مثالی برای محاسبه حجم مبنا

مثالی درباره حجم مبنا و قیمت پایانی

حداقل تعداد برگه سهامی است که باید مورد معامله قرار گیرد تا سهم در پایان روز در قیمتی به ثبت برسد.

قیمت پایانـی

سهام یک شرکت، به میانگین قیمت‌هایی گفته می‌شود که آن سهم در طول روز، براساس آن قیمت‌ها مورد داد و مثالی برای محاسبه حجم مبنا ستد قرار گرفته است.

برای درک بهتر مثالی از حجم مبنا و قیمت پایانی می زنیم:

فرض کنید سرمایه شرکتی ۲میلیارد تومان است.(تعداد سهام این شرکت برابر با ۲۰ میلیون برگه سهم به ارزش اسمی ۱۰۰تومان است).در این حالت حجم مبنای این شرکت به شکل زیر محاسبه میشود:

‌حال فرض می‌کنیم قیمت روز قبل این سهم۲۰۰۰ریال بوده و امروز معاملات زیر برای سهم اتفاق افتاده است :

ساعت۹: ۴۰۰۰ برگه به قیمت۱۹۹۰ ریال

ساعت۱۰: ۱۰۰۰ برگه سهم به قیمت۲۰۲۰ ریال

ساعت۱۱: ۲۰۰۰ برگه سهم به قیمت۲۰۳۰ ریال

ساعت۱۲: ۳۰۰۰ برگه سهم به قیمت۲۰۴۰ ریال

برای محاسبه قیمت پایانی ابتدا میانگین وزنی می گیریم یعنی می گوییم:

که برابر کل ارزش معاملات آن سهم می باشد حال برای گرفتن میانگین آنرا تقسیم بر کل تعداد برگه سهام مورد معامله قرارگرفته می کنیم:

پس میانگین قیمت مورد معامله امروز۲۰۱۶ ریال بوده اگر تعداد برگه مورد معامله به حد نصاب می رسید(از حجم مبنا مثالی برای محاسبه حجم مبنا بیشتر می شد) این قیمت به عنوان قیمت پایانی مورد قبول بود اما چون تعداد برگه سهام مورد معامله قرار گرفته ده هزار تا و حجم مبنای سهم شانزده هزار برگه می باشد پس از تناسب استفاده می کنیم.

اگر ۱۶۰۰۰برگه مورد معامله قرار می گرفت قیمت سهام ۱۶ ریال رشد می کرد در حالی که ۱۰۰۰۰ برگه مورد معامله قرار گرفته قیمت چقدر رشد می کند؟

از تناسب بالا X بدست می آید ۱۰ ریال یعنی قیمت بسته شدن در پایان معاملات امروز برابر با ۲۰۱۰ ریال می شود.

یک گزارش جذاب | حجم مبنا در سهام چیست

امسال 13 فروردین با حضور یک میهمان ناخوانده به نام کووید 19 برای ما متفاوت تر از هر سالی است. «دنیای بورس» پیشنهاد میکند با در خانه ماندن، 13 مطلب خواندنی سایت را از دست ندهید.

• حجم مبنا چیست؟
• حجم مبنا چه کارکردی دارد؟
• حجم مبنا در این سال ها چه تغییری کرده؟
• چگونه حجم مبنای یک سهم را محاسبه کنیم؟
• حجم مبنا در تابلوخوانی
• حجم مبنای یک

دنیای بورس | این روزها شاهد اخبار زیادی پیرامون تغییر در درستورالعمل حجم مبنا هستیم. ممکن است این سوال برای شما هم پیش آمده باشد که حجم مبنا چیست؟ فرمول حجم مبنا چیست و حجم مبنا چگونه محاسبه می‌شود؟ اصلا حجم مبنا چه کاربردی دارد؟ حجم مبنای چه سهامی یک است؟ و در نهایت به طور کلی حجم مبنا چه نقشی در تابلوخوانی بورس دارد؟

حجم مبنا چیست؟

حجم مبنا یکی از ویژگی‌های بازار سهام ایران است. در تعریف ساده باید عنوان کرد که حداقل تعداد سهامی که باید مورد معامله قرار گیرد تا سهم بتواند تا دامنه نوسان کامل رشد یا افت داشته باشد را حجم مبنا می گویند.

حجم مبنا برای کنترل رشد بی‌رویه قیمت سهام در سال 1382 تصویب شد. بر این اساس و در ابتدای این قانون اساس بر این مثالی برای محاسبه حجم مبنا بود که 15 درصد از کل سهام یک شرکت طی یکسال مورد معامله قرار گیرد و بر آن اساس حجم مبنای روزانه یک سهم 0.0006 (شش ده هزارم) کل سهام شرکت لحاظ شد. البته این محاسبه با درنظر گرفتن تعداد 250روز کاری در یکسال لحاظ شده بود.

ولی درست در یک سال بعد یعنی در سال 1383 نحوه محاسبه تغییر کرد. بدین صورت که معامله 15درصد از سهام یک شرکت در کل سال به 20 درصد افزایش یافت . به این ترتیب حجم مبنا نیز به 0.0008 (هشت ده هزارم) کل سهام شرکت رسید. البته این فرمول طی سالها تغییر کرد و در سال 93 به 0.0004 (چهار ده هزارم) کل سهام شرکت رسید.

به طور مثال حجم مبنای شرکتی که دارای 300میلیون سهم است، 120هزار سهم خواهد بود. یعنی باید حداقل 120هزار سهم این شرکت در یک روز معاملاتی دادوستد شود تا آن سهم بتواند نوسان قیمتی در محدوده 5درصد داشته باشد. به عبارت دقیق تر اگر حداقل 120 هزار سهم شرکت معامله شود، قیمت پایانی سهم برابر با میانگین موزون قیمت‌های معاملات خواهد بود. حال اگر در یک روز معاملاتی کمتر از 120 هزار سهم آن معامله شود، قیمت پایانی با استفاده از نسبت حجم مبنا پوشش داده شده محاسبه می‌شود.

حجم مبنا و قیمت پایانی

برای درک بهتر حجم مبنا بهتر است ابتدا با دومفهوم قیمت آخرین معامله و قیمت پایانی آشنا شویم:

قیمت آخرین معامله: به آخرین قیمتی که سهام یک شرکت در یک روز بین خریدار و فروشنده معامله می‌شود، قیمت آخرین معامله گفته می‌شود.

قیمت پایانی: به میانگین وزنی قیمت سهام شرکت با در نظر گرفتن حجم مبنا، قیمت پایانی گفته می‌شود.

به این ترتیب قیمت پایانی هر روز مبنای نوسانات قیمت روز بعد معاملاتی قرار می‌گیرد. مثلا اگر قیمت پایانی معامله یک سهم در معاملات روز سه شنبه100 ریال باشد، بازه مجاز نوسان قیمت در روز معاملاتی بعد یعنی چهارشنبه بین مثبت 5 درصد (105 ریال) و منفی 5 درصد قیمت پایانی روز معاملاتی گذشته (95ریال) خواهد بود.

بر اساس این تعریف می‌توانیم بگوییم حجم مبنا حداقل تعداد برگه سهمی است که باید در یک روز معاملاتی روی یک قیمت دادوستد شود تا قیمت پایانی به قیمت داد و ستد شده برسد. در صورتی که تعداد سهام معامله‌شده در طول روز کمتر از حجم مبنا باشد، به همان نسبت درصد نوسان قیمت آن سهم نیز کاهش خواهد یافت.

حجم مبنا در دستور جدید

حال بر اساس ابلاغیه دو شرکت بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس ایران، روش جدید محاسبه حجم مبنا از تاریخ ۱۲ اسفند ۹۸ اجرا شد.

حجم مبنای کلیه شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران براساس فرمول قبلی (ماده واحده مصوب ۲۸ بهمن‌ماه ۹۳ هیات‌مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار) ۴ در ۱۰ هزار سهام شرکت در نظر گرفته شد. البته در این میان شروطی عنوان شد. به این ترتیب حداقل ارزش مبنا برای تمام شرکت‌ها برابر با ۵۰ میلیارد ریال و حداکثر ارزش مبنا برای شرکت‌های با سرمایه ۲۰ هزار میلیارد ریال و بالاتر ،۱۲۰ میلیارد ریال و برای شرکت‌های با سرمایه کمتر از ۲۰ هزار میلیارد ریال،۱۰۰ میلیارد ریال تعیین شد.

به این ترتیب، تعداد حجم مبنای هر سهم براساس قیمت پایانی سهم در آخرین روز معاملاتی هر هفته محاسبه و از اولین روز معاملاتی هفته بعد اعمال می‌شود. همچنین در صورت اقدامات شرکتی تغییرات حجم مبنا براساس مقررات و با رعایت نصاب‌های این مصوبه محاسبه و اعمال می‌شوند.

حجم مبنا و تغییرات جدید

همانطور که عنوان شد حجم مبنای کلیه شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار برابر با 0.0004 (چهار ده هزارم) تعداد سهام شرکت است. حداکثر ارزش حجم مبنا با توجه به سرمایه شرکت ها می تواند حتی 120میلیارد ريال و حداقل آن ۵۰ میلیارد ریال باشد که تعداد آن براساس قیمت پایانی سهم در آخرین روز معاملاتی هر هفته محاسبه و از اولین روز معاملاتی هفته بعد اعمال می‌شود.

• حداقل ارزش مبنای قابل اعمال معادل ۵۰ میلیارد ریال است.
• حداکثر ارزش مبنای قابل اعمال برای شرکت‌های با سرمایه کمتر از ۲۰ هزار میلیارد ریال معادل ۱۰۰ میلیارد ریال و برای شرکت‌های با سرمایه ۲۰ هزار میلیارد و بالاتر معادل ۱۲۰ میلیارد ریال است.
• البته حجم مبنا در بازار پایه فرابورس با تابلو زرد ۲۰ میلیارد ریال، برای نارنجی ۱۰ میلیارد ریال و برای قرمز ۵ میلیارد ریال است.

پس توجه داشته باشید در صورتی که سهام شرکت های فرابورسی در سقف و یا کف قیمت خواهند بود که به اندازه ارزش ریالی عنوان شده، معامله شوند.

جزییات حداقل و حداکثر ارزش مبنا

نحوه محاسبه حجم مبنا

طبق این قانون برای محاسبه حجم مبنا کافی است مراحل زیر را طی کنیم:

1. ابتدا تعداد سهام شرکت را در عدد ۴ ضرب و بر عدد ۱۰۰۰۰ تقسیم می‌کنیم.
2. عدد بدست آمده حجم مبنای ما خواهد بود. اما لازم است یک تبصره را در آن رعایت کنیم.
3. عدد بدست آمده را در قیمت پایانی سهم در روز چهارشنبه (آخرین روز کاری) ضرب می‌کنیم:
4. اگر عدد بدست آمده در آخرین روز کاری هفته (معمولا چهارشنبه) عددی بین 50میلیارد ریال و ۱20 میلیارد ریال بود: حجم مبنای ما برای روز شنبه همان عدد بدست آمده در بالا خواهد بود.
5. اگر عدد بدست آمده کمتر از 50میلیارد ریال بود حجم مبنای ما برای روز شنبه برابر خواهد بود با 50میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی روز چهارشنبه.

حجم مبنای یک چیست؟

تا پیش از دستورالعمل جدید ، شرکت‌هایی که در فرابورس فعالیت می‌کردند، حجم مبنایی معادل ۱ (یک) داشتند. یعنی کافی بود تا یک سهم در نماد مورد نظر معامله شود تا افزایش یا کاهش قیمت در سهم اعمال شود.

ولی همانطور که عنوان شد در دستورالعمل جدید برای کلیه سهام معامله شده در فرابورس و بازار پایه حجم مبنایی مطابق با جدول بالا درنظر گرفته شده است. به دلیل آن که تا کنون حجم مبنا در بازارهای پایه و فرابورس در نظر گرفته نمی‌شد، کوچک بودن بسیاری از سهام این بازارها باعث سود جویی برخی از معامله‌گران می‌شد. حال پیش بینی می شود با دستورالعمل جدید ، فعالیت های سفته بازی در این نمادها کاهش یابد.

حجم مبنا در تابلوخوانی

برای خرید سهام یکی از مهم ترین مواردی که بایستی بررسی شود تابلوی معاملات آن سهام است. در تابلوی معاملات یک سهم اطلاعات فراوانی از آن در دسترس است که مهم ترین آن قیمت سهام است. در این قیمت موارد مهمی تاثیرگذار است که یکی از آنها، حجم مبناست.

برای بررسی جزئیات مهم از روند معاملات هر سهم ، در سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران، می توان این اطلاعات را مشاهده کرد.

بررسی جزییات روند معاملات هر سهم در سایت بورس تهران (لینک)

کارکرد حجم مبنا

هدف از تعیین حجم مبنا این است که که سرمایه گذاران اطمینان داشته باشند که نوسانات قیمت سهام در نتیجه خرید و فروش تعداد مشخصی از سهام است. چرا که در غیر این صورت معامله حتی چند سهم می‌تواند قیمت سهام را تحت تاثیر قرار دهد و قیمت های غیر واقعی در سهم ایجاد کند.

به عبارت ساده تر فلسفه وجودی حجم مبنا به این مثالی برای محاسبه حجم مبنا خاطر است که یک سهم با حجم خرید کم ، نوسان شدید قیمتی را تجربه نکند.

در واقع یکی از اهداف مهم سازمان بورس، دستیابی به رشد پایدار در بازار سهام است. برای اینکه بازار پویاتر شود، ابتدا لازم است که معاملات آن تا حدی به دور از هیجان و با شیب ملایم صورت گیرد. تغییر فرمول حجم مبنا یکی از عواملی است که سبب می‌شود تا اصطلاحاً عمق بازار افزایش یافته و قیمت‌های کاذب و حبابی کمتر به وجود بیایند.

حجم مبنا چیست و چه مفهومی دارد؟!

در این مقاله از پارسیان بورس، می‌خواهیم ببینیم که حجم مبنا چیست و چه مفهومی دارد؟! – اگر تا به حال دقت کرده باشید در تابلوی معاملاتی هر نماد در هر لحظه دو قیمت نشان داده می شود یکی قیمت آخرین معامله و یکی قیمت پایانی. برای اینکه توضیحاتی را در مورد نحوه محاسبه حجم مبنا خدمتتان عرض کنیم ابتداً لازم تا ببینیم تفاوت این دو قیمت در چیست؟! پس در ادامه این مقاله همراه ما باشید. همچنین درصورتی که قصد دارید تابلو خوانی بورس را به‌طور کامل یاد بگیرید، پیشنهاد ما به شما دوره آموزش تابلو خوانی بورس می‌باشد.

قیمت آخرین معامله: همان طور که از نام آن مشخص است به آخرین قیمتی که یک سهام روی تابلو بین خریدار و فروشنده معامله می‌شود قیمت آخرین معامله می‌گویند.

قیمت پایانی: عبارت است از میانگین وزنی قیمت سهام شرکت با در نظر گرفتن حجم مبنا. لازم به ذکر است که بدانید مبنای نوسانات قیمت روز بعد معاملاتی، قیمت پایانی در روز قبل قرار می‌گیرد که در اصطلاح بازاری به این قیمت صفر تابلوی فردا آن سهم گفته می‌شود. مثلا اگر قیمت پایانی روز چهارشنبه عدد ۸۰۰ ریال باشد، بازه مجاز نوسان قیمت در روز معاملاتی بعد (شنبه) ۵% مثبت (۸۴۰ ریال) و ۵% منفی آن (۷۶۰ریال) می‌باشد.

برای مثالی برای محاسبه حجم مبنا درک بهتر موضوع اجازه دهید با یک مثال بحث را ادامه دهیم:

مثال : فرض کنید بازه مجاز معاملات سهام یک شرکت در روز شنبه از ۹۵۰ ریال تا ۱۰۵۰ ریال بوده و حجم مبنای آن ۲۰۰۰ سهم باشد.

اگر حجم معاملات سهام کمتر از حجم مبنا باشد: فرضا ۸۰۰ برگه سهم با میانگین وزنی قیمت ۱۰۳۰ ریال معامله شده باشد، قیمت پایانی عبارت است از :

قیمت پایانی روز قبل + [حجم مبنا / (تعداد سهام معامله شده * (قیمت پایانی روز قبل – میانگین وزنی قیمت معامله شده))] = قیمت پایانی

با توجه به داده های زیر :

میانگین وزنی قیمت معامله شده (۱۰۳۰ ریال)

قیمت پایانی روز قبل (۱۰۰۰ ریال)

تعداد معامله شده (۸۰۰ برگه سهم)

حجم مبنا (۲۰۰۰ سهم)

قیمت پایانی برابر با ۱۰۱۲ ریال خواهد بود.

اگر حجم معاملات سهام بیشتر از حجم مبنا باشد: قیمت پایانی برابر است با میانگین وزنی قیمت‌های معامله شده.

حجم مبنا چیست و چه مفهومی دارد؟!

حجم مبنا

خب حالا به نحوه محاسبه حجم مبنا می‌پردازیم.

تا پیش از اسفند سال ۱۳۹۳ حجم مبنا برای هر سهم تقریبا عدد ثابتی بوده و هر سال یک بار توسط شرکت مدیریت فناوری بورس تهران محاسبه می‌شد.

اما در حال حاضر این عدد به صورت هفتگی محاسبه می‌شود و در ابتدای هر هفته داخل صفحه نماد هر سهم قرار می‌گیرد.

این مصوبه از ابتدای اسفندماه ۱۳۹۳ در حال اجراست.

حجم مبنا چیست و چه مفهومی دارد؟!

حجم مبنای کلیه شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار برابر با 0.0004 تعداد سهام شرکت است. حداکثر ارزش حجم مبنا می‌بایست ۱۰ میلیارد ریال و حداقل آن ۵۰۰ میلیون ریال باشد که تعداد آن براساس قیمت پایانی سهم در آخرین روز معاملاتی هر هفته محاسبه و از اولین روز معاملاتی هفته بعد اعمال می‌شود.

طبق این قانون برای محاسبه حجم مبنا کافی است تعداد سهام شرکت را در عدد 0.0004 ضرب ‌کنیم، عدد بدست آمده حجم مبنای ما خواهد بود.

اما لازم است یک تبصره را در آن رعایت کنیم.

عدد بدست آمده را در قیمت پایانی سهم در روز چهارشنبه ضرب می‌کنیم:

1. اگر عدد بدست آمده در آخرین روز کاری هفته (معمولا چهارشنبه) عددی بین ۵۰۰ میلیون ریال و ۱۰ میلیارد ریال بود: حجم مبنای ما برای روز شنبه همان عدد بدست آمده در بالا خواهد بود.
2. اگر عدد بدست آمده کمتر از ۵۰۰ میلیون ریال بود حجم مبنای ما برای روز شنبه برابر خواهد بود با ۵۰۰ میلیون ریال تقسیم بر قیمت پایانی روز چهارشنبه.
3. اگر عدد بدست آمده بیشتر از ۱۰ میلیارد ریال بود حجم مبنای ما برای روز شنبه برابر خواهد بود با ۱۰ میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی روز چهارشنبه.

چکیده مطلب :

به طور کلی و به صورت خلاصه فرمول محاسبه حجم مبنا را می‌توان به صورت زیر بیان کرد:

محاسبات حجم مبنا در آخرین روز کاری هفته (چهارشنبه) و برای هفته آینده انجام می‎شود.

حجم مبنا چیست؟ + کاربرد حجم مبنا در بورس چیست؟

حجم مبنا تعداد مشخصی از برگه سهام یک شرکت بورسی است که در فرمول محاسبه قیمت پایانی سهام کاربرد دارد. قیمت سهام در روز جاری، با توجه به قیمت پایانی روز گذشته در بازه 5 درصدی نوسان می‌کند. حال فرض کنید در یک روز معاملاتی فقط 100 برگه سهام یک شرکت بورسی معامله شود! آیا معامله این 100 برگه سهام می‌تواند معیاری برای محاسبه قیمت پایانی باشد؟! قطعا خیر. حجم مبنا تعداد سهامی است که باید در یک روز کاری معامله شود تا قیمت پایانی بصورت میانگین معاملات درنظر گرفته شود. در این آموزش بورس به بررسی مفهوم حجم مبنا، کاربرد و فرمول محاسبه آن در بورس تهران می‌پردازیم.

حجم مبنا چیست؟

حجم مبنا و دامنه نوسان در بورس به عنوان پارامترهایی برای کنترل بهتر قیمت استفاده می‌شوند. منظور از کنترل قیمت، جلوگیری از نوسان شدید قیمت بخاطر هیجانات معامله‌گران یا سوء‌استفاده سفته‌بازان است. دامنه نوسان روزانه می‌تواند در شرایط خاص توسط نهاد ناظر بازار بورس تهران خاص تغییر کند. اما حجم مبنا بصورت سیستماتیک در آخرین روز کاری هفته محاسبه و در فرمول محاسبات قیمت پایانی استفاده می‌شود.

با مراجعه به صفحه نماد بورسی در سایت TSETMC عبارت حجم مبنا و مقدار آن را مشاهده می‌کنید که بصورت درصدی از تعداد کل برگه سهام شرکت محاسبه می‌شود. برای مثال برای شرکت ملی صنایع مس ایران (فملی) تعداد کل برگه سهام 101 میلیارد و حجم مبنای آن 3.7 میلیون برگه سهم است. محاسبات حجم مبنا در آخرین روز کاری هر هفته انجام و در کل هفته آینده از همان عدد استفاده می‌شود.

فرمول حجم مبنا در بورس

تا قبل از اسفند 98 قانون حجم مبنا بدین‌صورت بود که “باید حداقل 10% از سهام کل شرکت در یک سال معامله شود!” طی یک سال، 250 روز کاری در بورس داریم. بنابراین با تقسیم 10% بر 250، به عدد 0.0004 برای یک روز معاملاتی می‌رسیم. پس حجم مبنا برابر است با 0.0004 مثالی برای محاسبه حجم مبنا تعداد کل سهام یک شرکت.

نماد بورسی فملی را دوباره بررسی می‌کنیم. تعداد کل سهام شرکت ملی صنایع مس ایران 101.4 میلیارد برگه سهام است. بنابراین محاسبات برای فملی اینگونه است: 101.4 × 0.0004 = 0.04056

این عدد بر حسب میلیارد است که با ضربدر 1000 به عدد 40.56 میلیون می‌رسیم. همانطور که در شکل بالا مشاهده می‌کنید حجم مبنا این عدد نیست! چرا؟

اگر تعداد سهام یک شرکت خیلی زیاد یا خیلی کم باشد حجم مبنا خیلی بزرگ یا خیلی کوچک می‌شود! سازمان بورس برای رفع این مشکل از “حجم مبنا دینامیک” استفاده می‌کند.

نحوه محاسبه حجم مبنای دینامیک

برای تمامی سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس، دو عدد به عنوان حداقل و حداکثر ارزش مبنا طبق جدول زیر تعریف می‌شود.

1. ابتدا مقدار 0.0004 تعداد کل برگه سهام شرکت را محاسبه می‌کنیم.
2. این عدد را در قیمت پایانی آخرین روز کاری هفته (عموما چهارشنبه) ضرب می‌کنیم.
3. اگر این عدد بین حداقل و حداکثر ارزش مبنا باشد حجم مبنا همان 0.0004 ضربدر تعداد کل برگه سهام خواهد بود.
4. اگر عدد مرحله 2، بیشتر از “حداکثر ارزش مبنا” باشد حجم مبنا از تقسیم حداکثر ارزش مبنا بر قیمت پایانی روز چهارشنبه بدست می‌آید.
5. اگر عدد مرحله 2، کمتر از مقدار “حداقل ارزش مبنا” باشد با تقسیم حداقل ارزش مبنا بر قیمت پایانی روز چهارشنبه محاسبه می‌شود.

همان مثال فملی رو درنظر بگیرد. قیمت پایانی فملی در چهارشنبه هفته قبل (18 تیر 99) 32390 ریال بوده است. 0.0004 تعداد کل برگه سهام شرکت برابر 40.56 میلیون است. حال ارزش این 40.56 میلیون برگه سهام در روز چهارشنبه 131.5 میلیارد تومان می‌شود (40560000*3239). این عدد از حداکثر ارزش مبنا (12 میلیارد تومان) خیلی بیشتر است. بنابراین 12 میلیارد تومان را بر 3239 تومان تقسیم می‌کنیم.

به همان عدد 3.705 میلیون در شکل بالا می‌رسیم.

قانون جدید در فرابورس و بازار پایه

قبلا فرابورس حجم مبنای 1 داشت! اما در حال حاضر این گونه نیست و نحوه محاسبات مشابه بورس است. تنها تفاوت در “حداقل و حداکثر ارزش مبنا” است. این اعداد برای بازار اول و دوم فرابورس یکسان اما با بازار پایه متفاوت و مطابق شکل بالا است.

تاثیر حجم مبنا روی قیمت پایانی سهام

قیمت پایانی (Close Price) بر اساس میانگین وزنی تمامی معاملات انجام شده در همان روز کاری است. حال فرض کنید در یک روز کاری فقط 1000 برگه سهام یک شرکت معامله شود! آیا قیمت پایانی باید طبق میانگین وزنی این 1000 برگه سهام محاسبه شود؟! پاسخ خیر است. چرا که در این وضعیت، امکان سفته‌بازی و تغییرات شدید قیمت پایانی توسط هر شخصی وجود دارد! راهکار محاسبه قیمت پایانی مطابق دستورالعمل زیر است.

1. اگر حجم معاملات بیشتر از حجم مبنا باشد قیمت پایانی برابر با همان میانگین وزنی معاملات خواهد بود.
2. اگر حجم معاملات کمتر از حجم مبنا باشد Close Price طبق درصدی از آن محاسبه می‌شود.

محاسبه Close Price

اجازه دهید با یک مثال این مطلب را خدمت شما آموزش دهیم. مطابق شکل زیر، حجم معاملات نماد بورسی “سصهفا” در یک روز کاری 98,604 برگه سهام بوده است. حجم مبنای آن هم 304,4.14 برگه سهام است. با اینکه تمامی معاملات در حداقل قیمت روزانه انجام شده اما قیمت پایانی بیشتر از آن است. در واقع بخاطر کمتر بودن حجم معاملات نسبت به حجم مبنا، قیمت پایانی برابر با میانگین وزنی قیمت‌ها نیست. برای محاسبه قیمت پایانی مراحل زیر را طی می‌کنیم.

1. محاسبه میانگین وزنی قیمت: در این مثال 134340 ریال است.
2. محاسبه اختلاف میانگین وزنی قیمت روز جاری و قیمت پایانی روز قبل

این اختلاف در این مثال بصورت زیر خواهد شد (قیمت پایانی روز قبل سصفها 141410 ریال است).

134340 – 141410 = -7070

1. محاسبه نسبت حجم معاملات به حجم مبنا

حجم مبنا در این مثال 340,414 برگه سهام و حجم معاملات نیز 98,604 است. بنابراین این درصد برابر است با 0.2896 = 340,414 / 98,604

1. تعدیل قیمت: عدد مرحله 2 را در نسبت مرحله 3 ضرب می‌کنیم.

Adjustment Price = -7070 × 0.2896 = -2047.5

1. محاسبه قیمت پایانی: قیمت پایانی روز جاری برابر است با قیمت تعدیلی مرحله قبل + قیمت پایانی روز قبل.

بنابراین برای این مثال قیمت پایانی بصورت زیر محاسبه می‌شود.

Final Price = 141410 + (-2047.5) = 139362.5

همانطور که مشاهده می‌کنید بعد از رُند شدن دقیقا به همان عدد 139360 ریال درج شده در سایت TSETMC می‌رسیم.

اگر قصد یادگیری 0 تا 100 مبحث آموزش بورس را دارید به شما توصیه می‌کنیم مقالات آموزشی زیر را به ترتیب مطالعه بفرمایید، به مرور مقالات جدیدتر پیرامون آموزش بورس در سایت درج خواهد شد حتما پیگیر پارس‌سهام باشید.

مثالی برای محاسبه حجم مبنا

معاون سازمان بورس و دو کارشناس بازارسرمایه درباره اجرای روش جدید محاسبه حجم مبنای شرکت های بورسی توضیحاتی ارایه کردند.

به گزارش پایگاه خبری بورس پرس، در پی برنامه مسئولان بازار سرمایه مبنی بر اجرای روش جدی محاسبه حجم مبنای شرکت های بورسی ، معاون سازمان بورس و دو کارشناس بازار سرمایه در گفت و گو با سنا ، اقدام به ارایه توضیحاتی در این باره کردند.

*توضیحات معاون سازمان بورس

محمدرضا عربی معاون نظارت بر بورس ها و ناشران سازمان بورس گفت:تغییر فرمول حجم مبنا، باعث تحرک و پویایی در سهام شرکت های بزرگ می شود و جلوی حرکت کند و گاه تنبل گونه این دسته از سهم ها را می گیرد، همین امر باعث اقبال فعالان بازار سرمایه به سهام شرکت های بزرگ و در نتیجه افزایش معاملات روزانه می شود.حجم مبنا از مباحث بسیار مطرح بین سرمایه گذاران و فعالان بازار سرمایه بود، چون وجود حجم مبنا به خصوص برای شرکت های بزرگ به سدی برای تغییر قیمت و معاملات تبدیل شده بود. به طوری که روند معاملات در این دسته از نمادها به کندی و سختی صورت می گرفت.

وی با اشاره به سهام شرکت های بزرگی مانند"فارس" و "پارسان" گفت: معمولاً این دسته از سهم ها به دلیل حجم مبنای بالا اگر به هر دلیلی بخواهند افت یا رشد قیمت داشته باشد مجبور به معامله حجم بالایی از سهام شرکت هستند تا حجم مبنا تکمیل شود و به دنبال آن تا 4 درصد مثبت یا منفی تغییر قیمت را تجربه کنند.همین امرموجب شده بود تا قیمت سهام برخی از شرکت ها به سختی به وضعیت تعادلی خود نزدیک شود، چون حجم مبنا بالا بود و باید حجم زیادی معامله صورت می گرفت تا سهام به تعادل برسد فعالیت در نمادهای بزرگ خیلی کم شده بود و سهامدارن به ویژه سهام داران جزء به این سهم ها ورود نمی کردند، زیرا به سرعت سهامشان به تعادل نمی رسید.

عربی افزود:با این تصمیم اگر سهام شرکتی یک میلیارد تومان در روز معامله شود می تواند حجم مبنا را کامل پر کند و آنچه که به عنوان قیمت پایانی محاسبه می شود و مبنای عمل روز بعد معاملاتی قرار می گیرد متوسط قیمت معاملات در طول یک روز است.

این مقام مسوول با تأکید بر این نکته که در این مدل با یک میلیارد تومان معامله در یک روز سهام شرکت می تواند مثبت یا منفی کامل شود، توضیح داد: این امر مانع از ایجاد صف های فروش و خرید در روزهای متوالی می شود، بدین ترتیب به تعادل رسیدن سهام شرکت های بزرگ راحت تر و سریع تر انجام می شود.

معاون نظارت بر بورس ها و ناشران سازمان بورس درباره تفاوت مدل جدید با مدل گذشته گفت: در مدل گذشته اگر متوسط قیمت سهامی که در یک روز معامله می شد به حجم مبنا نمی رسید، به اندازه ضریب حجم مبنا تعریف می شد اما الان با تغییری که صورت گرفته چنانچه قیمت حجم معاملات یک روز شرکت های بزرگ یک میلیارد تومان باشد، متوسط قیمت اعمال خواهد شد و ضریب جدیدی بر آن اعمال نمی شود که بر قیمت پایانی تاثیر بگذارد.

وی درباره مزیت این مدل جدید تصریح کرد: حُسن این اتفاق این است که سهام شرکت های بزرگ پویاتر شده و زودتر به تعادل می رسند و سهامداران کمتر منتظر افت یا رشد سهام می مانند و در نتیجه با انگیزه بیشتری می توانند فعالیت کنند. به همین سبب سرمایه گذارن خرد ترغیب می شوند که به سهام اینگونه شرکت ها ورود کنند.

*نشانه ای مثبت از سازمان بورس در حمایت از سهامداران

حسین خزلی خرازی کارشناس بازار سرمایه هم گفت: این اقدام سازمان بورس برای روان سازی بازار بسیار موثر است و نشان می دهد سازمان بورس به منظور حمایت از سرمایه گذاران اقدام به بازنگری در قوانین و دستورالعمل ها کرده است.این دیدگاه کلی که بازنگری در جزئیات و دستورالعمل های سازمان بورس و به خصوص دستورالعمل های معاملاتی و ادبیات های مالی برای حمایت از سرمایه گذاران شروع شده اقدام بسیار مناسبی است و نشان می دهد که سازمان بورس از سهامداران حمایت می کند.

وی ادامه داد: قانون حجم مبنا در سازمان کارگزاران تصویب شد،چراکه در آن زمان مشکلات بزرگ تری در بازار سرمایه وجود داشت. اعم از این که در آن زمان سامانه معاملات با مشکل مواجه بود و حتی سیستمی که شاخص را محاسبه می کرد امکان محاسبه میانگین موزون قیمت را نداشت.در آن زمان حجم مبنا به دلیل جلوگیری از انحراف معاملات و در واقع دستکاری بازار وضع شد و به این دلیل که امکان محاسبه میانگین وزنی وجود نداشت(Rated Average Price) فرمولی به نام حجم مبنا وضع شد و حجم مبنایی با نرخ 8 در ده هزار برای شرکت ها ایجاد شد.

خرازی افزود: بنابراین ریشه تاریخی حجم مبنا باز می گردد به محدودیت های موجود در بازار سرمایه در روزهای پیشین، لذا، هم اکنون با پیشرفت سیستم های فعال در بازار سرمایه و طبق استانداردهای معمول دنیا بر اساس میانگین موزون، کاهش حجم مبنا موجب روان شدن معاملات شده و سازمان بورس به راحتی می تواند در قدم بعدی این حجم مبنا را حذف کند. کمااینکه در سالهای پس از آن فرابورس ایجاد شد و حجم مبنا نیز برای معامالت لحاظ نمی شود، با این حال، معاملات آن بسیار روان انجام می شود و میزان نقدشوندگی بالایی نیز دارد.

وی گفت: به نظر می رسد بازارسرمایه کشور می تواند هم پا با استانداردهای جهانی حرکت کند.به این دلیل که هم اکنون بازاری داریم که حجم معاملات آن، میزان سهام شناور آزاد، تعداد دفعات معاملات، آنلاین تریدینگ و 1200 ایستگاه کارگزاری موجود در آن از بازارهای جهانی چیزی کمتر ندارد. بنابراین، شرایط برای پیاده سازی استانداردهای جهانی در بازار سرمایه هم اکنون فراهم شده است.

*توضیحات فنی همراه با مثال از سوی یک کارشناس

مهدی ساسانی تحلیلگر کارگزاری بانک پاسارگاد هم توضیح داد: طبق دستور العمل جدید سازمان بورس و اوراق بهادار، برای تغییر حجم مبنا قابلیت 4 در 10 هزار از سرمایه برای کلیه شرکتها از این پس باید رعایت شود، اما تبصره ای که به آن اضافه شده، باعث می شود تا این موضوع برای بازار سرمایه بسیار سودمند باشد. به گونه ای که اگر این فرمول ارزش حجم مبنای شرکتی را از 10 میلیارد ریال بالاتر ببرد، اضافی این ارزش کسر شده و تنها حجم مبنایی برای این شرکت در نظر گرفته می شود که ارزش یک میلیارد تومان را داشته باشد.

وی افزود: این امر باعث می شود سهام شرکت های بزرگ بازار حالت نقد شوندگی بهتری پیدا کنند؛ یا به عبارت دیگر بیشتر مورد اقبال بازار قرار گیرند. از طرفی حداقل ارزش برای حجم مبنا 500 میلیون ریال تعریف شده است، این باعث می شود حرکت های گروهی بر روی سهام خیلی کوچک کمتر شود، چرا که حجم مبنای شرکتهایی با سرمایه پایین در این حالت افزایش می یابد. برای بقیه شرکتها به روال طبیعی و از فرمول 4 در 10 هزار سرمایه شرکت استفاده خواهد شد.

وی گفت: از طرفی این حجم مبنا هر هفته می تواند متغیر باشد و چون در یک معامله گنجانده می شود با بالا رفتن قیمت پایانی در هر هفته حجم مبنای این نماد در هفته بعد تغییر کند، بطوریکه قیمت پایانی آخر هفته مبنای حجم مبنای هفته بعد قرار خواهد گرفت.با اینکار هر چقدر قیمت یک سهم بالاتر برود با فرض سرمایه ثابت با وجود افزایش ارزش بازار، حجم عددی حجم مبنا کاسته خواهد شد و بالعکس. البته این موضوع برای شرکتهایی است که حجم مبنای کنونی آنها بیش از یک میلیارد تومان ارزش دارد.

وی با ذکر مثالی ادامه داد: اگر بخواهیم حجم مبنای نمادی مثل هلدینگ خلیج فارس را حساب کنیم ، هم اکنون سرمایه این شرکت ضرب در فرمول فوق حجم مبنایی میدهد که ارزشش بیش از یک میلیارد تومان خواهد بود لذا برای حجم مبنا این هلدینگ نیاز است حداکثر ارزش یعنی همان یک میلیارد تومان را بر قیمت پایانی روز چهارشنبه یعنی 10412 ریال تقسیم کنیم تا حجم مبنای این شرکت برای هفته بعد بدست بیاید. در نتیجه حجم مبنای فارس در فرمول جدید عددی در حدودد 960 هزار سهم قاعدتا باید در نظر گرفته شود. حالا اگر چهارشنبه هفته آینده قیمت پایانی به نسبت امروز کمتر شده باشد میزان حجم مبنا افزایش عددی خواهد داشت. این موضوع کمک می کند تا سهام شرکت فارس معاملاتی روانتر را پیگیری کند و همچنین با جذاب شدن قیمت، معاملات روانتر شود.

ساسانی خاطرنشان کرد: در طرف دیگر نمادی مثل تمحرکه حجم مبنای 26000 سهمی دارد که این رقم ارزشی کمتر از 500 میلیون ریال دارد و در حداقل قانونی دستورالعمل جدید نیست، لذا در این حالت چون قیمت پایانی این نماد روز چهارشنبه 2322 ریال بوده است برای اینکه ارزش حجم مبنا زیر 50 میلیون تومان نباشد باید برایش حجم مبنایی در حدود 217000 سهم را رعایت کنند.برای بقیه نماد هایی که در دسته متوسط قرار میگیرند همان سرمایه ضرب در 0.0004 حجم مبنا را به دست می آورد.