که گاهی برای سرمایهگذاران پیش میآید، این است که ممکن است قصد خرید واحد از صندوقی را داشته باشند اما تعداد واحدهای صادرشده آن صندوق به سقف خود رسیده باشد در این صورت یا باید سرمایهگذار منتظر بماند که تعدادی از واحدهای صندوق باطل شوند تا برای او واحد سرمایهگذاری صادر شود یا اینکه خود صندوق با کسب مجوز از سازمان بورس سقف تعداد کل واحدهای قابل صدور خود رابیشتر کند. این حالت بیشتر در مورد صندوقهای پر طرفداری اتفاق میافتد که عملکرد خوبی داشتهاند و تقاضا برای خرید واحدهای آنها زیاد است.
ناشناخته بودن صندوق های سرمایه گذاری، صندوقهای سرمایهگذاری در ایران در سال ۸۸ برای اولین بار کار خود را شروع کردند. اما هنوز هم بسیاری از افراد جامعه از وجود صندوقهای سرمایهگذاری بیخبر هستند یا در مورد آن اطلاعات کافی ندارند. حتی ممکن است در مورد آن شنیده باشند اما بیتوجه از کنارش رد شده باشند. اما اگر که شناخت کافی از صندوقها و مزایای آنها باشید هرگز این موقعیت را از دست نمیدهید. اگر بتوانید از این موقعیت استفاده کنید و سرمایه خود را به دست صندوقها بسپارید خواهید توانست سود زیادی را از این راه بدست آورید.
لحظهای نبودن قیمت گذاری واحدهای سرمایه گذاری، از دیگر محدودیتهای صندوقهای سرمایهگذاری نوع قیمتگذاری آنها است به این صورت که در این صندوقها قیمت گذاری ها لحظهای نیست. این فاکتور فقط برای صندوقهای سرمایهگذاری غیرقابل معامله صدق میکند ولی در صندوقهای قابل معامله بورس قیمتها بهصورت لحظه ای به روز رسانی میشوند.
کمبود سامانه ای جامع برای پوشش اطلاعات صندوق ها و مقایسه آن ها، امروزه تعداد مراجع قابل اعتمادی که اطلاعات کامل صندوقها را در کنار یکدیگر پوشش بدهند تا سرمایهگذاران بتوانند صندوقها را با هم مقایسه و بهترین صندوق سرمایهگذاری را انتخاب کنند، بسیار کم است.
خطرپذیری در بخش بازار، یعنی در صورت سرمایهگذاری بر روی بخشی خاص، در صورت عملکرد نادرست در آن بخش، این صندوق متحمل خساراتی خواهند شد.
موازنه با نرخ بهره، در صورت زیاد شدن نرخ بهره، بازدهی این نوع از صندوقها کاهش پیدا می کند.
اشکالات معاملاتی، که منشأ آن نقص هایی در مدیریت شرکتهای سرمایهگذاری بر روی سبد اوراق بهادار معینشده ایجاد می شود و به دلیل عدم همخوانی عرضه و تقاضا، منجر به ریسک معاملاتی میشود.
امکان عدم تطابق با شاخص، عملکرد صندوق، باید دقیقا مطابق با عملکرد شاخص هدف باشد. در صورت عدم مطابقت ممکن است خطای پیروی از شاخص ایجاد شود.
سود تضمین شده، صندوقها انواع گوناگونی دارند اما باید بدانیم صندوقی مطمئن و مناسب است که بانک اصل پول را در آن تضمین کرده باشد. این صندوقها معمولا حداقلی از سود را تضمین میکنند تا خیال سرمایه گذار آسوده باشد. در صورت عدم وجود این ضمانت و در شرایط خاص که بازدهی صندوق کم شود، سود سرمایه گذار هم بالطبع کاهش پیدا می کند در حالی که بانک و صندوق سرمایهگذاری هم تعهدی در این زمینه ندارند.
نداشتن حق رأی در مجامع شرکت ها، اگر شخصی به طور مستقیم در بازار سرمایه، سرمایهگذاری کنید، مالک بخشی از آن شرکت شده، میتواند در مجامع آن شرکت کند و به نسبت سهام خود حق تصمیمگیری دارد. حتی اگر شرکت سود ده باشد و سود تقسیمی داشته باشد، سالانه به وی سود نقدی تعلق میگیرد. اما اگر صندوق سرمایهگذاری خریداری کند، حق شرکت در مجامع شرکتهایی که در قالب صندوق آنها را خرید، ندارد. و فقط در صورت داشتن واحد سرمایهگذاری ممتاز قادر به شرکت در مجمع صندوق سرمایهگذاری است.
کاهش قدرت اختیار سرمایه گذار بر سرمایه گذاری شخصی، در سرمایهگذاری مستقیم شخص اختیار کامل بر سبد دارایی خود دارد و میتواند بر خرید و فروش داراییهای خود نظارت کامل داشته باشد. ولی در این صندوقها تصمیم گیری ها توسط مدیران صندوق انجام میشود. در نتیجه سرمایه گذار هیچگونه دخالت و نظارت در تصمیم گیری ندارد و فقط سود را دریافت میکند.
هزینه های اداره صندوق، از دیگر معایب صندوقهای سرمایهگذاری، هزینههای نگهداری صندوق است. در حالی که سرمایه گذار از پرداخت این هزینهها در صورتی که قصد انجام معامله به صورت مستقیم را داشته باشد، معاف میشود.
سخن پایانی:
درپایان همان گونه که مزایا و معایب صندوق های سرمایه گذاری گفته شد، و با توجه به منافعی که از طریق این سرمایه گذاری کم ریسک و آسان برای افراد فراهم میشود، غالبا این سرمایه گذاری طرفداران زیادی دارد. بنابراین بهتر است با دیده اغماض به مشکلات و ایرادات این صندوقها نگاه کنیم و با در نظر گرفتن مزیتهای آن، این روش مطمئن و کم ریسک را برای سرمایه گذاری امتحان کنیم.
اگر این مطلب برای شما رضایت بخش بوده است، مطالعه مقاله اوراق مالی اسلامی را به شما پیشنهاد می کنیم.
وضعیت سرمایهگذاری مستقیم خارجی در ایران
اقتصاد ایران یک اقتصاد بانک محور است و بیش از 80 درصد تامین مالی از طریق نظام بانکی است. با توجه به تاثیرگذاری فرایند تامین مالی در فعالیتهای تولیدی، تنوع شیوههای تامین مالی امری ضروری است.
اقتصاد ایران یک اقتصاد بانک محور است و بیش از ۸۰ درصد تامین مالی از طریق نظام بانکی است. با توجه به تاثیرگذاری فرایند تامین مالی در فعالیتهای تولیدی، تنوع شیوههای تامین مالی امری ضروری است. با وجود آنکه نقدینگی در سالهای گذشته رشد قابل توجهی را در کشور داشته است، اما به دلیل جذب این میزان نقدینگی در بخشهای غیر مولد، همچنان بخشهای مولد با کمبود منابع مالی مواجه هستند. بدین جهت برای بهبود اوضاع بخشهای مولد، تامین مالی امری ضروری به نظر میرسد. یکی ازمواردی که میتواند منجر به تامین مالی ارزان برای بخشهای مولد شود، سرمایهگذاری خارجی است.
سرمایهگذاری خارجی یکی از شاخصهای مهم کلان اقتصادی است که تاثیر بسزایی را در افزایش اشتغال، تولید و رشد اقتصادی ایفا میکند. سرمایهگذاری خارجی در سال های اخیر به یکی از مهمترین شاخصها در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه برای افزایش رشد اقتصادی تبدیل شده است و سرمایهگذاری غیر مستقیم به همین دلیل اغلب کشورها برنامههای اقتصادی ویژهای را برای جذب سرمایهگذاری خارجی تدارک دیدهاند. طبق ماده ۱ قانون تشویق و حمایت سرمایهگذاری خارجی ” سرمایهگذاری خارجی عبارت است از به کارگیری سرمایه خارجی در یک بنگاه اقتصادی جدید یا موجود پس از اخذ مجوز سرمایهگذاری”.
سرمایهگذاری خارجی به دو طریق انجام می پذیرد: ۱- سرمایهگذاری مستقیم خارجی ۲- سرمایهگذاری غیر مستقیم خارجی (پورتفولیو).
سرمایهگذاری مستقیم خارجی بر اساس تعریفی که کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل[۱] از آن دارد عبارت است از” ایجاد و کسب منافع پایدار برای اشخاص حقیقی و حقوقی کشوری در یک فعالیت اقتصادی (سهامداری در شرکتها و …) واقع در کشور دیگر، به نحوی که این منافع پایدار، دلالت بر وجود رابطه بلندمدت میان سرمایهگذاری مستقیم از یکسو و موضوع سرمایهگذاری از سوی دیگر دارد (میرزا خانی، ۱۳۹۱).” طبق تعریف ماده ۱، قانون تشویق و حمایت سرمایهگذاری خارجی نیز “سرمایه گذاری مستقیم خارجی عبارت است از مشارکت حقوقی سرمایهگذار خارجی در یک شرکت ایرانی موجود یا جدید”. سرمایهگذاری مستقیم خارجی از درجه پایداری بالایی برخوردار است و در صورت بروز رکود در کشور میزبان این نوع سرمایهگذاری به سهولت از کشور خارج نمیشود.
اما هر نوع سرمایهگذاری که در آن سرمایهگذار خارجی مایل یا واجد شرایط لازم برای داشتن سهمی از سرمایه و مالکیت شرکت مشترک نباشد به عنوان سرمایهگذاری غیر مستقیم خارجی شناخته میشود. از ویژگیهای این نوع سرمایهگذاری میتوان به پایین بودن درجه ریسک، کوتاه بودن دوره سرمایهگذاری و بالا بودن قدرت نقد شوندگی اشاره کرد. (میرزا خانی، ۱۳۹۱). در این پژوهش سعی بر آن است تا وضعیت سرمایه گذاری مستقیم خارجی در ایران مورد تحقیق و بررسی قرار گیرد.
اثرات سرمایه گذاری مستقیم خارجی بر اقتصاد کشور
شایان ذکر است که سرمایهگذاری مستقیم خارجی میتواند در هر کشور، اثراتی را داشته باشد که عبارتند از:
- انتقال دانش و تکنولوژی پیشرفته
- تغییر بهرهوری
- روشهای مدیریت مدرن
- افزایش مهارت نیروی کار متخصص
- دسترسی به بازارهای صادراتی و ….
سرمایهگذاری مستقیم خارجی با این اثراتی که دارد منجر به افزایش اشتغال، رونق تولید و رشد اقتصادی در آن کشور می شود. ضمنا سرمایهگذاری مستقیم خارجی یکی از موارد لازم و ضروری برای تداوم رشد اقتصادی محسوب میشود ( نجاتی، ۱۳۹۶). در برنامه ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران جهت محقق شدن رشد اقتصادی ۸ درصدی، بیشترین سهم را تامین مالی و سرمایهگذاری خارجی با سهم ۲۵.۳ درصد به خود اختصاص داده است. در این زمینه برآورد شده است سالانه ۱۹۵ هزار میلیارد تومان جذب شود.
بررسی عملکرد کشور
در جدول شماره ۱، میزان سرمایهگذاری مستقیم خارجی در ایران و جهان ارائه شده است. چنانچه قابل مشاهده است، بیشترین میزان تغییر سرمایهگذاری در سالهای اخیر در سال ۲۰۱۶ با ۶۴ درصد افزایش نسبت به سال ۲۰۱۵ بوده است. این روند مثبت تا سال ۲۰۱۷ نیز ادامه داشت به گونهای که کشور در سال ۲۰۱۷ با بیشترین میزان سرمایهگذاری مستقیم خارجی که بالغ بر ۵ میلیارد دلار بوده است در سالهای اخیر، مواجه شده است. در این سال شرکتهای بزرگی برای سرمایهگذاری خارجی وارد ایران شدهاند که از جمله آن میتوان به شرکتهای خودروسازی (نظیر پژو) شرکتهای هواپیمایی (نظیر بوئینگ و ایرباس) شرکتهای اکتشاف و تولید نفت و گاز نظیر (توتال) و … اشاره نمود که پس از ورود آنها شرکتهای بسیاری از سراسر جهان برای سرمایهگذاری وارد ایران شدهاند و موجب بهبود فضای کسب و کار و افزایش رونق و رشد اقتصادی شدهاند.
جدول ۱. سرمایهگذاری مستقیم خارجی در ایران و جهان
منبع: کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل
اما سرمایهگذاری مستقیم خارجی در ایران در سال ۲۰۱۸ نسبت به سال قبل با کاهش ۳۰ درصدی مواجه شده است که از دلایل اصلی آن، اعمال مجدد تحریمها آن هم در سطح گسترده علیه ایران، بوده است. میزان سرمایهگذاری مستقیم خارجی در جهان در سال ۲۰۱۸ بالغ بر ۱۲۹۷ میلیارد دلار بوده است، این در حالی است که میزان سرمایهگذاری مستقیم خارجی در ایران با حدود ۳.۵ میلیارد دلار، سهم ۰.۲۷ درصدی را در کل جهان به خود اختصاص داده است.
نمودار ۱. سرمایه گذاری مستقیم خارجی در ایران (میلیارد دلار)
منبع: کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل
نمودار ۲. سرمایه گذاری مستقیم خارجی در جهان (میلیارد دلار)
منبع: کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل
عوامل موثر در جذب سرمایهگذاری مستقیم خارجی
البته نمیتوان از واقعیت چشمپوشی نمود، در حال حاضر کشور، به لحاظ اقتصادی در شرایط ویژهای است و به دلیل تحریمهای گستردهای که علیه آن اعمال شده است با مشکلات فراوانی دست و پنجه نرم میکند و این موضوع امنیت سرمایهگذاری، سرمایهگذاران خارجی را به شکل قابل توجهی کاهش میدهد و با این اوصاف حضور سرمایهگذاران خارجی در کشور کار آسانی نیست. برای جذب سرمایهگذاری مستقیم خارجی باید عوامل متعددی را در نظر گرفت که از جمله آن میتوان به موارد زیر اشاره نمود:
جهانی شدن اقتصاد: جهانی شدن اقتصاد و از بین رفتن مرزهای ملی و یکپارچگی تدریجی اقتصادها در اقتصاد بین الملل با گسترش تجارت و FDI همراه است. بنابراین اقتصاد کشورها با تجارت آزادتر و ارتباطات سرمایهگذاری با شرکای تجاری از نظر جغرافیایی، به ویژه شرکای منطقهای رو به رو است که این موضوع میتواند از طریق افزایش جریان تجاری و یکپارچگی اقتصادی افزایش FDI را نیز به دنبال داشته باشد. در این زمینه با مقایسه میزان صادرات و واردات کالا و خدمات در ایران و منطقه منا میتوان تا حدودی متوجه جریان تجاری در کشور شد. در سال ۱۳۹۷، صادرات و واردات کالا و خدمات در ایران به ترتیب ۴۴.۴ و ۴۲.۶ میلیارد دلار بوده سرمایهگذاری غیر مستقیم است که نسبت به سال گذشته به ترتیب با رشد منفی ۵.۵ و ۲۱ درصدی مواجه شده است. این درحالی است که در منطقه منا میزان صادرات و واردات کالا و خدمات در منطقه منا با رشد منفی ۰.۳ و ۰.۹ واحدی مواجه شده است.
نرخ تورم: نرخ تورم یک کشور نشان دهنده افزایش مداوم و بی رویه سطح عمومی قیمت کالاها و خدمات در آن کشور است که منجر به ایجاد بی ثباتی و عدم اطمینان اقتصادی میگردد و با کاهش تقاضای موثر قدرت خرید در کشور میزبان همراه است. بی ثباتی تورم به عنوان یکی از عوامل ریسک، جریان ورودی سرمایه به کشور را کاهش میدهد. خالی از لطف نیست که بین نرخ تورم در منطقه منا و ایران نیز مقایسهای را انجام داد؛ نرخ تورم در منطقه منا در سال ۲۰۱۸ ، رقم ۹.۸ درصد بوده است این در حالی است که ایران در یکسال گذشته با تورم ۴۰ درصدی مواجه شده است.
کیفیت زیرساختها: کیفیت زیرساختهای کشور میزبان میتواند بهرهوری سرمایهگذاری مستقیم خارجی آن کشور را افزایش دهد. یک سرمایهگذار خارجی ترجیح میدهد که کشور میزبان که وی در آن اقدام به سرمایهگذاری مینماید، دارای زیر ساختهای قوی شامل حمل و نقل و ارتباطات باشد تا توزیع کالاها و خدمات تولید بنگاه تسهیل گردد.
یکپارچگی اقتصادی منطقهای: یکپارچگی اقتصادی منطقهای با هدف ایجاد یک واحد اقتصادی بزرگتر صورت میگیرد و همکاری تجاری، پولی، مالی و اقتصادی کشورهای عضو را به وجود میآورد. هدف از ایجاد یکپارچگی اقتصادی منطقهای سرعت بخشیدن به رشد و توسعه کشورهای عضو است.
سرمایهگذاری داخلی: سرمایهگذاری داخلی از آنجایی که نشان دهنده گرایش مردم یک کشور برای کسب و کار و نیز اعتماد آنها به آینده اقتصادی است، از جمله عوامل کلیدی در جذب FDI به شمار میرود. با توجه به آنکه سرمایهگذاری، همراه با خود اطلاعاتی در رابطه با محیط کسب و کار و سرمایه گذاری کشور به همراه دارد، بنابراین سطح سرمایهگذاری داخلی یک کشور، امکان ورود حجم بیشتری از FDI را به همراه خواهد داشت.
فرضیه تفاوت نرخهای بازده: فرضیه تفاوت نرخهای بازده که یکی از اولین نظریهها در زمینه FDI است، بیانگر آن است که تفاوت بازدهی سرمایه میان کشورها موجب گردش سرمایه در سطح بین المللی میشود و نسبت سودهای متفاوت در کشورها میتواند انگیزه FDI درون منطقهای را افزایش دهد.
فساد و بوروکراسی: حتی با وجود محیط اقتصادی مساعد، فساد و بوروکراسی میتواند موانعی بر سر راه سرمایهگذاران خارجی در یک کشور باشند. فساد ضمن افزایش هزینه فعالیت تجاری، فرایند گرفتن مجوزهای تجاری لازم برای عملیات در اقتصاد کشور میزبان را افزایش میدهد.
نرخ تعرفه: از طرف سرمایهگذار خارجی نرخ تعرفه هزینه تولید به شمار میرود و افزایش آن سبب بالارفتن هزینههای مواد اولیه و کالاهای واسطهای وارداتی میگردد که در نتیجه آن قدرت رقابتی کاهش یافته و انگیزه سرمایهگذار خارجی برای سرمایه گذاری کاهش مییابد. (مرکز پژوهشهای مجلس، ۱۳۹۲).
ثبات سیاسی و اقتصادی: تحریمهایی که در سالهای اخیر بر کشور اعمال شده است سبب شده تا امکان سرمایهگذاری برای سرمایهگذاران خارجی در ایران با شرایط بسیار سختی امکان پذیر باشد و سرمایهگذاران در صورت سرمایهگذاری در ایران و دور زدن تحریم ها با جریمههای سنگینی از جانب آمریکا مواجه میشوند، به همین دلیل سرمایهگذاران خارجی در این زمینه دچار مشکلات عدیدهای هستند.
بهبود فضای کسب و کار: گزارش بهبود فضای کسب و کار که هر ساله از ناحیه بانک جهانی اعلام میشود از جمله گزارشاتی محسوب میشود که سرمایهگذاران خارجی برای سرمایهگذراری در هر کشوری توجه بسیار زیادی به آن دارند. طبق گزارش بانک جهانی از فضای کسب و کار، ایران در سالهای اخیر در جایگاه مناسبی در سطح جهانی قرار ندارد. به گونهای که ایران در سال ۲۰۲۰ رتبه ۱۲۷ را از میان ۱۹۰ کشور در کل جهان به خود اختصاص داده است که نسبت به سال قبل با ۱ رتبه بهبود مواجه شده است. در گزارش بهبود فضای کسب وکار در سال ۲۰۲۰ نسبت به سال ۲۰۱۹ از ۱۰ شاخص مورد بررسی در این شاخص که شامل شروع کسب وکار، دریافت مجوزهای ساخت، دریافت برق، ثبت مالکیت، دریافت اعتبار، حمایت از سرمایهگذاران خرد، پرداخت مالیات، تجارت فرامرزی، اجرای قراردادها، حل و فصل ورشکستگی است، تنها دو شاخص؛ دریافت مجوزهای ساخت و دریافت برق دچار بهبود نمره شده است و در مجموع، اکثر این شاخصهای مذکور در سالهای اخیر رتبه مناسبی را به خود اختصاص نداده است.
چنانچه در نمودار شماره ۳ نیز قابل مشاهده است ایران در سالهای اخیر رتبه مناسبی را در شاخص بهبود فضای کسب و کار کسب نکرده است. البته به نظر اغلب صاحب نظران اقتصادی یکی از دلایلی که منجر به این رتبههای نامناسب در سالهای اخیر شده است قوانین و مقرات بسیار زیاد در فضای کسب و کار کشور است، بروکراسیهایی که به واقع ضروری به نظر نمیرسد و تا وقتی این قوانین و پروسهی طولانی و حجیم، بهبود نیابد به نظر نمیرسد رتبه ایران در شاخص بهبود فضای کسب و کار به شکل قابل توجهی ارتقا یابد.
نمودار ۳. رتبه ایران در شاخص بهیود فضای کسب و کار در جهان
منبع: بانک جهانی
ریسک سرمایهگذاری: اعمال تحریمها از یک سو و وضعیت ایران در شاخص بهبود فضای کسب و کار از سوی دیگر (رتبه ۱۲۷ در جهان)، موجب همافزایی و منجر به ریسک بالای حضور سرمایهگذاران خارجی در کشور شده است. به گونهای که طبق نظر کمیته مسئول رتبهبندی ریسک در سازمان همکاری اقتصادی و توسعه (OECD) که وضعیت سرمایهگذاری را درکشورهای جهان از عدد ۱ که جزء کم ریسکترینهاست تا عدد ۷ که جزء پر ریسک ترینهاست دستهبندی میکند، ایران در جدیدترین رتبهبندی این سازمان در سال ۲۰۱۹ در دو سال اخیر در گروه ۶ که از گروههای پر ریسک به شمار میرود قرارگرفته است و این نشان دهنده افزایش ریسک سرمایهگذاری در ایران است. ناگفته نماند که رتبهبندی این سازمان نقش بسزایی را در تعاملات و مراودات اقتصادی بین کشورها ایفا میکند. هر چقدر ریسک سرمایهگذاری در کشوری کمتر باشد، مراودات بین المللی سایر کشورها با کشور مد نظر افزایش مییابد. از سوی دیگر نیز سرمایه همیشه وارد مسیری میشود که خطر، ممنوعیت و محدودیت کمتر، و امنیت بیشتری در آنجا حاکم باشد.
نتیجهگیری
با توجه به آنکه در برنامه ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران بیشترین سهم جهت تحقق رشد اقتصادی ۸ درصدی، را تامین مالی و سرمایهگذاری خارجی با سهم ۲۵.۳ درصد، به خود اختصاص داده است، نمی توان از آن چشم پوشید. یکی از مهمترین ویژگیهای سرمایه گذاری مستقیم خارجی این است که؛ از درجه پایداری بالایی برخوردار است و در صورت بروز رکود در کشور میزبان این نوع سرمایهگذاری به سهولت از کشور خارج نمیشود. انتقال دانش و تکنولوژی پیشرفته، تغییر بهرهوری، روشهای مدیریت مدرن، افزایش مهارت نیروی کار متخصص، دسترسی به بازارهای صادراتی و … از جمله مواردی است که سرمایهگذاری مستقیم خارجی در هر کشوری به ارمغان میآورد. به همین دلیل در این پژوهش به دلیل اهمیت سرمایهگذاری مستقیم خارجی در ایران، این موضوع مورد تحقیق و بررسی قرارگرفته است.
با توجه به شرایط فعلی کشور که تحریمهای گستردهای علیه آن اعمال شده است و همچنین وضعیت ایران در شاخص بهبود فضای کسب و کار (رتبه ۱۲۷ در جهان) و افزایش ریسک سرمایهگذاری (دسته بندی ایران در گروه ۶ از جانب سازمان همکاری اقتصادی و توسعه) که از گروههای پر ریسک به شمار میرود، تورم ۴۰ درصدی در یکسال اخیر و رشد اقتصادی منفی ۴.۹ درصدی در سال ۱۳۹۷، کاهش در میزان صادرات و واردات و همچنین سایر موارد دیگر نشان از آن دارد که اوضاع سرمایهگذاری مستقیم خارجی در ایران مناسب نیست. به نظر میرسد اعمال تحریمها نقطهی مشترک محدودیتهای مذکور در زمینه سرمایهگذاری مستقیم خارجی در کشور است و اگر این موضوع مرتفع گردد بسیاری از محدودیتهای مذکور نیز تا حد امکان برداشته میشود. اما یکی از راهکارهایی که با این وضعیت سرمایهگذاری مستقیم خارجی در کشور، به نظر میتواند مفید و مثمر ثمر واقع شود، موضوع مشوقهای سرمایهگذاری خارجی است.
بایستی مشوقهای سرمایهگذاری خارجی در کشور به اندازهای جذاب باشد که محدودیتهایی را که موارد مذکور برای سرمایهگذاری خارجی در ایران اعمال کرده است، کاهش دهد. همه ارگانها چه آنهایی که به طور مستقیم و چه آنهایی که به طور غیرمستقیم با سرمایهگذاری مستقیم خارجی سروکار دارند، باید امتیازهای قابل توجهی را برای سرمایهگذاران خارجی در ایران در نظر بگیرند. همچنین تا جای ممکن، امکاناتی را که سرمایهگذاران خارجی به آن نیازمندند در کشور فراهم نمایند تا بتوانند آنها را راغب به سرمایهگذاری در ایران نمایند. البته ناگفته نماند که تسریع حوزه سرمایهگذاری در کشور به تعامل و همراهی سرمایهگذار داخلی و خارجی با یکدیگر نیز نیاز دارد. متصلکردن این دو از جانب ارگانهای مرتبط به یکدیگر میتواند موجب بهبود هر چه بیشتر و رونق فضای سرمایهگذاری در کشور گردد. مزایای حضور سرمایهگذار خارجی در ایران به اندازهای قابل توجه است که با در نظر گرفتن مشوقهای جذاب برای آنها، مزایایی چندین برابر مشوقها را در کشور فراهم میآورد.
مشاهده تعداد سهام عدالت در «روش مدیریت غیرمستقیم» | این سایت را چک کنید
ستاد آزادسازی سهام عدالت با انتشار اطلاعیهای اعلام کرد: مانده دارایی نهایی شرکتهای سرمایهگذاری استانی به نسبت باقیمانده مشمولان به روش غیرمستقیم در هر استان، برای کدهای سهامداری تخصیص یافته است.
به گزارش همشهری آنلاین به نقل از ایرنا، در اطلاعیه روز دوشنبه ستاد آزادسازی سهام عدالت آمده است: در پی اتمام مهلت انتخاب روش مستقیم سهامداری از سوی مشمولان سهام عدالت و براساس اطلاعات دریافتی از سازمان خصوصیسازی، مانده دارایی نهایی شرکتهای سرمایهگذاری استانی به نسبت باقیمانده مشمولین به روش غیرمستقیم در هر استان به کد بورسی هر یک از این شرکتها تخصیص یافته و این شرکتها میتوانند کلیه حقوق سهامداری را نسبت به مانده سهام خود در شرکتهای سرمایهپذیر اعمال کنند.
همچنین میزان سرمایه و تعداد سهام شرکتهای سرمایهگذاری استانی و تعداد سهام هر یک از مشمولان سهام عدالت در هر استان که روش غیرمستقیم را انتخاب کردهاند، تعیین شده و این مشمولان در صورت داشتن شماره شبای بانکی معتبر و تلفن همراه به نام خود میتوانند به سایت sahamedalat.ir مراجعه و تعداد سهام خود را مشاهده کنند.
با توجه به اینکه هنوز گشایش نماد این شرکتها در بورس یا فرابورس انجام نشده و قیمت سهام آنها کشف نشده است، لذا شرکت سپردهگذاری مرکزی فقط نسبت به اعلام میزان دارایی (تعداد سهام هر مشمول در شرکت سرمایهگذاری استان خود) اقدام کرده است.
بعد از کشف قیمت هر سهم شرکت سرمایهگذاری استانی در بورس، قیمت و ارزش روز هر سهم و جمع ارزش دارایی هر سهامدار، قابل ملاحظه و مشاهده در همان سایت خواهد بود.
دیدگاه شما