مفاهیم اولیه بورس را بشناسید

10 اصطلاح پر کاربرد بورس را بشناسید

اگر این روزها اخبار اقتصادی را دنبال کنید بدون شک از رونق بازار سرمایه خبر دارید. در هفته‌های اخیر رشد شاخص کل، سهامداران را راضی و بسیاری از افراد را ترغیب کرده که هر طور شده است وارد فضای پرریسک و هیجان بورس شوند.

آشنایی با اصطلاحات و مفاهیم پرکاربرد بورس

شاید برای بسیاری از افراد و مشتاقان ورود به بازار سرمایه این سوال پیش آمده باشد که شاخص بورس چیست؟ و نوسانات و کم و زیاد شدن عدد این شاخص چه معنی و چه تاثیری بر تابلوی تالار شیشه‌ای دارد و توجه به شاخص کل چه کمکی به سرمایه‌گذار یا معامله‌گران بورس می‌کند. آنچه مسلم است این است که بازار سرمایه همچون هر کسب و کاری نیاز به آموزش دارد.

آشنایی با اصطلاحات و مفاهیم پرکاربرد بورس یکی از اولویت‌هایی است که هر سرمایه‌گذاری باید انجام دهد. مثلا اینکه پرتفوی چیست؟ عرضه اولیه به چه معناست از جمله مواردی هستند که باید برای سرمایه‌گذاری مستقیم یا غیرمستقیم در بورس با آ‌ن‌ها آشنا بود.

شاخص کل	سطح عمومی قیمت و سود سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس
پرتفوی	صندوق‌ سرمایه‌گذاری متشکل از دارایی‌های متنوع
عرضه اولیه	زمانی که سهام یک شرکت برای اولین بار به عموم مردم عرضه می‌شود
تحلیل تکنیکال و بنیادی	تحلیل بنیادی: محاسبه ارزش ذاتی هر سهم تحلیل تکنیکال: مطالعه آمار‌های فعالیت بازار
سبدگردانی	چیدمان صحیح دارایی‌ها در قالب یک سبد مشخص
صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله در بورس (ETF)	مجموعه یا سبدی از دارایی‌های مالی
صندوق سرمایه‌گذاری شاخصی	انطباق پرتفوی سرمایه‌گذاری با شاخص بازار سهام
صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک	سازوکار‌های سرمایه‌گذاری در بازار‌های مالی که شرایط بازار را ازنظر ریسک و بازده برای سرمایه‌گذاران مختلف مساعدتر می‌کنند
دارایی تحت مدیریت	نشان‌دهنده ارزش بازار همه دارایی‌های مالی
ارزش خالص دارایی NAV	ارزش روز همه دارایی‌ها پس از کسر ارزش روز مفاهیم اولیه بورس را بشناسید بدهی‌ها است

تعریف اصطلاحات و مفاهیم پرکاربرد بورس

پس از مرور اجمالی اصلاحات پر کاربرد بورس در جدول بالا، در ادامه می‌توانید تعاریف کامل‌تر و کاربردی‌تری از این اصطلاحات را بخوانید:

شاخص کل

در بورس تهران شاخص بازدهی یا همان شاخص قیمت و بازده نقدی با نام TEDPIX شناخته می‌شود. این شاخص همان شاخصی است که همیشه در رسانه‌ها اعلام می‌شود. شاخص کل در بین فعالان بازار و سرمایه‌گذاران یکی از پرکاربردترین شاخص‌هاست.

به طور کلی این شاخص بیانگر سطح عمومی قیمت و سود سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس است، به‌عبارت‌دیگر تغییرات شاخص کل بیانگر میانگین بازدهی سرمایه‌گذاران در بورس است. برای درک ساده‌تر مفهوم شاخص کل، فرض کنید که شما از تمام شرکت‌های بورسی به تعداد مساوی خریداری کنید. در این صورت تغییرات شاخص کل بورس برابر با میزان بازدهی سبد سهام شما خواهد بود. در واقع شاخص کل تغییرات قیمت سهام و سود‌های سالیانه‌ای را که شرکت‌ها به شما پرداخت می‌کنند، محاسبه می‌کند.

پرتفوی (Portfolio)

پرتفوی که از اصطلاحات و مفاهیم پرکاربرد بورس به شمار می‌رود یک واژه فرانسوی و به‌ظاهر خیلی پیچیده است، اما مفهوم کاملاً واضحی هم در بازار سرمایه دارد که به مجموعه یا مفاهیم اولیه بورس را بشناسید سبدی از دارایی‌های مالی گفته می‌شود.

به‌بیان‌دیگر پرتفوی ترکیبی مناسب از سهام یا سایر دارایی‌هاست که یک سرمایه‌گذار آن‌ها را خریداری کرده است. هدف از تشکیل پرتفوی سهام یا سبد سهام، کاهش ریسک غیرسیستماتیک سرمایه‌گذاری است؛ بدین ترتیب، سود یک سهم می‌تواند ضرر سهام دیگر را جبران کند.

پرتفوی به‌صورت مستقیم توسط سرمایه‌گذاران نگهداری شده یا به‌وسیله سبدگردان‌های حرفه‌ای مدیریت می‌شود. بازده سرمایه‌گذاری در پرتفوی معادل بازده متوسط آن پرتفوی خواهد بود؛ اما ریسک پرتفوی به‌دلیل کاهش ریسک غیرسیستماتیک در اغلب موارد کمتر از متوسط ریسک سهام داخل سبد است.

صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک و شرکت‌های سرمایه‌گذاری نمونه‌هایی هستند که به‌صورت پرتفوی سرمایه‌گذاری می‌کنند و برای قیمت‌گذاری آن‌ها مهمترین عامل ارزش خالص پرتفوی این شرکت‌هاست.

عرضه اولیه

عرضه اولیه (IPO) به زمانی گفته می‌شود که سهام یک شرکت برای نخستین بار به عموم مردم عرضه می‌شود. عرضه‌های اولیه معمولاً توسط شرکت‌های کوچک و جوان که به دنبال سرمایه برای گسترش هستند انجام می‌شود، همچنین شرکت‌های بزرگ خصوصی نیز که به دنبال تبدیل‌شدن به سهامی عام هستند، عرضه عمومی اولیه انجام می‌دهند.

جزئیات سهامی که عرضه می‌شود، به اطلاع سرمایه‌گذاران بالقوه می‌رسد. از مزایای عرضه اولیه در بورس دستیابی ارزان‌تر به سرمایه، افزایش سرمایه، شفافیت اطلاعاتی و معافیت مالیاتی را می‌توان نام برد. از معایب این کار هزینه‌های قانونی، حقوقی و بازاریابی عرضه اولیه، الزام به افشای اطلاعات مالی، کاهش کنترل و افزایش ریسک دعاوی حقوقی است.

تحلیل تکنیکال و بنیادی

تحلیل بنیادی (Fundamental Analysis) به دنبال محاسبه ارزش ذاتی هر سهم است و به این منظور به مطالعه هر چیزی، از وضعیت کلی اقتصاد و صنعت تا وضعیت مالی شرکت و مدیریت آن می‌پردازد. اما تحلیل تکنیکال (Technical Analysis) از طریق مطالعه آمار‌های فعالیت بازار مانند قیمت و حجم معاملات، به دنبال شناسایی الگو‌ها و روند‌هایی است که نشان‌دهنده حرکت آینده یک سهم به آن‌سو هستند.

تحلیلگران بنیادی در جست‌و‌جوی این هستند که ارزش ذاتی سهام چقدر است و براساس دانسته‌های بنیادی اقدام به خرید و فروش و کسب سود می‌کنند؛ درحالی‌که تحلیلگران تکنیکال بر این باورند که کلیه اطلاعات در قیمت سهام نهفته است و با تشخیص روند‌ها و الگو‌ها می‌توان به سود رسید.

سبدگردانی (Separately managed account)

سبدگردانی یکی دیگر از مفاهیم پرکاربرد بورس است و همان‌طور که از نامش پیداست، چیدمان صحیح دارایی‌ها در قالب یک سبد مشخص است که مالکیت آن کاملاً متعلق به سرمایه‌گذار بوده و میزان هر یک از دارایی‌ها و زمان خرید و فروش آن‌ها نیز به‌دقت توسط سبدگردان تعیین و پایش می‌شود.

ارائه این خدمت مالی «سبدگردانی» به سرمایه‌گذاران در جهان قدمتی بیش از نیم‌قرن دارد، اما در بازار ایران پس از تجربه ایجاد صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک، اخیرا مورد توجه قرار گرفته است.

سبدگردانی فرآیندی است که طی آن فرد خبره در امر سرمایه‌گذاری با همکاری تیمی از تحلیل‌گران حرفه‌ای و بر‌اساس خصوصیات، سطح ریسک‌پذیری و سرمایه هر سرمایه‌گذار، سبدی مناسب از دارایی‌های سهام، اوراق مشارکت و سکه طلا برای او تشکیل داده و به‌صورت مستمر بر آن نظارت و اعمال مدیریت می‌کند.

همچنین، با توجه به تغییر عوامل اثرگذار بر محیط سرمایه‌گذاری، تصمیمات لازم در جهت رسیدن به اهداف سبد و افزایش ارزش آن از طرف مدیر اتخاذ می‌شود.

صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله در بورس (ETF)

صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله در بورس یا Exchange Tradable Found نوعی از صندوق‌های سرمایه‌گذاری است که از دارایی‌های متنوع تشکیل شده و واحد‌های آن در طول روز همانند سهام در بازار معامله می‌شود و ساختاری شبیه صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک دارند.

افراد در طول ساعات و روز‌هایی که بازار معاملات سهام باز است، می‌توانند یک یا چند واحد از یک صندوق ETF را بخرند، یا چند واحد از آن را بفروشند.

صندوق سرمایه‌گذاری شاخصی

هدف صندوق سرمایه‌گذاری مبتنی بر شاخص (Index fund) انطباق پرتفوی سرمایه‌گذاری با شاخص بازار سهام است. یک صندوق سرمایه‌گذاری مبتنی بر شاخص، الزاماً منابع خود را براساس الگوی تعیین شده برای یکی از شاخص‌های موجود در بازار، سرمایه‌گذاری می‌کند.

شاخص مذکور می‌تواند شاخص کل یا یکی دیگر از شاخص‌های بازار سهام باشد. در این صندوق‌ها تنها زمانی خریدوفروش سهام ضرورت می‌یابد که وجهی به‌واسطه ورود سرمایه‌گذار جدید اضافه یا به دلیل خروج یک سرمایه‌گذار کم شود. مزیت اصلی صندوق‌های سرمایه‌گذاری مبتنی بر شاخص، هزینه‌های نسبتاً پایین آن و حذف ریسک مدیریت صندوق است.

صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک

صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک (Mutual Funds) یکی از مهم‌ترین سازوکار‌های سرمایه‌گذاری در بازار‌های مالی هستند که شرایط بازار را ازنظر ریسک و بازده برای سرمایه‌گذاران مختلف به‌ویژه برای سرمایه‌گذاران مبتدی مساعدتر می‌کنند.

ایده اصلی این صندوق‌ها یک‌کاسه کردن پول‌های کوچک و سرمایه‌گذاری آن‌ها توسط یک گروه از مدیران با تجربه و حرفه‌ای است.

دارایی تحت مدیریت (AUM)

دارایی تحت مدیریت (Asset Under Management)، نشان‌دهنده ارزش بازار همه دارایی‌های مالی است که یک‌نهاد مالی مانند صندوق سرمایه‌گذاری، شرکت سرمایه جسورانه یا یک کارگزاری، از طرف مشتریانش به مدیریت آن مشغول است. دارایی تحت مدیریت معمولا معیاری از اندازه و موفقیت شرکت مدیریت سرمایه‌گذاری است.

شرکت‌های مدیریت سرمایه‌گذاری معمولا کارمزد‌های خود را به‌تناسب دارایی تحت مدیریت تعیین می‌کنند، بنابراین دارایی‌های تحت مدیریت همراه با متوسط نرخ‌های کارمزد تعیین‌کننده اصلی درآمد‌های یک شرکت مدیریت سرمایه‌گذاری هستند.

ارزش خالص دارایی NAV

ارزش خالص دارایی (Net Asset Value) نیز یکی دیگر از مفاهیم پرکاربرد بورس است و در واقع ارزش روز همه دارایی‌ها شامل سهام، مطالبات سود سهام، ملک، اوراق با درآمد ثابت و… پس از کسر ارزش روز بدهی‌ها است.

اصطلاح NAV معمولا درباره ارزش خالص دارایی شرکت‌های سرمایه‌گذاری، صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک، صندوق‌های شاخصی، ETF‌ها و سبد‌های اختصاصی به‌کار می‌رود.

مقالات بورسی

اوراق مرابحه (Murabahah) چیست؟

در بازار سرمایه اوراق بهادار با نام‌های متعدد وجود دارند که یکی از آن‌ها، اوراق صکوک یا اوراق مرابحه نام دارد. این اوراق یکی از ابزار‌های تامین مالی هستند که با رعایت اصول و قوانین اسلامی امکان انتشار دارند و در این مقاله به بررسی این نوع از اوراق خواهیم پرداخت: تعریف اوراق مرابحه (Murabahah) […]

اسپرد در بورس و بازارهای مالی

اسپرد در بورس و بازارهای مالی چیست؟

1401/08/14

سرمایه‌گذاران فعال در بازارهای مالی از شاخص‌ها و سنجه‌های مختلفی برای انجام مقایسه‌های لازم در معاملات استفاده می‌کنند. یکی از اصطلاحات رایج در این بازار اسپرد است. اسپرد شاخصی است که تفاوت بین دو قیمت را مشخص می‌کند. کارکرد این شاخص در بازارهای مالی کمی فراتر از این تعریف جزئی مفاهیم اولیه بورس را بشناسید است اما تمرکز کلی آن […]

اوراق منفعت چیست؟

1401/08/10

با حذف اوراق قرضه در بازار مالی اسلامی، خلا‌ءهایی به وجود آمد. یکی از راه‌کارهای موجود برای پر‌کردن این خلاءها، استفاده از اوراق منفعت بود. با استفاده از اوراق منفعت و قراردادهای مجاز شرعی، می‌توان به توسعه بازارهای مالی کمک کرد. در این مقاله به بررسی اوراق منفعت خواهیم پرداخت و شرایط انتشار و انواع […]

تامین مالی مبتنی بر بدهی

تامین مالی مبتنی بر بدهی چیست؟

1401/07/09

شرکت‌ها برای تامین منابع مالی خود از روش‌های مختلفی نظیر انتشار سهام، دریافت وام بانکی، گواهی سپرده و … استفاده می‌کنند. در واقع تامین منابع مالی به وسیله بانک‌ها یا بازار سرمایه انجام می‌شود.یکی از روش‌های موجود تامین منابع مالی، از طریق بازار سرمایه است که دو شیوه تامین مالی مبتنی بر بدهی و مبتنی […]

اوراق رهنی چیست؟

1401/07/06

اوراق رهنی در واقع نوعی ابزار تامین مالی است که در چند سال اخیر وارد بازار سرمایه ایران شده و سبب رونق بیشتر این بازار گردیده است. این اوراق سبب می‌شوند تا افراد بیشتری بتوانند از وام استفاده کنند و نه‌تنها به نفع نظام بانکی کشور است، بلکه به دارندگان خود نیز سود می‌رسانند. به […]

صکوک چیست؟

1401/07/02

صکوک در واقع جمع کلمه عربی (صک)، به معنای سند و ترجمه لغت انگلیسی چک (Cheque) است. اوراق صکوک یکی از ابزار‌های تامین مالی در کشور‌های اسلامی است که بر اساس اصول مورد تایید اسلام بنا شده است. به طور کلی این اوراق به مالکیت مشاع در یک یا چند دارایی و منافع حاصل از […]

روش‌های پس‌انداز پول

1401/06/30

یکی از راه‌های متداول برای رسیدن به استقلال مالی از گذشته تا کنون پس‌انداز پول بوده است که به نوعی افراد از خانواده خود آن‌را می‌آموزند و در زندگی خود به کار می‌گیرند. نکته مهم اینجا است که ما در جهانی زندگی می‌کنیم که دائما در حال پیشرفت بوده و شرایط زندگی نیز در حال […]

نرخ بازگشت سرمایه چیست؟

1401/06/23

با یک نگاه کلی می‌توان گفت در تمام کسب و کارها، صاحبان مشاغل به دنبال بازگشت سرمایه خود و کسب سود از آن هستند. نرخ بازگشت سرمایه در واقع نسبت سود کسب‌شده به هزینه پرداختی است. این شاخص بیان‌گر میزان سود سرمایه‌گذاری یا فعالیت‌هایی است که برای رونق کسب و کار انجام‌شده و می‌تواند منطقی‌بودن […]

پایه پولی

پایه پولی (Monetary Base) چیست؟

1401/06/19

مفاهیم مختلفی پیرامون پول وجود دارد که آشنایی با آن‌ها می‌تواند به سرمایه‌گذاران برای عملکرد بهتر در بازار سرمایه کمک کند. در یک نگاه کلی می‌توان گفت کسب دانش و به‌کارگیری تجربه از عواملی است که به موفقیت سرمایه‌گذاری افراد کمک می‌کند. یکی از مفاهیم متعددی که پیرامون پول وجود دارد و سرمایه‌گذاران لازم است […]

شرکت در افزایش سرمایه

آيا در افزايش سرمايه‌ها شركت كنيم؟

1401/06/16

در بازار سرمایه، یکی از اصطلاحاتی که همواره با آن روبرو هستیم، افزایش سرمایه است. شرکت‌ها بنا به دلایل مختلفی اقدام به افزایش سرمایه می‌کنند و با توجه به روش منتخب آن‌ها، اتفاقات گوناگونی رخ خواهد داد. در واقع عواملی چون تورم، افزایش نرخ سود بانکی، افزایش مداوم قیمت‌ها و نوسانات نرخ ارز سبب می‌شوند […]

الگوی کندل چکش چیست؟

1401/06/12

در تحلیل تکنیکال روش‌هایی وجود دارد که به وسیله آن‌ها می‌توانیم برای خرید سهم در بازارهای مالی تصمیم‌گیری کنیم. یکی از این روش‌های تحلیلی، پرایس اکشن است. در پرایس اکشن با مشاهده کندل‌ استیک‌ها می‌توانیم روند قیمت را تشخیص دهیم. کندل‌ها خود الگوهای مختلفی دارند که از مهمترین آن‌ها الگوی کندل چکش یا همر است. […]

تعدیل قیمت در بورس چیست؟

1401/06/05

ایجاد فاصله قیمتی، امری است که در بازارهای مالی مشاهده می‌شود. به فاصله‌های قیمتی موجود، گپ قیمتی نیز گفته‌می‌شود. در بازار سرمایه برخی از فاصله‌های قیمتی، ناشی از افزایش سرمایه یا توزیع سود نقدی میان سهام‌داران هستند، که دارایی صاحبان سهم را تحت تاثیر قرار نمی‌دهند. راه‌کار مناسب برای از بین‌بردن فواصل قیمتی، تعدیل قیمت […]