خوارزم
خوارزم . [ خوا / خا رَ ] (اِخ ) که بنامهای خوراسمیه و خوراسمیا نیز آمده است ،نام ناحیتی است که در سفلای جیحون قرار داشته و از ایام بسیار قدیم مهد قوم آریا بوده است . لسترنج در جغرافیای تاریخی خود درباره ٔ این ناحیه چنین می آورد: ایالت خوارزم در اوائل قرون وسطی دو کرسی داشت : یکی در جانب باختری یعنی جانب ایرانی رود جیحون موسوم به جرجانیه یا ارگنج و دیگری در جانب خاوری یعنی جانب ترکی آن رود موسوم به کاث و این کرسی اخیر در قرن چهارم هجری از ارگنج آبادتر شد. شهر کاث هنوز هم موجود است ولی ظاهراً کاث قرون وسطی شهری عظیم و در چندمیلی جنوب خاوری کاث نو جای داشته است - در اوایل قرن چهارم طغیان رود جیحون قسمتی از کاث را ویران ساخت . پهنای رود در این نقطه بدو فرسخ میرسید و شهر بفاصله ٔکمی در ساحل راست جیحون کنار نهری موسوم به جردور که از میان شهر می گذشت قرار داشت . بازار شهر بطول یک میل در دو طرف این نهر واقع بود. در آن زمان قلعه ای در کاث بوده که طغیان رود یکسره آنرا خراب کرده و مسجد جامع و زندان پشت قهندز و همچنین قصر پادشاه آن ایالت ملقب به خوارزم شاه را آب برد بطوری که در زمان ابن حوقل اثری از آنها باقی نبود و مردم شهر جدیدی در خاور شهر کهنه ساختند که با جیحون مسافت زیادی داشت و وسعت آن به اندازه ٔ نیشابور در خراسان بود. مسجدشهر در وسط بازار قرار داشت و ستونهایش به اندازه ٔ قامت یک مرد از سنگ سیاه بود و مقر فرمانروا در وسط شهر جای داشت . و بقول مقدسی مردم کاث را عادت بر این بود که در کوچه قضاء حاجت کنند و با پای آلوده به مسجد آیند ولی با این همه کاث شهر پر ثروت بود و بازارهای پر داد و ستد داشت . اما بر اثر طغیانهای متعدد جیحون این شهر رو بویرانی گذارد و از اعتبار افتاد. مغولان به این شهر خرابی وارد نکردند و حتی ابن بطوطه که از این شهر دیدن کرد آنرا شهرک زیبائی یاد می کند، تیمور گرچه به آن خرابی رساند ولی باز آنرا تعمیر کرد و شرف الدین علی یزدی نیز از کاث یاد کرده است . کرسی دوم خوارزم که پس از خراب شدن کاث مهمترین شهر آن ایالت گردیده گرگانج است که اعراب آنرا جرجانیه نام دادند و بعدها به اورگنج معروف شد، سابقاً شهر منصور مقابل جرجانیه بود ولی بعدها بر اثر طغیان رود جیحون این شهر از بین رفت و اورگنج جای آن را گرفت . جرجانیه در قرن چهاردهم م . هرچند دومین کرسی ایالت خوارزم بوده ولی کاث بازار و محل داد و ستد عمده ٔ آن ایالت و مرکز تجمع کاروانانی بوده که از بلاد غز می آمدند و از آنجا به اکناف خراسان می رفتند. در سال 616 هَ. ق . کمی قبل از هجوم چنگیز بدان شهر یاقوت جرجانیه را دیده و آن را گرگانج خوانده است . وی گوید: شهری از آن مهمتر و پرثروت تر و نیکوتر ندیده ام . این وضع با هجوم و حمله وسعت بازار به معنای چیست؟ ٔ مغول به آن شهر یکباره دگرگون شد. سدها و بندهای رودخانه شکافته شد و آب جیحون از مجرای خود بمجرای جدید وارد گردید که تمام شهر در زیر آب رفت و چون لشکریان مغول از آنجا رفتند بگفته ٔ یاقوت اثری از آبادی در آن باقی نماند و هم او گوید مغولها تمام ساکنان شهر را کشتند. با اینهمه پس از چند سال در مجاورت آن شهر نقطه ٔ دیگری رو به آبادی نهاد و کرسی خوارزم گردید و بگفته ٔ ابن اثیر در سال 728 هَ . ق . شهری نو در مجاورت خوارزم کهنه ایجاد شد، پیش از حمله ٔ مغول در سه فرسخی کرسی قدیم خوارزم شهری وجود داشت موسوم به گرگانج کوچک که ایرانیان آنرا گرگانچک می نامند و ظاهراً خوارزم جدید در محل همین گرگانج کوچک ساخته شد. بهر حال مدتی طول نکشید که خوارزم نو مرکز و کرسی ایالت گردید و این خوارزم است که حمداﷲ مستوفی و ابن بطوطه در قرن هشتم هجری از آن گفتگو کرده اند. قزوینی که در نیمه ٔ دوم قرن هفتم هجری کتاب خود را تألیف کرده است می گوید گرگانج (گرگانج نو) از جهت داشتن آهنگران و نجاران زبردست و کاسه های عاج و آبنوس و اسباب و لوازم دیگر که بدست هنرمندان ورزیده ساخته میشود شهرت فراوان یافته است . خربزه ٔ خوارزم چنانکه قزوینی می گوید در شیرینی و خوشمزگی بی نظیر است و این مطلب را ابن بطوطه هم تأیید کرده . حمداﷲ مستوفی که آن شهر را بنام معمولی آن ارگنج و خوارزم جدید نامیده گوید آن شهر در ده فرسخی ارگنج کهنه است . ابن بطوطه گوید خوارزم شهری نیکوست دارای بارویی محکم و کوچه های وسیع و جمعیتی بسیار و بازاری باشکوه مثل یک کاروانسرا که نزدیک مسجد جامع و مدرسه واقع است . خوارزم در زمانی که ابن بطوطه از آنجا عبور کرده یک بیمارستان عمومی داشته که در آن پزشکی شامی موسوم به صهیونی بمعالجه ٔ بیماران می پرداخته . تقریباً در قرن هشتم هجری این شهر پس از محاصره ای که سه ماه طول کشید بدست لشکریان امیر تیمور خراب شد ولی بعدها امیر تیمور آن را تجدید عمارت کرد و در سال 790 هَ . ق . بنای جدید آن پایان یافت . اولین نهر بزرگ خوارزم از ساحل جیحون یعنی از سمت مشرق آن در نقطه ای روبروی درغان جدا می گردید و آنرا گاوخواره می گفتند، روی این نهر کشتی ها آمد و رفت می کرد و بطور کلی شهرهای خوارزم همگی شعبه ای از رود جیحون داشته اند، حمداﷲ مستوفی می گوید بعضی از این نهرها در بحیره ٔ خوارزم (یعنی دریاچه ٔ آرال ) منتهی میشود و عموماً آب جیحون از خوارزم گذشته و از عقبة حلم که بترکی گوردلای گویند فرومیریزد و یک فرسنگ بلکه سه فرسنگ آوازش می رود و بعد از آن به بحر خزر وسعت بازار به معنای چیست؟ می افتد، سرزمینی که آنرا خلخال گویند.
صادرات عمده ٔ خوارزم در قدیم خواربار و غلات و میوه بود، از آنجا که خوارزم زمینی بسیار حاصلخیز داشت و محصول پنبه و فرآورده های پشم گوسفند آن نیز فراوان بود صادرات دیگر طبیعی و مصنوعی خوارزم عبارت بود از موم و پوست درختی که توز نامیده میشد و برای جلد سپر بکار میرفت و ابریشم و ماهی و دندان ماهی و عنبر و چوب شمشاد و عسل فندق و شمشیر و بازهای شکاری نیز از صادرات آنجاست . (نقل از سرزمینهای خلافت شرقی از صص 474 - 488 ): ناحیتی است ازحدود ماوراءالنهر و کاژ قصبه ٔ خوارزم است و در ترکستان غور است و بارگاه ترکستان و ماوراءالنهر است و خزرانست و جای بازرگانانست ، پادشاهی وی از ملوک اطراف و او را خوارزم شاه خوانند و مردمان وی مردمانی غازی پیشه و جنگی اند و شهری با خواسته ٔ بسیار است و از وی روی ، مخده و قزاکند، کرباس ، نمد، ترف و رخبین خیزد.(حدود العالم ). و لسانهم [ لسان اهل خوارزم ] لسان مفرد و لیس بخراسان بلد علی لسانهم . (صورالاقالیم اصطخری ). و اما اهل خوارزم و ان کانو اغصناً من دوحة الفرس و نبعة من سرحتهم فقد کانوا مقتدین باهل السغد فی اول السنة و موضع الحاق الزوائد. (الآثار الباقیه عن القرون الخالیه ). خوارزم که از هر سو بیابان به وی احاطه دارد و عاصمه ٔ او شهر منصوره بود و آنرا جیحون غرق کرده و بجای او گرگانج را پی افکندند و او به اول دیهی بوده سپس شهری گشت و بنام جرجانیه خوانده شد، بعد از جرجانیه غالباً قافله ها بدانجا نزول کردندی و چون تتار بر وی دست یافت راهی از جیحون بدان گشودند و جیحون بر او مستولی گشت و غرق کرد چنانکه گویی نبود و از شهرهای خوارزم بود اوخشمین و خیوه و هزاراسب و کردر و زمخشر و از آنجاست دانشمند معروف زمخشری و شادکان و درغان و غیرذلک و گویند عمل خوارزم مشتمل بر شصت هزار قریه بود. (از نخبةالدهر).
این تحفه ٔطبعی را بطراز و بدریا ده
باشد که بخوارزمش دریا بدراندازد.
از خوارزم آر مهر این تب
وز جیحون سازنوش این سم .
در هر ناحیتی و ولایتی چیزی بود بدان ناحیت و ولایت منسوب . گویند: حکمای یونان و زرگران شهر حیران و جولاهگان یمن و دبیران سواد بغداد و کاغذیان سمرقند و صباغان بجستان و عیاران طوس و گربزان مرو و ملیح صورتان بخارا و زیرکان و نقاشان چین و تیراندازان ترک و دُهاة بلخ و اصحاب ناموس غزنین و جادوان و مشعبذان هند و ضعفای کرمان و اکراد فارس و ترکمانان حدود قونیه و انگوریه از طرق روم و صوفیان دینور و دزدان و سواریان نواحی ری و طعام خورندگان و پارسایان خوارزم و ادبای بیهق ، و غرض از این نسبت ها آن بوده که در هیچ موضع دیگر بیش از این چیزها که یاد کرده آمد نبوده مگر در این نواحی و ولایت . (تاریخ بیهق ). در خوارزم گرما و سرما، مفرط بوده و قولنج و جوع کلبی . (تاریخ بیهق ).
شکارستان او ابخاز و دربند
شبیخونش بخوارزم و سمرقند.
- بحیره ٔ خوارزم ؛ دریاچه ٔ خوارزم . دریاچه ٔ آرال . رجوع به دریاچه ٔ خوارزم شود.
- دریاچه ٔ خوارزم ؛ از خوارزم بر مقدار چهل فرسنگ اندر میان مغرب و شمال و از گرد او همه جای غوریانست و گردبرگرد این دریا سیصد فرسنگ است . (حدودالعالم ).
- دریای خوارزم ؛ دریاچه ٔ خوارزم . دریاچه ٔ آرال . رجوع به دریاچه ٔ خوارزم شود.
ماتریس BCG یا ماتریس بوستون چیست؟ (+ مثال و نحوه استفاده)
حتی اگر مطالعه‌‌تان در زمینه‌ی استراتژی کم بوده باشد، باز هم احتمالاً نام ماتریس BCG یا ماتریس بوستون به گوش‌تان خورده است.
این اصطلاح معمولاً در مورد شرکت‌های بزرگ که سبدی از محصولات دارند به کار می‌رود. مثلاً از ماتریس BCG اپل یا ماتریس BCG سامسونگ حرف می‌زنند. یا در داخل کشورمان، این ابزار معمولاً در توصیف محصولاتِ کسب و کارهای بزرگی مثل گلرنگ و کاله و ایران خودرو و سایپا به‌کار گرفته میشود.
در این درس، ابتدا مفهوم مدیریت پورتفولیو را یادآوری می‌کنیم. سپس به این سوال می‌پردازیم که ماتریس BCG چیست و چه کاربردی دارد و در پایان، توضیح خواهیم داد که ماتریس بوستون چه ضعف‌هایی دارد و در استفاده از آن، باید مراقب چه دام‌ها و خطاهایی باشیم.
از ماتریس BCG برای مدیریت پورتفولیو استفاده میشود
اولین نکته‌ای که باید به خاطر داشته باشیم این است که ماتریس BCG برای مجموعه‌هایی است که سبدی از محصولات یا سبدی از کسب و کارها دارند. به عبارت دیگر، باید چند SBU در مجموعه‌ی شما وجود داشته باشد تا دغدغه‌ی مدیریت پورتفولیو یا مدیریت سبد کسب و کارها و محصولات برایتان ایجاد شود.
به شرکتی مثل سامسونگ فکر کنید. این شرکت هم‌زمان در بازارهای متعددی حضور دارد. از یک سو در بازار گوشی‌های هوشمند با شرکت‌هایی مثل اپل و هواوی می‌جنگد و از سوی دیگر، در بازار لوازم خانگی با شرکت‌های دیگری مثل بوش و ال جی و میله و ده‌ها شرکت دیگر رقابت می‌کند. علاوه بر این‌ها در بازار دیگری، هارمن کاردن (متعلق به سامسونگ) باید با بوز و بیتس و سِن‌هایزر رقابت کند.
طبیعی است که در سطح ارشد، مدیران باید هر از چند گاهی، یک بار دیگر فکر کنند که:
- ما می‌خواهیم در چه کسب و کارهایی باقی بمانیم؟
- چه کسب و کارهایی را می‌خواهیم رها کنیم؟
- روی چه کسب و کارهایی سرمایه‌گذاری بیشتری خواهیم کرد؟
اگر درس سطوح استراتژی را به خاطر داشته باشید، این همان چیزی است که از ابتدا، به اسم استراتژی شرکتی یا Corporate Strategy شناخته‌ایم.
البته لازم نیست حتماً به بزرگی اپل و سامسونگ باشید تا وسعت بازار به معنای چیست؟ چنین دغدغه‌هایی برایتان ایجاد شود:
یک شرکت کوچک نر‌م‌افزاری را در نظر بگیرید که هنوز چهار سال هم از تأسیس آن نمی‌گذرد و سه محصول مختلف دارد:
- نرم افزار مدیریت مالی شخصی
- نرم افزار حسابداری شرکتی
- نرم افزار اتوماسیون اداری
به هر علتی – که ما نمی‌دانیم – امروز این شرکت، در سه بازار درگیر شده است. بازارهایی که شباهتی با یکدیگر ندارند و در هر یک، رقبای متفاوتی فعالیت می‌کنند.
طبیعتاً منابع شرکت محدود است و مدیران باید تصمیم بگیرند که جریان نقدینگی را به سمت کدام محصولات روانه کنند. نمی‌شود تا ابد چشم را بست و بودجه‌ی تبلیغات را بین سه شرکت مساوی تقسیم کرد.
همچنین مدیران نمی‌توانند وقت برنامه‌نویسان را به شکل کورکورانه بین سه محصول تقسیم کنند.
حتی ممکن است این سوال گوشه‌ی ذهن بعضی مدیران باشد که بهتر است یکی از محصولات، به کلی کنار گذاشته شود و وقت و توان شرکت، صرف دو محصول دیگر شود.
پس همان‌طور که می‌بینید، بحث ما بزرگی و کوچکی شرکت نیست. بلکه حرف‌مان این است که اگر شرکت به چالش مدیریت پورتفولیو رسیده و در این لایه گرفتار شده، یکی از ابزارهایی که می‌تواند به سراغ آن برود، ماتریس BCG یا ماتریس بوستون است.
ماتریس BCG چیست و چگونه ترسیم میشود؟
ماتریس BCG را گروه مشاوران بوستون (Boston Consulting Group) معرفی کرد و اکنون، چند دهه از عمر آن می‌گذرد.
گروه بوستون معتقدند که برای تصمیم گیری درباره‌ی مدیریت پورتفولیو باید در مورد هر کسب و کار، به دو پرسش جواب بدهیم:
- چشم انداز رشد بازارِ محصول / کسب و کار چقدر است؟
- جایگاه رقابتی ما نسبت به سایر رقبا در آن محصول / بازار چگونه است؟
برای چشم انداز رشد، معمولاً بررسی می‌کنند که متوسط رشد فروش در آن صنعت (ریالی یا تعداد) در دو سال اخیر چقدر بوده و فرض می‌کنند که همین رشد قرار است ادامه داشته باشد (مگر اینکه داده‌های بهتری برای پیش‌بینی رشد داشته باشید).
برای محاسبه‌ی جایگاه رقابتی در ماتریس BCG، پیشنهاد می‌کنند که سهم بازار خودتان را با بزرگترین در بازار مقایسه کنید و ببینید چه نسبتی با آن دارید:
- اگر بزرگترین بازیگر بازار هستید، خود را با دومین بازیگر (که رقیب اصلی شماست) بسنجید و او را معیار قرار دهید.
- اگر دومین یا چندمین بازار بازار هستید، خود را با اولین بازیگر بسنجید.
معمولاً سهم بازار شرکت یا محصول را بر سهم بازار رقیب تقسیم می‌کنند و به یک نسبت می‌رسند:
فرض کنید شما بزرگترین بازیگر بازار هستید و سهم بازارتان، ۱۵٪ است. اگر بازیگر دوم، سهم بازار ۱۰٪ داشته باشد، قدرت رقابتی شما را ۱/۵ در نظر می‌گیرند.
اگر همان بازیگر دوم بخواهد ماتریس BCG ترسیم کند، باید قدرت رقابتی خودش را ۰/۶۷ در نظر بگیرد. بازیگران دیگر هم، همگی باید سهم بازارشان را بر ۱۵٪ تقسیم کنند تا قدرت رقابتی خود را به شکل عددی در اختیار داشته باشند.
نمودار زیر نمونه‌ای از ترسیم ماتریس BCG است. تشخیص معنای هر موقعیت نباید برای شما دشوار باشد.
به عنوان مثال، کسب و کار یا محصولی که با رنگ سیاه نمایش داده شده، سهم بازار خوبی دارد (چون در سمت راست قرار گرفته. قاعدتاً بازیگر اول بازار خودش است). ضمناً در بازاری حضور دارد که نرخ رشد آن بالاست.
محصول / کسب و کار سبز هم، سهم بازار خوبی دارد و در مقایسه با محصول سیاه، قاعدتاً فاصله‌ی بیشتری با دومین بازیگر بازار دارد (چون بیشتر به سمت راست رفته است). اما ظاهراً در بازاری حضور دارد که رشد چندانی ندارد. پس محصول سبز، محصولی قوی در یک بازار ضعیف است.
در مقابل، محصول قرمز، محصولی ضعیف در بازاری قوی است که به سرعت در حال رشد است.
ضمناً رایج است که در ترسیم نمودار، قطر دایره‌ها (یا گاهی مساحت دایره‌ها) را متناسب با میزان فروش یا گرد مالی محصول ترسیم می‌کنند. بنابراین در نمودار بالا می‌توان گفت گردش مالی محصول (یا شرکت) سبز رنگ، بیشتر از گردش مالی محصولات (یا شرکت‌های) آبی و سیاه و قرمز است.
سگ، گاو شیرده، ستاره و علامت سوال
زمانی که در اوایل دهه‌ی هفتاد میلادی، BCG ماتریس بوستون را به عنوان یک ابزار مطرح کرد، برای هر یک از چهار بخش این ماتریس یک اسم گذاشت:
- سگ (Dog): محصول ضعیف در بازار ضعیف
- گاو شیرده (Cash Cow): محصول قوی در بازار ضعیف
- ستاره (Star): محصول قوی در بازار قوی
- علامت سوال / محصول مسئله‌دار (Problem Child): محصول ضعیف در بازار قوی
امروز بعضی نویسندگان استراتژی، ترجیح می‌دهند از این چهار اسم کمتر استفاده کنند و حتی ماتریس BCG را به عنوان ماتریس رشد بازار / سهم بازار معرفی می‌کنند.
ما در این درس هم‌چنان از همین چهار اسم که سال‌هاست جا افتاده استفاده می‌کنیم. اما حواس‌مان به این وسعت بازار به معنای چیست؟ وسعت بازار به معنای چیست؟ نکته هم هست که دلیلی ندارد مثلاً سگ‌ها، به عنوان نماد ضعیف‌ترین بخش جدول در نظر گرفته شوند:
ماتریس BCG چگونه تحلیل میشود؟
دسترسی کامل به مجموعه درسهای استراتژی و تفکر استراتژیک برای اعضای ویژه متمم در نظر گرفته شده است.
با عضویت ویژه‌ی متمم، علاوه بر دسترسی به این درس‌ها، به درسهای متنوع دیگری نیز دسترسی خواهید داشت که می‌توانید فهرست آنها را در اینجا ببینید:
شاید برایتان جالب باشد که بررسی‌های ما نشان داده در میان دوستان متممی، کسانی که به استراتژی و تفکر استراتژیک علاقه‌مند بود‌ه‌اند، برای مطالعه‌ی درسهای زیر هم وقت گذاشته‌اند:
دوره MBA (پیگیری منظم مجموعه درس‌ها)
اگر با فضای متمم آشنا نیستید و دوست دارید درباره‌ی متمم بیشتر بدانید، می‌توانید نظرات دوستان متممی را درباره‌ی متمم بخوانید و ببینید متمم برایتان مناسب است یا نه. این افراد کسانی هستند که برای مدت طولانی با متمم همراه بوده و آن را به خوبی می‌شناسند:
تمرین و مشارکت در بحث
پس از آشنایی با چهار بخش اصلی ماتریس BCG، آیا محصول یا کسب و کار خاصی در ذهن‌تان تداعی شد؟
مثلاً محصول یا کسب و کاری که در ذهن خود، آن را نماد ستاره، نماد گاو شیرده، یا نماد علامت سوال و سگ بدانید.
ترتیبی که متمم برای خواندن مطالب سری استراتژی کسب و کار به شما پیشنهاد می‌کند:
چند مطلب پیشنهادی از متمم:
برخی از سوالهای متداول درباره متمم (روی هر سوال کلیک کنید)
متمم مخففِ محل توسعه مهارتهای من است؛ یک فضای آموزشی آنلاین برای بحث‌های مهارتی و مدیریتی.
برای کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید به صفحه‌ی درباره متمم مراجعه کنید.
ما برای هر یک از درسهای متمم، یک نقشه راه داریم که به یادگیری آن درس کمک می‌کند.
می‌توانید با مراجعه به صفحه نقشه راه یادگیری، عنوان درسهای مختلف متمم را ببینید.
همچنین می‌توانید دوره MBA متمم را ببینید.
شما می‌توانید بدون پرداخت پول در متمم به عنوان کاربر آزاد عضو شوید. اما به چیزی در حدود نصف درسهای متمم دسترسی خواهید داشت.
پیشنهاد ما این است که پس از ثبت نام به عنوان کاربر آزاد، با خرید اعتبار به کاربر ویژه تبدیل شوید.
اعتبار را می‌توانید به صورت ماهیانه (۷۴ هزار تومان)، فصلی (۱۹۰ هزار تومان)، نیم‌سال (۳۴۵ وسعت بازار به معنای چیست؟ هزار تومان) و یکساله (۵۸۵ هزار تومان) بخرید.
برای اطلاعات بیشتر لطفاً به صفحه‌ی ثبت نام مراجعه کنید.
مجموعه گسترده و متنوعی از فایلهای صوتی رایگان در رادیو متمم ارائه شده که می‌توانید هر یک از آنها را دانلود کرده و گوش دهید.
۱۲ نظر برای ماتریس BCG یا ماتریس بوستون چیست؟ (+ مثال و نحوه استفاده)
پرطرفدارترین دیدگاه به انتخاب متممی‌ها در این بحث
نویسنده‌ی دیدگاه : محمدرضا شعبانعلی
برای من اولین مثالی که از علامت‌سوال تداعی شد، اسنپ‌تریپ بود.
البته آمار رسمی از فروش اسنپ تریپ و رقیبانش مانند علی بابا منتشر نشده. اما اگر معیارهای پیش‌پاافتاده‌ای مثل رتبه‌ی الکسا یا سرچ در گوگل در نظر بگیریم، به نظر میاد به شکل محسوسی از علی‌بابا عقب‌تر باشه.
اگر اینترکشن‌های داخل سایت رو هم با سرویس‌های دیگه مانند جاباما و ایران‌هتل‌آنلاین و . مقایسه کنیم، به نظر می‌رسه که این سرویس، در بعضی حوزه‌ها حتی از رقیب‌های ضعیف‌ترش هم عقب‌تره.
با توجه به رشد بازار «خدمات آنلاین مسافرتی» و به فرض اینکه اسنپ‌تریپ، لیدر بازار نیست، می‌شه این کسب و کار رو علامت‌سوال در نظر گرفت.
پی‌نوشت اول: مدتی پیش ظاهراً کمی بحث و کَل‌کَل توییتری بین مدیران بازاریابی دو شرکت در مورد اینکه چه کسی لیدر بازار هست در گرفته بود. اما به هر وسعت بازار به معنای چیست؟ حال تا هر دو شرکت جرأت نکنن (يا صلاح ندونن) آمار رسمی فروش منتشر کنن، چاره‌ای نیست که بر اساس داده‌ها و شواهد بیرونی قضاوت کنیم.
پی‌نوشت دوم: به نظرم یک نکته‌ی مهم هم اینه که کسب و کارها خودشون رو در چه حوزه‌ای تعریف کنن. مثلاً ظاهراً اسنپ‌تریپ و علی‌بابا، کسب و کار فروش بلیط‌شون رو جدی‌تر از فروش هتل در نظر می‌گیرن (هم در رجزخوانی‌ها قابل مشاهده است و هم در تبلیغات).
بنابراین اگر اون‌ها رو به صورت مستقل در دو بازار «هتل و اقامت» و «بلیط و حمل و نقل» در نظر بگیریم، احتمال داره به نتایج متفاوتی برسیم.
ضمن اینکه ما الان اسنپ رو به عنوان یک گروه بزرگ می‌بینیم و SBUهای کوچک‌ترش مثل اسنپ‌فود و اسنپ‌تریپ رو تحلیل می‌کنیم. اما خود اسنپ تریپ ممکنه کسب و کار هتل و بلیط رو جدا ببینه و SBU مستقل در نظر بگیره.
پی‌نوشت سوم: به نظرم BCG در دنیای آنلاین کمی می‌تونه با اما و اگر هم همراه باشه (مطمئن نیستم). مثلاً ممکنه یک کسب و کار در یک صنعت ضعیف، لیدر نباشه و سهم بازار کمی داشته باشه، اما به خاطر سرمایه‌گذاری پایین و حاشیه‌ی سود مناسب، برای مدت نسبتاً طولانی بقا پیدا کنه (چون فقط جریان نقدینگی تولید شده مهم نیست و ROI هم یک فاکتور مهم در تصمیم‌گیری برای ادامه دادن یا توقف کسب و کاره).
در واقع، بر خلاف دنیای فیزیکی، علامت سوال‌ها هم می‌تونن برای مدت طولانی به زندگیشون ادامه بدن و سگ‌های دیجیتالی هم ممکنه برای مدت طولانی شیرده باشن.
صرفه جویی ناشی از تنوع | چندمحصولی بودن به عنوان یک مزیت اقتصادی
در درس گذشته مفهوم صرفه جویی ناشی از مقیاس یا Economies of Scale را شرح دادیم. معمولاً هر جا صرفه جویی ناشی از مقیاس را آموزش می‌دهند به سراغ مفهوم مکمل آن یعنی صرفه جویی ناشی از تنوع (= صرفه جویی ناشی از وسعت) یا Economies of Scope هم می‌روند.
در این درس قصد داریم با مفهوم صرفه جویی ناشی از تنوع آشنا شویم و درباره‌ی جنبه‌های مختلف آن صحبت کنیم.
بخش قابل‌توجهی از نکاتی که در این درس گفته می‌شوند به شکل پراکنده در درسهای مختلف (به ویژه مجموعه درسهای استراتژی و مدیریت استراتژیک) مطرح شده‌اند. اما از آنجا که اصطلاح Economies of Scope یک مفهوم کلیدی در کارآفرینی و کسب‌و‌کار است، مناسب دیدیم که یک درس جداگانه را به معرفی این مفهوم اختصاص دهیم.
صرفه جویی ناشی از تنوع به چه معناست؟
صرفه جویی ناشی از مقیاس (درس گذشته) به این نکته اشاره داشت که در برخی از صنایع و کسب و کارها، اگر شما تیراژ تولید یا حجم عرضه‌ی خود را از ۱۰۰۰ عدد به ۱۰۰۰۰ عدد افزایش دهید، بهای تمام‌شده کاهش می‌یابد و این باعث میشود که سود بیشتری کسب کنید. گفتیم که صرفه جویی ناشی از مقیاس زمانی به وجود می‌آید که هزینه‌ی ثابت در مقایسه با هزینه‌ی متغیر، زیاد و قابل‌توجه باشد (با افزایش حجم یا مقیاس تولید، هزینه‌ی ثابت سرشکن شود).
اما در صرفه جویی ناشی از تنوع (Economies of Scope) بحث بر سر این است که (+):
در برخی شرایط و بعضی کسب و کارها، اگر محصول جدیدی را به محصولات موجود خود بیفزایید، هزینه و بهای تمام‌شده نسبت به مجموعه‌های مستقلی که این محصولات را به شکل جداگانه تولید و ارائه و عرضه می‌کنند کاهش خواهد یافت.
پس صرفه جویی ناشی از تنوع صرفاً در کسب و کارهای چندمحصولی یا Multi-product معنا پیدا می‌کند.
مثلاً کارخانه‌ای را در نظر بگیرید که بیسکوییت تولید و عرضه می‌کند. حالا این کارخانه تصمیم می‌گیرد که خط تولید کلوچه را هم خریداری کرده و راه‌اندازی کند. واحد فروش و پخش کارخانه که قبلاً روی محصول بیسکوییت کار می‌کرده، می‌تواند فروش و پخش کلوچه را هم بر عهده بگیرد. ضمن اینکه بسیاری از مشتریان بیسکوییت (مثلاً سوپرمارکت‌ها) مشتری کلوچه هم هستند و دردسر ویزیت کردن و معرفی محصول به مراتب کمتر خواهد بود.
پس می‌توان گفت شرکتی که دو خط تولید بیسکوییت و کلوچه دارد، از دو شرکت مستقل که یکی از آنها بیسکوییت و دیگری کلوچه تولید می‌کند قدرتمندتر خواهد بود و با کاهش بهای تمام‌شده، احتمالاً می‌تواند سود اقتصادی بیشتری کسب کند.
صرفه جویی ناشی از تنوع چگونه به وجود می‌آید؟
دسترسی کامل به مجموعه درسهای کارآفرینی برای اعضای ویژه متمم امکان‌پذیر است.
square
/skwer/
1 مربعی
2 کسل‌کننده (به دلیل قدیمی و سنتی بودن) خسته‌کننده
3 عادلانه صادقانه، منصفانه
square
/skwer/
4 میدان
5 مربع
6 حاصلضرب عددی با خودش مجذور
to square
/skwer/
7 جذر کردن (اعداد) عددی را ضربدر خودش کردن
تصاویر
کلمات نزدیک
معرفی دیکشنری بیاموز
دیکشنری آموزشی بیاموز، یک دیکشنری آنلاین و رایگان است که با هدف استفاده زبان آموزان زبان های انگلیسی، آلمانی و فرانسه طراحی شده. در طراحی وسعت بازار به معنای چیست؟ این دیکشنری گذشته از استاندارد بودن محتوا، توجه ویژه ای به المان های آموزشی شده است.
راه‌کارهایی برای اینکه با شناخت رقبا بهترین شویم!
آیا می‌دانستید که شناخت رقبا در حوزه‌ی کسب و کار به خصوص کسب و کارهای اینترنتی باعث میشود که شما بهترین کیفیت را به مشتریان خود ارائه دهید؟ پس با ما همراه شوید تا ما بهترین روش‌ها برای شناخت رقبا در کسب و کار آنلاین را به شما عاشقان کسب و کار بگوییم. البته شناخت رقبا به معنی کپی کردن نیست بلکه منظور از شناخت رقبا این است که نقاط ضعف و قدرت آنها را شناسایی و الگوبرداری کنیم.
راه‌های زیادی برای شناخت رقبا در کسب و کارهای آنلاین وجود دارد که در ادامه ی این مطلب از آرنیکاوب روش‌هایی عنوان کرده‌ایم.
قبل از هرچیز ببینید که رقیب‌های خود چه سهمی از بازار را گرفته‌اند و از چه ایده‌های بازاریابی استفاده کرده‌اند اما باز هم تاکید می‌کنم که کپی برداری نکنید زیرا رمز موفقیت در بازار متفاوت بودن است. بهتر است که اول آموزش های کسب و کار آنلاین را یاد بگیرید.
شناخت رقبا
اگر در بازار رقابت قرار بگیرید، حتما از افراد باتجربه و متخصص می‌شنوید که رقیب خود را دست کم نگیر. این یک جمله عامیانه و کلیشه‌ای نیست؛ در حقیقت، درس و پندی بزرگ در معنای آن نهفته است. قبل از هر گونه اقدامی برای شناخت رقیب، باید نوع آن را مشخص کنید. به طور کلی دو نوع رقیب در بازار وجود دارد که در این قسمت به تعریف مختصر هر کدام می‌پردازیم:
رقیب مستقیم
این دسته از رقیب‌ها، افرادی هستند که دقیقا محصولات یا خدماتی مشابه شما عرضه می‌کنند شما نام آنها را به خوبی می‌دانید بارها با نام برندشان برخورد داشته‌اید. شاید در وهله اول اینطور به نظر برسد که رقابت با چنین برندهایی سخت و ناممکن است اما یک نکته مثبت هم وجود دارد؛ شناسایی چنین برندهایی نسبت به نوع غیرمستقیم راحت‌تر است. شما به راحتی می‌توانید اطلاعات مورد نظر خود را درباره این نوع برندها استخراج کنید و به ارزیابی وضعیت رقیب خود بپردازید.
رقیب غیرمستقیم
این دسته از رقیب‌ها، دقیقا محصول یا خدمت مشابه برند شما را عرضه نمی‌کنند اما به طور غیر مستقیم فعالیت یا محصولی را به بازار ارائه می‌دهند که می‌تواند در رقابت با محصول شما باشد. نکته جالب توجه دیگر، عرصه رقابت است که می‌تواند دیجیتالی هم باشد؛ یعنی برند رقیب غیرمستقیم به دنبال جذب و تصاحب مشتریان شماست و با محصول شما مستقیما رقابتی ندارد. شناخت این دسته بسیار مهم است اما به راحتی امکان‌پذیر نیست.
ابزارهای جستجو شناخت رقبا
با افزایش وسعت بازار و زیادتر شدن تولید کنندگان رقیب، باید بتوانید از ابزارهای مختلف برای شناسایی انواع رقبا استفاده کنید. در این بخش تعدادی از ابزارهای مهم برای شناسایی بیشتر سایر برندهای رقیب را به شما معرفی می‌کنیم؛ این ابزارها در رقابت عرصه دیجیتال بسیار مفید هستند:
- گوگل:
موتور جستجوی گوگل در امر یافتن رقبا به شما کمک شایانی می‌کند؛ فقط کافی است نام محصول یا خدمت مورد نظر خود را وارد کنید و لیستی از رقیبان خود را در گوگل ببینید یا اطلاعات دیگری راجع به آنها به دست آورید. - SEMRush:
ابزاری محبوب و پرطرفدار برای بررسی عملکرد وبسایتتان در دنیای اینترنت که به کمک آن می‌توانید وضعیت ترافیک سایت، کلمات کلیدی، رتبه‌بندی، لینک‌ها و دیگر اطلاعات مشابه را استخراج کنید. - SpyFu:
این ابزار هم اطلاعات مفیدی را درباره کلمات کلیدی، رتبه‌بندی و لینک‌های موجود در وب‌سایت رقیب در اختیارتان می‌گذارد و امکان مقایسه داده‌ها هم وجود دارد. - Google maps:
از این ابزار به طور ویژه می‌توانید برای پیدا کردن رقبا در سطح محلی استفاده کنید؛ مثلا نام خدمت یا محصول مورد نظر خود را در این نرم‌افزار جستجو کنید و با مراکز فروش و عرضه آنها آشنا شوید. - Woorank:
ابزاری برای بازاریابی دیجیتال و جستجوگر وب است که وب‌سایت شما را به خوبی تحلیل می‌کند. در نهایت گزارشی جامع از وضعیت سئو وبسایتتان در اختیار شما قرار داده و امکان مقایسه داده‌ها هم وجود دارد.
آنالیز دقیق سایت رقبا
بعد از اینکه رقبای حوزه کاری خودتان را شناختید حالا وقت آن رسیده که سایت رقبا را آنالیز کنید. در سایت آنها به عنوان مشتری عضو شوید و یا حتی از آنها می‌توانید محصول هم خریداری کنید تا از نحوه حمل و نقل و بسته بندی محصول و خدمات پشتیبانی با خبر شوید.
همیشه سعی کنید در حال شناخت رقبای خود باشید زیرا آنها هم مانند شما هر لحظه به فکر پیشرفت و سبقت از شما هستند به همین دلیل بهتر است که همیشه از دور رقبای خود را زیر نظر داشته باشیم به طور مثال ایمیل خودتان را در ایمیل رقبای خود وارد کنید تا از زمان خبرنامه‌ها و محتوای ایمیل آنها و نحوه پیگیری آنها اطلاع پیدا کنید.
وبلاگ‌های رقبا را مطالعه کنید و بررسی کنید که با چه کلمه‌های کلیدی در گوگل اول هستند و سعی کنید با تولید محتوای خوب رتبه سایت شما هم بالاتر شود.
شناخت رقبا از طریق شبکه های اجتماعی
همان‌طور که می‌دانید با وجود گسترش بیش از حد شبکه‌های اجتماعی، امروزه این شبکه‌ها نقش مهمی در کسب و کار ما دارند.
برای این کار بررسی کنید ببینید رقبای شما بیشتر در کدام شبکه‌های اجتماعی فعالیت می‌کنند و دلیل آن را آنالیز کنید. نظرات مشتریانشان را بخوانید و ببینید چند درصد از مردم از محصولاتشان استفاده می‌کنند. مثلا در شبکه اینستاگرام خود چه پست‌هایی منتشر می‌کنند و از چه روش‌هایی برای جذب فالوئر استفاده می‌کنند آیا مطالبی غیر از کسب و کار خودشان هم منتشر می‌کنند و آیا این مطالب برای کاربران سرگرم کننده است و در آخر از هم ی این‌ها الهام بگیرید و تلاش خود را در این زمینه بیشتر کنید تا از رقیبان خود سبقت بگیرید.
بررسی تبلیغات بازاریابی رقبا
بررسی کنید ببینید رقبای خود از چه روش های تبلیغاتی برای سایت و محصولات خود استفاده می کنند. بینید از چه طریق محصولات خودشان را به مردم معرفی می کنند به عنوان مثال از تبلیغات تلویزیونی، کلام به کلام یا بیلبورد ها و… تکنیک‌های فروش آنها چیست؟ با چه روش‌هایی تو ذهن مردم تاثیر می‌گذارند بررسی گام به گام تمام این ها به ما کمک می کند تا در کسب و کار خود بهترین شویم.
جمع بندی
ما با آنالیز رقبا اطلاعات زیادی درمورد کسب و کار خود بدست می‌آوریم و بهتر است بدانید که یکی از نکات مهم در راه اندازی کسب و کار آنلاین شناخت رقبای خود در حوزه کاری شماست.با توجه به اطلاعاتی که در این مقاله به شما داده شد می‌توانید شروع به آنالیز رقبای خود کنید و اطلاعات زیادی بدست آورده و در نهایت به بررسی نقاط ضعف و قوت خود بپردازید.
به یاد داشته باشید که می‌توانید با شناخت رقبای خود درکسب و کارتان از بقیه پیشی بگیرید.
همچنین برای آنالیز بهتر کسب و کار خود و پیداکردن سنجش های کلیدی کسب وکارتان می‌توانید این مقاله را بخوانید.
دیدگاه شما