اشتباه‌های رایج تازه واردها در بورس

آشنایی با اصطلاحات بورس

روانشناسی معامله گران در بازارهای مالی

شاید کمتر کسی به این نکته توجه کند که برای اینکه به یک معامله گر حرفه ای تبدیل شویم باید به روان خود در معاملات کنترل داشته باشیم و با استراتژی معاملاتی منظم اقدام به معامله کنیم تا دچار لغزش در انتخاب سهام نشویم.شاید بسیاری از افراد در مقام تحلیلگری به یک تبحر و حرفه ای گری رسیده باشند ولی برای اینکه یک تحلیلگر بتواند معامله گر شود ،مسیر طولانی و تجربیات بسیاری در پیش است. تصمیمات انسان وابسته به بسیاری از عوامل است که هر یک در انتخاب و تصمیم گیری انسان موثرند. یکی از این موارد که در تصمیمات انسان تاثیرگذار است ، روان انسان است که موجب تصمیمات متفاوتی در شرایط مختلف میشود. در ادامه با بررسی انواع شخصیت ها در مقام معامله گری و اشتباهات رایجی که برخی معامله گران میکنند ، در پی این هستیم که مسیر درست معامله گری را پیدا کنیم.

شخصیت انسانها با توجه به نگاه های مختلف ، انواع متفاوتی دارد. از جمله این تقسیم بندی ها ،تقسیم بندی براساس نوع ادراک و نگاه افراد به اتفاقات و مفاهیم پیرامون خود است . در این تقسیم بندی افراد به دو دسته ، حسی و شهودی تقسیم شده اند که هریک از این افراد در تصمیمات و نوع نگاه خود تابع شخصیت خاص خود هستند. در ادامه با افراد حسی و شهودی و تاثیراتی که میتواند در سرمایه گذاری آنها وجود داشته باشد اشتباه‌های رایج تازه واردها در بورس را بررسی میکنیم.

تفاوت افراد حسی و شهودی

پس از بعد درون گرایی و برون گرایی ، بعد حسی یا شمولی بودن افراد مورد توجه و آزمایش روانشناسان قرار میگیرد به طوری که قائلند بسیاری از انسانها از دسته افراد حسی هستند و فقط 30 درصد انسانها شهودی (شمی) هستند.

درک با حواس 5گانه و الهامات درونی

اولین تفاوت افراد حسی و شهودی در نحوه دریافت اطلاعات پیرامون خود و نحوه تفسیر آنهاست.یعنی گاهی افراد بیشتر با حواس 5 گانه خود کسب اطلاعات میکنند و در مقابل برخی با حس ششم یا الهامات درونی اقدام به کسب اطلاعات و تفسیرآنها میکنند.حسی بودن یا شهودی بودن در همه افراد وجود دارد ولی آنچه باعث میشود که افراد را متصف به حسی یا شهودی بودن کنیم ، حالت غالب آنهاست یعنی بیشترین حالتی که افراد دارند کدام حالت است.حسی ها بیشتر با حواس 5گانه خود ادراک اطلاعات و تفسیر اطلاعات میکنند و کمتر از الهامات درونی و حس ششم خود استفاده میکنند.در مقابل این شهودی ها هستند که بیشتر به الهامات درونی و حس ششم خود درکنار حواس 5گانه توجه دارند.

جزئی نگر یا کلی نگر بودن

دومین تفاوت این است که حسی ها بیشتراز شهودی ها به جزئیات توجه میکنند و از تفسیر جزئیات و واقعیات قابل ادراک به تصمیم میپردازند.در حالی که شهودی ها به کلیات و روابط حاکم بر واقعیات طبیعت بیشتر توجه میکنند .

زندگی در زمان حال یا توجه به آینده

سومین تفاوت در این است که حسی ها در زمان حال زندگی میکنند و آنچه مهم است این است که در زمان حال شرایط چگونه است و تمرکزشان روی آنچه هست میباشد .

توجه به الهامات درونی یا توجه به واقعیات حسی

چهارمین تفاوت در توجه به الهامات درونی و عدم توجه به آنهاست یعنی افراد حسی معمولا کاری با الهامات درونی خویش ندارند و بیشتر به مسائل مادی و طبیعی حساس هستند .

خلاقیت یا عدم خلاقیت

پنجمین تفاوت در داشتن یا نداشتن خلاقیت است که باید گفت افراد حسی خلاقیت کمتری نسبت به افراد شهودی دارند و آن به دلیل قدرت تخیل کمی هست که در حسی ها موجود است یعنی حسی ها بیش از اینکه به دنبال کشف و اختراع چیز جدید باشند به دنبال استفاده از کشفیات افراد دیگر هستند .

رهبربودن یا پیرو بودن

ششمین تفاوت در شروع کننده بودن یا ادامه دهنده بودن است ویا به بیان دیگر در رهبر بودن و پیرو بودن است که باید گفت افراد حسی بیشتر پیرو هستند و به دنبال تبعیت از رهبران کاری خود هستند .

درک بیشتر واقعیات و تفسیر بهتر واقعیات

هفتمین تفاوت در میزان درک واقعیات در پیرامون خود است که باید گفت افراد حسی به دلیل توجه بیشتر به جزئیات از واقعیات بیشتر ادراک دارند ولی افراد شهودی کمتر درک میکنند . در مقابل تفسیراین واقعیات ادراک شده در شهودی ها بهتر است و بهتر میتوانند پشت پرده و رابطه این واقعیات را تفسیر کنند .

معامله گر حسی یا شهودی ؟

با توجه به تفاوت هایی که از دو شخصیت حسی و شهودی بیان شد . میتوان به این نتیجه رسید که افراد شهودی در مقام تحلیلگری و فهم بیشتر از معامله گری موفق تر هستند و افراد حسی در معامله گری بیشتر به دنبال استفاده از تحلیل این افراد هستند . به بیان دیگر همانطور که اشاره شد بیشتر افراد شخصیت حسی دارند به طوری که درصد این افراد به 70 درصد میرسد.افراد حسی بیش از اینکه علاقه ای به تحلیلگری و تفسیر دقیق واقعیات بازارهای مالی داشته باشند بیشتر به اشتباه‌های رایج تازه واردها در بورس دنبال سیگنال گیری و استفاده از تحلیل افراد شهودی هستند. البته این بدین معنا نیست که همه حسی ها تحلیلگری نمیکنند و فقط شهودی ها هستند که تحلیل گرند بلکه بدین معناست که افراد شهودی در تحلیل درست و دقیق بازارهای مالی موفق تراز افراد حسی هستند. افراد شهودی در بازارهای مالی دست به تحلیلگری و آموزش و خلق آثار جدید در کار خود هستند به طوری که ذهن خلاق آنها دائم درحال چیدن داستانی برای آینده کاری خود است در حالی که افراد حسی بیشتر نقش استفاده کننده و پیرو را در این بازار ایفا میکنند . با شناخت نوع شخصیت خود میتوانید بفهمید که آیا میتوانید در بازارهای مالی به عنوان تحلیلگر و مدرس موفق شوید یا خیر؟ در معاملات نیز افراد شهودی چون بهتر واقعیات را تفسیر میکنند میتوانند تصمیمات به موقع و درستی نسبت به حسی ها داشته باشند چرا که حسی ها فقط به آنچه اتفاق میافتد و حس میکنند توجه میکنند در حالی که در بازارهای مالی به کرات میتوان دید که بسیاری از معاملات بازیگری است و برای فریب معامله گران تازه کار انجام میشود پس در این مواقع این شهودی ها هستند که پشت پرده معاملات را به خوبی درک میکنند.یکی ازویژگی های افراد شهودی توجه به آینده و بررسی آینده و پیش بینی کردن آن است که این ویژگی میتواند بسیار در پیش بینی سهام آنها را کمک کند . در نهایت میتوان گفت که افراد کمی در بازارهای مالی قابلیت موفقیت دارند و این افراد همان شخصیت های شهودی هستند .

اشتباهات رایج معامله گران

جدای از حسی بودن یا شهودی بودن افراد ، برخی مسائل به دلیل بی تجربه گی و ندانستن اتفاق میافتد که با دادن آگاهی و تمرین در اصلاح این ویژگی های منفی میتوان در معاملات موفق تر بود در ادامه به برخی از این ویژگی ها خواهیم پرداخت.

ترس در کمترین میزان زیان

برخی از معامله گران به دلیل نداشتن حد ضرر و یا پایبند نبودن به حد ضرر خود ، درکمترین میزان زیان اقدام به فروش سهام میکنند و دچار اضطراب و استرس میشوند که این یکی از ویژگی های افراد تازه کار و بی تجربه در بازارهای مالی است .

توجه بیش از حد به اخبار

اخبار و اتفاقات پیرامون سهام مهم است و در معاملات باید به آنها توجه کرد ولی این توجه اگر بیش از حد شد و دائما شما را دچار شک و شبه نسبت به انتخابتان کرد ، این یکی از نقاط منفی در معامله گری است . اگر دارای یک استراتژی ثابت معاملاتی باشید نباید بیش از حد به اخبار توجه کنید تا بتوانید به استراتژی معاملاتی خود پایبند باشید .اخبار میتواند شما را گیج و سردرگم کند ویا در انتخاب درست خود دچار شک و شبه کند پس به اندازه و در ابتدای انتخاب سهم به اخبار آن توجه کنید .

فرار از قبول واقعیت

برخی پس از چند روز منفی شدن سهم دچار انکار واقعیت میشوند و دائم خود را با این جمله که سهم به قیمت قبلی برگشت میکند ، فریب میدهد و از قبول زیان به اندازه حد ضرر سرباز میزند و در نتیجه روز به روز بیشتر از گذشته دچار زیان میشود و این درحالی است که هرچه قدر میزان زیان بیشتر باشد ، اگر بخواهد قیمت سهم دوباره به قیمت قبلی بازگردد باید چنددرصد بیشتر از میزان زیان سود کند .

بررسی روزانه سهم

یکی از ویژگی افراد تازه کار این است که هر روز سهام خود را بررسی میکنند و با اینکار هم در پایبندی به استراتژی معاملاتی خود دچار مشکل میشوند و هم با خوردن اندکی زیان دچار اضطراب شده و سهام خواهند فروخت . در حالیکه ممکن است در پایان روز معاملاتی سهم به صف خرید تبدیل شود.

پیشنهادات برای بهتر شدن معاملات

شخصیت های مختلف معرفی شد ، اشکالات شایع بین معامله گران نیز بیان شد . حال درصدد آن هستیم که برخی راهکارها را برای بهتر شدن روند معاملاتی شما و آرامش روانی شما در معاملات بیان کنیم .

همه تخم مرغ ها را در یک سبد نگذارید

داشتن سرمایه گذاری مختلف در بازارهای مالی موازی و متفاوت میتواند از زیان گسترده شما جلو گیری کند و حتی زیان شما را تبدیل به سود کند . به طور مثال اگر در سال 1399 همزمان هم در بورس و هم در مسکن سرمایه گذاری کرده بودید با ریزش بورس تا سال 1401 دچارزیان شدید میشدید ولی این زیان را سود چند برابری مسکن میتوانست جبران کند. و حتی در بورس هم همه سرمایه خود را روی یک صنعت نگذارید بلکه در صنایع مختلف سهم انتخاب کنید تا با نزول برخی صنایع ، دیگر صنایع بتوانند زیان شما را جبران کند .

استراتژی معاملاتی داشته باشید

با بررسی راه های مختلف معامله گری باید به یک روش معاملاتی مخصوص به خود رسیده باشید تا بتوانید مانند یک ربات عمل کنید و به موقع وارد سهم شوید و به موقع از آن خارج شوید . استراتژی که بتواند شما را پایبند به خود نگه دارد و با هیجانات بازار شما دچار هیجان نشوید اشتباه‌های رایج تازه واردها در بورس و استراتژی خود را زیر پا نگذارید . معمولا طمع و ترس عامل زیر پا گذاشتن استراتژی معاملاتی خواهند بود. اگر تا کنون استراتژی معاملاتی ندارید به شما پیشنهاد میکنیم به یکی ازاین استراتژی هایی که توسط گروه تحلیلی بی نظیر طراحی شده است مراجعه کنید . استراتژی هایی مثل اکسیر ، بی نظیر ، شاهکار ، ایچیموکو که هرکدام میتواند شما را در معاملات خود کمک کند .

به حد ضرر خود پایبند باشید

حد ضرر امری بسیار حیاتی برای یک معامله گر است و شاید بتوان گفت که یکی از عواملی که باعث حفظ سرمایه است داشتن حد ضرر میباشد.حدضرر در مقایسه با حد سود از ارزش بیشتری برقرار است و پیشنهاد میشود در هر شرایطی نسبت به حد ضرر خود پایبند باشید تا بتوانید از زیانهای احتمالی جلوگیری کنید .

تازه‌واردان درباره بورس چه می‌گویند؟

ایسنا/خراسان رضوی با شروع روند صعودی شاخص بورس در اسفند ۹۸، تب و تاب سرمایه‌گذاری در این بازار اشتباه‌های رایج تازه واردها در بورس رونق گرفت و تمایل افراد برای حضور در این بازار افزایش یافت. در بورس اغلب سرمایه‌گذاران را طیف جوان تشکیل می‌دهد که به امید کسب سود در شرایط اقتصادی فعلی کشور وارد این بازار شده‌اند.

ورود به بورس ایران مراحل بسیار ساده‌ای دارد و هر فردی به راحتی می‌تواند زمینه حضور خود در این بازار را فراهم کند اما طبیعتا داشتن مطالعه و آگاهی و نیز صبور بودن برای کسب سود در این بازار بسیار مهم است. بیش از میزان سرمایه افراد در بورس، داشتن تجربه و علم در این بازار حرف اول را می‌زند.

افراد بسیاری به دلیل تشویق اطرافیان و یا اصرار اعضای خانواده، سرمایه خود را وارد این بازار کرده‌اند؛ در حالی که مطالعه چندانی در این زمینه نداشته‌اند. برخی نیز سنجیده و با شرکت در کلاس‌ها و داشتن مطالعه وارد این بازار شده‌اند.

این صحبت عیسی منصوری، معاون وزیر کار، در خصوص درآمد خانوار نیز واقعی اما عجیب بود که «در سال ۹۰ درآمد غیر شغلی خانوارها ۵۷ درصد بوده؛ به عبارتی درآمدها از محل کار و فعالیت نبوده بلکه از خرید و فروش مستغلات، سود حساب بانکی و خرید و فروش سکه و ارز کسب شده که این رقم در سال ۹۶ به ۴۹ درصد و در حال حاضر به ۶۳ درصد رسیده است». این یعنی منابع و درآمد افراد با هدف افزایش سرمایه به سمت بورس و فعالیت‌های دیگر می‌رود. در نتیجه درآمد حاصل از اشتغال کم می‌شود.

افرادی که تازه وارد بورس شده‌اند، تجربیات مختلفی از حضور در این بازار و نوسانات آن و همچنین دلایل مختلفی برای ورود به آن داشته‌اند. برای شنیدن تجربیات این افراد، با برخی از آن‌ها که اکثرا جوان هستند، گفت‌وگو کردیم.

دانش و تجربه به پول‌دار شدن در بورس کمک می‌کند نه پول و سرمایه اولیه

حدودا ۶ ماه است که وارد بورس شده و ۱۲ میلیون تومان وارد این بازار کرده است.

وی بیان می‌کند: از دوستانم زیاد در مورد بورس شنیده بودم؛ بنابراین تمایل پیدا کردم وارد بورس شوم.

این سهامدار بورس می‌گوید: تقریبا از ماه دوم یا سوم شروع به خواندن تحلیل تکنیکال کردم و تا الان روزی یکی دو ساعت مطالعه دارم. از نوسانات بازار ضرر نکردم؛ یعنی از سرمایه‌ام کم نشده بلکه تنها بخشی از سودم از بین رفته است.

وی ادامه می‌دهد: تنها از سرمایه و پس‌اندازم برای ورود به بورس استفاده کردم. من فهمیدم جایی که سود هست، ضرر هم وجود دارد و شاید با یک اشتباه کل سود از بین برود. چیزی که به پول‌دار شدن در بورس کمک می‌کند، دانش و تجربه است نه پول و سرمایه اولیه. ورود به بورس باعث شد من بیشتر پس‌انداز کنم.

انتظارم از سود بورس سالانه ۳۰۰ درصد است

یک فعال دیگر بازار سرمایه عنوان می‌کند: دو سال است که در بورس فعالیت می‌کنم و ۵۰ میلیون تومان وارد این بازار کرده‌ام. من به خاطر سود قابل توجه بورس و بازار قانونی آن وارد شدم.

وی اضافه می‌کند: میزان آموزش و اطلاعات من در زمینه بورس در حد متوسط است. من انتظار دارم که بورس سالانه ۳۰۰ درصد سود برای من داشته باشد.

این سهامدار بورس می‌گوید: من تمام سرمایه اندوخته خود را وارد بورس کردم و از نوسانات آن ضرر نکردم. قطعا در برخی سهم‌ها ضرر بوده اما عملکرد کلی بازار مثبت است.

به دلیل فشار همسرم وارد بورس شدم

تقریبا دو ماه است که با ۲۰ میلیون تومان سرمایه، فعالیت خود را در بورس شروع کرده است.

وی در خصوص علت ورودش به بورس اظهار می‌کند: فشار همسرم و تجربه هیجانی و احساسی او باعث شد وارد بورس شوم. قبلا پدر همسرم ۱۵سال در بورس فعالیت داشت که از او مشاوره گرفتم.

این فعال بازار بورس بیان می‌کند: هرچقدر سود مشارکت در بورس بیشتر باشد، بهتر است. من از پس‌انداز خود برای ورود به بورس استفاده کردم و در نوساناتی که اخیرا داشت، ضرر نکردم.

نباید برای ورود به بورس طمع کرد

یک فعال دیگر بازار سرمایه بیان می‌کند: ۴ ماه است که با ۶ میلیون تومان وارد بورس شده‌ام و هدفم این بوده که سودی کسب کنم. در حد متوسط آموزش دیدم و اطلاعات کسب کرده‌ام.

وی می‌گوید: انتظار دارم سود خوبی کسب کنم و فعلا از مشکلات ایجاد شده در بورس ضرر نکرده‌ام. من از پس‌انداز خودم برای ورود به بورس استفاده کردم. برای موفقیت در بورس نباید طمع کنیم و باید اطلاعات بیشتری کسب کرد.

با ریزش‌های این روزها وضعیت دارایی من دقیقا به دو ماه پیش بازگشته است

یکی دیگر از فعالان این بازار تصریح می‌کند: از ابتدای اردیبهشت با حدود ۱۵ میلیون تومان وارد بازار بورس شدم؛ هدف من سرمایه‌گذاری سودآور و مطمئن‌ و کمک به اقتصاد کشور بود؛ در واقع هدف من میان‌مدت و بلندمدت است.

وی ادامه می‌دهد: من به صورت شخصی و با خواندن مطالب آموزشی در حدود ۴۰ درصد اطلاعات کسب کردم. در نوسانات اخیر بازار از سرمایه اصلی خود هیچ ضرری نکردم؛ تنها طی مدت اخیر از سود کلی من حدود ۵۵ تا ۶۰ درصد کاسته شده است.

این فعال بازار بورس اضافه می‌کند: من پس‌اندازم را در جای دیگری سرمایه‌گذاری کرده و به تناوب در ماه‌های اخیر درآمد خود را وارد بورس‌ کردم. مهمترین تجربه من از بورس صبور بودن و نگاه بلندمدت داشتن به این بازار است.

وی می‌گوید: طی ماه‌های خرداد و تیر رشد بورس شتاب شدیدی داشت و تا حدودی خودم را آماده این نوسانات کرده بودم. با ریزش‌های این روزها، وضعیت دارایی من دقیقا به دو ماه پیش بازگشته اما در اصل دارایی من ضرری ایجاد نشده است.

بورس برای افرادی عجول و کسانی که دنبال پول زیاد هستند، مناسب نیست

یک فعال دیگر بازار سرمایه که از فروردین ماه وارد بورس شده اظهار می‌کند: من دو سکه معادل ۱۲ میلیون تومان داشتم که آن‌ را فروختم و در بورس سرمایه‌گذاری کردم زیرا شنیده بودم طی چند سال اخیر، بورس بهترین سرمایه‌گذاری است.

وی خاطرنشان می‌کند: من یک خانم خانه‌دار هستم اما همسرم در زمان‌های بیکاری در بورس فعالیت می‌کند. همسرم کلاس‌های مربوط به بورس اشتباه‌های رایج تازه واردها در بورس را شرکت کرده و من هم در کنار او مسائل مختلف را آموزش دیده‌ام.

این فعال بازار بورس بیان می‌کند: انتظار من از سود مشارکت در بورس در حد معقول است. به نظر من بورس یک سرمایه‌گذاری بلندمدت است که باید صبر داشت؛ این بازار برای افرادی که عجول بوده و دنبال پول زیاد هستند، مناسب نیست. من از نوسانات اخیر ضرری نکردم.

فعالیت در بازار بورس با دید چندساله ضرری نخواهد داشت

۶ ماه است که با ۲۵ میلیون تومان و به پیشنهاد افراد آموزش‌دیده وارد بورس شده است.

او عنوان می‌کند: اطلاعات و آموزش من در زمینه بورس کم است. انتظار دارم که سود مشارکت در بورس بین ۱۰۰ تا ۲۰۰ درصد باشد. البته در نوسانات اخیر بورس ۶ میلیون تومان ضرر کردم.

وی ادامه می‌دهد: من پس‌انداز و درآمد خود را وارد بورس کردم. از نظر من با دید چند ساله بورس ضرری نخواهد داشت.

سود بازار سرمایه از افراد عجول به افراد صبور انتقال پیدا می‌کند

یک فعال دیگر بازار بورس در خصوص فعالیت خود در این بازار اظهار می‌کند: به صورت حرفه‌ای حدود ۶ ماه است وارد این بازار شدم و بیش از ۱۰۰ میلیون تومان وارد این بازار کرده‌ام. من از طریق یک پیامک و دعوت به شرکت در سمینار آشنایی با بورس و بازارهای سرمایه در دانشگاه فردوسی وارد این حوزه شدم.

این فعال بازار بورس خاطرنشان می‌کند: آموزش حرفه‌ای را در کالج دانشگاه فردوسی شامل آشنایی با مبانی بورس، بازارهای مالی، اصطلاحات رایج بورس، تابلوخوانی و تحلیل تکنیکال و فاندامنتال زیر نظر اساتید دانشگاه فردوسی گذراندم. از آنجایی که حرفه تخصصی من حسابداری و کارشناس مالی است، توانستم در مدت کوتاهی به عنوان یک تریدر حرفه‌ای در بازار بورس فعالیت کنم و دارای مدرک معتبر از کالج دانشگاه فردوسی هستم.

وی بیان می‌کند: در بازار سرمایه یا همان بورس انتظار سود قطعی برای کسی قابل تصور نیست اما به هر حال هر فردی که وارد بازار سرمایه می‌شود، انتظار کسب سود بالاتر از سود بانکی را دارد. این تصور غلطی است که با فروش خودرو، منزل و. وارد بازار بورس شد. باید توجه داشت ضروری است تنها با پس‌اندازهای مازاد به بورس ورود پیدا کرد.

این فعال بازار سرمایه می‌گوید: بورس بازاری پرریسکی بوده، هر سرمایه‌گذاری که بدون آموزش وارد بورس شود، قطعا ضرر و زیان خواهد کرد. بنابراین اگر کسی تجربه و آموزش ندیده، بهتر است از نظرات افراد باتجربه و صندوق‌های سرمایه‌‎گذاری که کارشناسان حرفه‌ای بورس هستند، استفاده کند.

وی ادامه می‌دهد: من نقاط ورود و خروج، اصلاح بورس، نقاط حمایت و مقاومت، حد سود و حد ضرر در معاملات را رعایت کرده‌‎ام؛ بنابراین در مدت اصلاح، ضرر نکردم و علی‌رغم اینکه همه اقدام به فروش کردند، من در کف قیمت سهام اقدام به خرید و پرتفوی خود را اصلاح کرده و سهم‌های مستعد رشد خریداری کردم. در واقع استراتژی من در بازار این است که وقتی رو به رشد باشد، می‌فروشم و در بازارهای نزولی خرید می‌کنم.

این فعال بازار سرمایه تصریح می‌کند: در بازار بورس، سود از افراد عجول به افراد صبور انتقال پیدا کرده و سودهای سرشاری از این استراتژی کسب می‌شود. در بورس باید دید بلندمدت، یعنی حداقل بالای یک سال، داشت تا بتوان سود ایده‌آل جذب کرد.

بورس نه سقوط کرده، نه ریزش؛ اصلاح قیمت صورت گرفته است

وی عنوان می‌کند: در این مدت بورس نه سقوط کرده، نه ریزش بلکه اصلاح قیمت صورت گرفته؛ یعنی اینکه به علت رشد شارپی که تقریبا در تمام نمادهای بورسی رخ داد، از اشتباه‌های رایج تازه واردها در بورس ابتدای سال ۹۹ تا پایان تیر ماه، بازار نیاز به اصلاح قیمت سهام شرکت‌ها داشت. این ذات بازار است که در تمام ادوار و بازارهای مالی دنیا اصلاح اتفاق بیفتد.

این فعال بازار بورس بیان می‌‎کند: من از نوسانات ضرر نکردم زیرا با تحلیل فاندامنتال و تکنیکال خرید و فروش انجام دادم اما سودی که کسب کرده بودم، کم شد. بورس را باید به عنوان شغل دوم نگریست. می‌توان برای حرفه‌ای‎ها شغل دوم اما درآمد اول باشد.

یک فعال بازار بورس که حدود ۴ ماه است با ۱۰ میلیون تومان سرمایه وارد بورس شده، اظهار می‌کند: من به دلیل افزایش سرمایه‌گذاری تصمیم به ورود به بازار بورس گرفتم. تا حدود زیادی از افراد مختلف هم پرس‌وجو کردم.

وی ادامه می‌دهد: در حال حاضر انتظار بسیار کمی از سود مشارکت در بورس دارم و سرمایه اولیه من تحت تاثیر نوسانات بازار بورس قرار گرفته و حدود یک میلیون تومان از اصل پول من کم شده است. من پیشنهاد می‌کنم مردم سهام اشتباه‌های رایج تازه واردها در بورس خودرو خریداری نکنند.

من برای خودم حد سود تعیین کردم؛ بنابراین تجربه من از بورس عالی بوده است

یک فعال دیگر در بازار سرمایه با بیان اینکه تقریبا سه سال است وارد بورس شده اما حدود ۱۰ سال بود که ناظر این بازار بوده ولی خرید و فروشی انجام نمی‌داد، عنوان می‎کند: حدود ۲۵۰ تا ۳۰۰ میلیون از پس‌انداز خودم را وارد بورس کردم و علت حضورم، علاقه به بازار سرمایه و خرید و فروش سهام بود. آموزش و اطلاعات زیادی هم برای حضور در این بازار کسب کردم.

وی خاطرنشان می‌کند: من تحصیلات مرتبط داشتم؛ خودم بازار را تحلیل می‌کردم؛ اطلاعات سیاسی و علمی خوبی داشتم؛ زمان خوبی را برای ورود و خروج انتخاب کردم و برای خودم حد سود تعیین کردم؛ بنابراین تجربه من از بورس عالی بوده است.

سرمایه‌گذاری در بازار ایران حساب و کتاب ندارد

یکی دیگر از کسانی که تجربه فعالیتدر بازار بورس را دارد و ۴ ماه است وارد بورس شده، اظهار می‌کند: من در مقاطع مختلف ۵۵ میلیون تومان وارد بازار کردم زیرا مشاهده کردم که این بازار سود خوبی دارد.

وی ادامه می‌دهد: در این چند مدت دو سه سهم من بلاک بود و ۵ تا ۶ میلیون تومان ضرر کردم. ایران بازار خوبی نداشته و سرمایه‌گذاری در این بازار حساب و کتاب ندارد.

صبر و حوصله، دانش و آگاهی و مطالعه از موارد مهم برای موفقیت در بازار بورس هستند. افرادی که تنها با تشویق اطرافیان و دوستان وارد این بازار می‌شوند، علاوه بر متضرر شدن در نوسانات، انتظار معقولی از سود در بازار بورس ندارند.

آنچه بیش از همه موجب موفقیت افراد در بورس می‌شود، داشتن اطلاعات در خصوص چگونگی عملکرد در این بازار است. همچنین سرمایه‌گذاران برای کسب سود مورد نظر خود باید با دید بلندمدت به این بازار نگاه کنند و صبر و حوصله به خرج دهند؛ در غیر این صورت سود مطلوبی نصیب آن‌ها نمی‌شود.

اشتباه‌های رایج تازه واردها در بورس

نیمه نخست سال جاری در شرایطی سپری شد که در بورس تهران تنها یک شرکت عرضه اولیه شد. در ۶ ماه دوم اما قرار است موج عظیمی از شرکت‌ها سهامی شوند.

روزنامه دنیای اقتصاد: نیمه نخست سال جاری در شرایطی سپری شد که در بورس تهران تنها یک شرکت عرضه اولیه شد. در ۶ ماه دوم اما قرار است موج عظیمی از شرکت‌ها سهامی شوند.

مدیرعامل شرکت بورس تهران اعلام کرده است که ۴۰ شرکت در ماه‌های باقیمانده تا پایان سال وارد این بازار می‌شوند. در این میان، پذیرش برخی شرکت‌ها به‌صورت کامل انجام شده و تعدادی از آنها در مراحل نهایی هستند. به گفته قالیباف اصل، حدود ۱۰ شرکت نیز مذاکرات اولیه برای حضور در بورس را انجام داده‌اند.

بورس تهران در حالی نیمه نخست سال 95 را با عرضه اولیه یک شرکت پشت سر گذاشت که بنا به اظهارات مدیرعامل شرکت بورس، در نیمه دوم سال جاری موجی از عرضه‌های اولیه بالغ بر 40شرکت جدید در راه ورود به این بازار خواهد بود. به این ترتیب ترافیک کاری سال اشتباه‌های رایج تازه واردها در بورس 95 بورس را نه تنها در حوزه سهام بلکه در حوزه پذیرش اوراق جدید نیز شاهد خواهیم بود. به این واسطه هم موج جدیدی از نقدینگی به بورس وارد شد و همچنین با گسترش عرضی بورس ارزش بازار حدود 320هزار میلیارد تومانی بورس تهران افزایش خواهد یافت. سرانجام مدیران بورس تهران موفق شدند پس از عرضه اولیه شرکت واسپاری ملت در خرداد ماه سال جاری، پذیرش و عرضه اولیه شرکت آسان پرداخت را به‌عنوان دومین شرکت در سال 95 انجام دهند.

این در حالی است که طبق اظهارات قالیباف‌اصل، هم‌اکنون 40 شرکت خصوصی جدید برای ورود به بورس اوراق بهادار تهران اعلام تقاضا کرده‌اند که برخی از آنها پذیرش و به زودی در فرآیند عرضه قرار خواهند گرفت.حسن قالیباف‌اصل، مدیرعامل شرکت بورس تهران، در حاشیه عرضه اولیه سهام آسان‌پرداخت با اشاره به مثبت بودن چشم‌انداز بازار سهام در نیمه دوم امسال گفت: با توجه به فرصت‌های بازار سهام و بازار بدهی باید گفت بازار سرمایه جایگاه ویژه‌ای را در اقتصاد ملی به خود اختصاص خواهد داد.

وی در ادامه افزود: در این راستا با موافقت هیات‌مدیره شرکت بورس و همچنین طی مراحل فرآیند پذیرش، 40 شرکت خصوصی جدید آماده ورود به بورس هستند که از این میان برخی همچنان در حال تهیه امیدنامه و مراحل نهایی درج به سر‌می‌برند اما 8شرکت مصوبه هیات پذیرش را دریافت کرده‌اند و به زودی شاهد عرضه اولیه این شرکت‌ها در بورس خواهیم بود. 10 شرکت مانند ایرانسل، آسیاتک و همچنین شاتل نیز گرچه تقاضای کتبی را ارسال نکرده‌اند اما مذاکرات اولیه برای حضور این شرکت‌ها نیز انجام شده است.

قالیباف ادامه داد: صنعتی مینو و ترانسفورماتور توزیع زنگان دو شرکتی هستند که مراحل پذیرش و درج را طی کرده و به زودی آماده عرضه خواهند بود و به عبارت دیگر این دو شرکت، عرضه‌های اولیه پس از «آپ» هستند.قالیباف در ادامه با اشاره به اینکه در این فهرست برخی شرکت‌های انتقالی از فرابورس به بورس نیز قرار دارند، گفت: نمادهای «پالایش نفت تهران»، «بورس» و «همکاران سیستم» از جمله شرکت‌های انتقالی از فرابورس به بورس هستند که تمامی مراحل انتقال نماد «شتران» و «سیستم» به بورس طی شده و هفته آینده شاهد گشایش نماد مزبور خواهیم بود.

وی درخصوص نماد «بورس» نیز گفت: با انتقال شرکت بورس تهران از تابلوی بازار پایه فرابورس به فهرست نرخ‌های تابلوی اصلی بازار اول بورس اوراق بهادار تهران موافقت شده که این موضوع در راستای تحقق افزایش ارزش دارايی سهامداران بورس و همچنین ایجاد شفافیت، اعتبار و دید بهتر خواهد بود.قالیباف درباره زمان قطعی بازگشایی نماد «بورس» گفت: برای انتقال نماد مزبور شورای سه‌نفره‌ای شامل نماینده سازمان بورس و اوراق بهادار، شرکت مدیریت فناوری بورس تهران و شرکت بورس اوراق بهادار تهران تشکیل شده و پس از اعلام نهایی نظر این شورا، شاهد بازگشایی نماد «بورس» در بورس خواهیم بود که به احتمال زیاد در نیمه اول آبان ماه خواهد بود.

نخستین نیروگاه در بورس

قالیباف در ادامه اظهاراتش با اشاره به پذیرش نیروگاه جهرم به‌عنوان نخستین نیروگاه بورسی گفت: فرآیند آماده‌سازی و پذیرش نیروگاه جهرم به‌عنوان اولین شرکت دارای سیکل ترکیبی در بورس، به اتمام رسیده است و حال منتظر طی مراحل درج است که پس از اتمام این موضوع به‌عنوان نخستین نیروگاه وارد بورس خواهد شد.وی در ادامه به پذیرش صنعت جدید هتلداری در بورس تهران اشاره کرد و گفت: موضوع پذیرش هتل‌های زنجیره‌ای هما متعلق به سازمان تامین اجتماعی، در اردیبهشت ماه نهایی شد و در انتظار درج و عرضه اولیه این گروه به‌عنوان اولین هتل‌ها در بورس هستیم.

عرضه سهام اولین تامین سرمایه در بورس

مدیر عامل شرکت بورس در ادامه اظهاراتش افزود: سهام شرکت تامین سرمایه امید به‌عنوان نخستین تامین سرمایه وارد بورس خواهد شد و به این ترتیب این شرکت نخستین نهاد مالی فعال در زمینه تامین سرمایه خواهد بود که بورسی می‌شود و به‌عنوان سهامی عام به فعالیت ادامه خواهد داد.

ترافیک ورود به بازار

به گفته قالیباف سرمایه‌گذاری ایرانیان اطلس، فولاد کاوه جنوب کیش، گروه دارویی برکت، گروه مالی و اعتباری سینا، نفت و گاز پرشیا و نفت جی از دیگر شرکت‌هایی هستند که در فهرست عرضه اولیه به سر می‌برند.وی ادامه داد: همچنین چند شرکت دیگر نیز در مرحله آماده‌سازی و پذیرش هستند که پس از طی مراحل لازم و موافقت هیات پذیرش بورس، مراحل درج آنها آغاز شده و برای عرضه نهایی آماده می‌‌شوند که در این راستا می‌توان به شرکت‌های تولید نیروی برق شریعتی، مهندسی ساختمان نفت، ارس خودرو، مدیران خودرو، حفاری و اکتشاف انرژی‌گستر پارس، برق و انرژی پاسارگاد و سرمایه‌گذاری برق و انرژی غدیر اشاره کرد.به گفته قالیباف شرکت ملی نفتکش ایران نیز در این فهرست قرار دارد که به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌هایی خواهد بود که به بازار سهام راه می‌یابد.

رونق در پذیرش اوراق

قالیباف در ادامه به برنامه‌ریزی بورس تهران برای تامین مالی بنگاه‌های اقتصادی از طریق اوراق بدهی اشاره کرد و گفت: بورس تهران در زمینه اوراق بدهی برنامه‌ریزی مستمر و بلندمدت دارد. به‌طوری‌که برای درج و عرضه اوراق بدهی دولت و شرکت‌ها برنامه‌ریزی کرده‌ایم و در زمینه آشنایی شرکت‌ها با تامین مالی از طریق بازار اوراق بدهی بازاریابی و اطلاع‌رسانی خوبی انجام شده است.

وی ادامه داد: به این ترتیب نیمه ابتدایی سال را با موفقیت در زمینه پذیرش اوراق پشت سرگذاشتیم که در این راستا پذیرش و عرضه اوراق شهرداری‌ها از جمله شهرداری مشهد و شیراز نمونه موفق این موضوع هستند.قالیباف ادامه داد: همچنین قرار است ۵۰۰میلیارد تومان اوراق مرابحه شرکت سایپا نیز در بورس پذیره‌نویسی شود که با عرضه این اوراق سال پرفروغی را از جهت رونق در بازار بدهی شاهد خواهیم بود.

آموزش اصطلاحات بورس به زبان ساده + فیلم رایگان و pdf

می خواهیم در این مقاله به صورت کلی تمامی اصطلاحات بورس به زبان ساده که در بین اهالی بازار سرمایه به صورت عمومی استفاده می شود را تعریف کنیم واصطلاحات بورس pdf را در اختیارتان قرار دهیم.این مقاله مداوما در حال آپدیت شدن است تا هیچ اصطلاح بازار بورس از قلم نیفتد، ابتدا به ساکن از تابلو معاملات شروع خواهیم کرد.

عواقب عدم آشنایی با اصطلاحات بورس عبارت اند از:

• ناتوانی در شناخت درست شرایط:

اگر با اصطلاحات این نوع سرمایه گذاری آشنایی نداشته باشید، هرگز نمی‌توانید درک درستی از شرایط بازار بورس داشته باشید و همین موضوع در کوتاه مدت باعث شکست شما خواهد شد و شما را از میدان بیرون خواهد انداخت بنابراین برای آن که بتوانید شرایط بازار بورس را به خوبی بسنجید و از جایگاه خود اطلاع پیدا کنید، بهتر است اصطلاحات بورس به زبان ساده را به خوبی یاد بگیرید همچنان می توانید به اصطلاحات بورس pdf نیز مراجعه نمایید.

یکی از عوامل موفقیت در بازار بورس آن است که بتوانید به موقع و هوشمندانه ریسک کنید البته توجه داشته باشید که گفتیم درست و هوشمندانه زیرا اگر بدون آگاهی کامل دست به ریسک کردن بزنید ممکن است متحمل ضررهای بسیار زیادی شوید، یکی از دلایلی که باعث کاهش روحیه ریسک پذیری خواهد شد عدم آگاهی در مورد اصطلاحات بورس به زبان ساده است.

• از دست دادن سرمایه:

کسی که اصطلاحات بورسی به زبان ساده را به خوبی نمی‎شناسد و وارد بازار بورس می‌شود مانند فردی است که بدون آن که شنا کردن بلد باشد به دل اقیانوس می‌رود، همینقدر خطرناک است زیرا کسانی بوده‌اند که بدون هیچ گونه آموزشی سرمایه گذاری را شروع کرده و در همان روز اول تمام سرمایه خود را از دست داده‌اند به همین خاطر بهتر است ابتدا با اصطلاحات بورس به زبان ساده آشنا شوید.

چرا باید اصطلاحات بورس را بشناسیم؟

متاسفانه با وخیم شدن اوضاع اقتصادی در کشور و بالا رفتن روزافزون نرخ تورم، شاهد کاهش روزانه ارزش پول داخلی بوده‌ایم این مشکل زمانی بیشتر اهمیت پیدا کرد که ویروس کرونا در جهان همه گیر شد .

این امر باعث اعمال دوران قرنطینه و عدم امکان فعالیت کاری برای برخی از افراد گشت به همین علت افراد به انواع بازارهای سرمایه از جمله بورس و سکه و … روی آوردند( برای آشنایی بیشتر بازار سکه می توانید به مقاله “ انواع سکه بهار آزادی در بازار ” مراجعه فرمایید. بسیاری از مردم بدون دارا بودن دانش کافی نسبت به اصطلاحات بورس به سمت سرمایه گذاری در بورس رو آورند و مشکلات زیادی را ایجاد نمودند.

اگر شما نیز در دوران شیوع ویروس کرونا شغل خود را از دست داده‎‌اید و می‌خواهید اندوخته مالی خود را در کوتاه ترین زمان افزایش دهید، بهتر است هر چه زودتر نسبت به یادگیری اصطلاحات بورس و همچنین نحوه سرمایه گذاری و تحلیل بازار اقدام کنید.

متاسفانه امروزه بسیاری از کسانی که وارد بازار بورس شده اند اطلاعات اندکی در مورد اصطلاحات بورس و قوانین سرمایه گذاری دارند و بیشتر با معنای عام و غیر تخصصی آنها آشنا هستند که این امر موجب می‌شود تا نتوانند مدت زیادی در بورس دوام آورند پس برای آن که حضوری دائمی و فعالیتی سودآور داشته باشید، لطفا بدون یادگیری اصطلاحات بورسی به زبان ساده هیچ گونه اقدامی انجام ندهید.

از مزایای آموزش اصطلاحات بورس به زبان ساده به طور مختصر می‌شود به موارد زیر اشاره کرد:

• افزایش قدرت تصمیم گیری درست
• به دست آوردن سود بیشتر
• امکان راهنمایی افراد تازه کار
• امکان شروع به سرمایه گذاری برای اشخاص دیگر
• تحلیل درست وضعیت بازار
• تشخیص صحیح زمان خروج از بازار بورس
• و…

همواره به یاد داشته باشید که دنیای بورس بسیار وسیع است بنابراین شما باید تا می‌توانید آموزش‌های حرفه‌ای را دریافت کنید و شناخت صحیحی از اصطلاحات بورس داشته باشید تا به وسیله آن تجارب عملی سودمندی را در حین سرمایه گذاری و یا تحلیل بازار به دست آورید.

آشنایی با اصطلاحات بورس

اصطلاحات تابلو بورس

تابلو بورس معاملاتی جایی است که در آن قیمت خرید و فروش، حجم،تعداد خریدار و فروشنده،میزان درصد تغییرات قیمت و … درج می گردد تا معامله گران بتوانند با نگاه به این تابلو اطلاعات دقیقی از معاملات در هر لحظه بدست بیاروند.

ما در این ویدیو قصد داریم شما را با تابلو بورس معاملاتی سایت tsetmc و اصطلاحات تابلو بورس آشنا کنیم. همجنین در مقاله “ تابلو خوانی پیشرفته ” می توانید به صورت حرفه ای تابلو خوانی را آموزش ببینید.

شباهت و تفاوت بورس ۹۸ با ۹۲

دنیای اقتصاد-بهزاد بهمن‌نژاد : بازار سهام از اواخر مهر وارد فاز اصلاحی شد و تحلیلی مبنی بر مقایسه رفتار بورس تهران با پایان رونق سال ۹۲ رایج شد. در نگاه کلی، جهش سودآوری ناشی از رشد نرخ ارز و تورم در کنار ورود پرشتاب پول‌های تازه شباهت‌های انکارنشدنی دو دوره یادشده است. اما در جزئیات تفاوت‌های محسوسی بین شرایط سهام امسال با سال ۹۲ وجود دارد که بدون توجه به آنها احتمال انحراف در تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاران افزایش می‌یابد. وضعیت نامتوازن نسبت قیمت به درآمد، شرایط بازارهای رقیب و قیمت‌ها در بازار جهانی از جمله وجود تمایز دو بازه زمانی مزبور محسوب می‌شوند.

آغاز عقب‌نشینی قیمت سهام از اواخر مهر فضای متفاوتی برای تحلیلگران و فعالان ایجاد کرده است. رفتار بورس‌بازان در مواجهه با احتمال زیان نسبت به ریسک کسب سود کاملا تغییر می‌کند و انتظار رفتار عقلایی مشابه دوره رونق خطا به نظر می‌رسد. در چنین شرایطی سه رفتار مختلف میان فعالان بورس تهران قابل رصد است: دسته اول شامل کسانی است که با مشاهده نخستین نشانه‌های زیان با سرمایه خود از بازار فرار می‌کنند و احتمالا تا اوج‌گیری بعدی قیمت‌ها نظری به بورس نمی‌اندازند. گروه دوم را سهامدارانی تشکیل می‌دهند که احتمالا بخش مهمی از سرمایه خود را نقد کرده و برای یادگیری بیشتر و درس از اشتباهات گذشته با دقت معاملات را رصد می‌کنند. اما دسته سوم بورس‌بازانی هستند که بر عدم تغییر فضا اصرار دارند و همچنان با ریسک بالا معاملات خود را بدون توجه به معادلات جدید ادامه می‌دهند. گروه اول احتمالا حتی اگر به تحلیل‌ها رجوع کند برای تایید ذهنیت خویش است. بنابراین، مخاطب این گزارش دو دسته آخر هستند تا بتوان با تکیه بر جزئیات در فضای مبهم این روزها تصمیم‌گیری صحیح‌تری داشت.

مقایسه‌های عددی؛ ماجرای سیب و پرتقال

در حوزه تحلیل، رایج‌ترین کار مقایسه روند بازارها با دوره‌های اشتباه‌های رایج تازه واردها در بورس تاریخی است که هرچند در توضیح کلیات می‌توانند کمک‌کننده باشند، اما خطای آنها نادیده گرفتن جزئیاتی است که می‌توانند تعیین‌کننده باشند. متداول‌ترین تحلیلی که این روزها شنیده می‌شود مقایسه رفتار این روزهای بورس تهران با عملکرد سال ۹۲ است. در دهه ۹۰ تاکنون دو جهش ارزی را شاهد بودیم، یک بار در سال ۹۱ و یک بار در سال ۹۷ که در هر دو مورد با یک فاز نسبی تاخیر رونق چشمگیر بورس تهران و چند برابر شدن شاخص کل را شاهد بودیم.از این منظر شاید مقایسه‌های این‌چنینی کمک‌کننده باشند، اما به‌عنوان یک سهامدار که به دنبال کسب سود پرتفوی شخصی است، توجه به مقایسه‌های کلان می‌تواند انحراف در تصمیم‌گیری را به همراه بیاورد. این همان مساله‌ای است که در اقتصاد نیز توجه صرف به متغیرهای کلان می‌تواند منجر به خطای سیاست‌گذاری شود. دکتر موسی غنی‌نژاد در تمثیلی جالب اقتصاد کلان را اینگونه نقد می‌کند «از کودکی به ما آموخته‌اند نمی‌توان سیب و پرتغال را با هم جمع کرد؛ این دقیقا همان کاری است که در اقتصاد کلان انجام می‌دهیم. » در بورس نیز توجه مطلق به شاخص کل و نوسان آن زمینه‌ساز تصمیم‌های خطا می‌شود. بنابراین، اگر به تفاوت‌های جزئی که شرایط مختلف با یکدیگر دارند بی‌توجه بمانیم، صرفا تکرارکننده الگوهای انحرافی در معاملات خود می‌شویم و هیچ‌گاه در موقعیت تازه تصمیم درست نمی‌گیریم. مثلا صعود زمستان ۹۴ هیچ‌گاه قابل پیش‌بینی نمی‌شد چون هیچ‌گاه برجامی پیش از آن نبود، یا اصلاح مهر سال گذشته به رونق مجدد تبدیل نمی‌شد، زیرا آن دوران نیز شباهت‌های بسیاری با پایان رونق بورس در سال ۹۲ داشت.

قیمت سهام صفر می‌شود؟

یکی از مخاطبان اواخر سال ۹۲ سوالی پرسید که هیچ‌گاه از ذهن پاک نمی‌شود «من سهم فلان را خریده‌ام و چند روز است منفی می‌شود؛ قیمت آن صفر نشود؟!». این سوال به ظاهر مضحک به دو مساله مهم در باطن خود تاکید دارد. اینکه اولا تا چه حد می‌توان به رفتار عقلایی تازه‌واردهای بورس اعتماد کرد و ثانیا مواجهه با زیان بسیار پرچالش‌تر از پذیرش ریسک سود بیشتر است. در این باره آشنایی با دو مفهوم در ادبیات «مالی رفتاری» جالب خواهد بود. مفهوم اول که به نوعی پیش‌فرض‌های اقتصاد کلاسیک را ناقص می‌داند به بحث «زیان‌گریزی» (loss aversion) می‌پردازد. به‌طور سنتی اقتصاددانان با مفهوم «ریسک‌گریزی» (risk aversion) آشنایی کامل دارند به این معنا که گزینه‌ای که سود مطمئنی را با ریسک پایین به دست دهد جذابیت (مطلوبیت) بیشتری دارد حتی اگر گزینه دوم سود بیشتری نیز داشته باشد. اما مفهوم «زیان‌گریزی» به احساس سرمایه‌گذاران می‌پردازد و بررسی‌های متعدد نشان می‌دهد افراد در مواجهه با زیان به شدت محتاط‌تر و بعضا غیرعقلایی‌تر رفتار می‌کنند. مثلا اگر فردی ۱۰۰ میلیون کسب کند و چند هفته بعد ۱۰۰ میلیون از دست بدهد، از نگاه کلاسیک تغییری در مطلوبیت وی ایجاد نمی‌شود. این در حالی است که در واقعیت و بنا به نظرات «مالی رفتاری» فرد در این حال با مطلوبیت منفی مواجه می‌شود. یعنی با اینکه دارایی وی تغییری نکرده، اثر منفی بالاتر زیان باعث احساس نامطلوبی در فرد ایجاد می‌کند. بنابراین، طبیعی است سرمایه‌گذاری که در دوره رونق نیز به تحلیل‌ها توجهی نداشت و چندان عقلایی رفتار نمی‌کرد، اکنون در مواجهه با زیان بسیار غیرمنطقی‌تر رفتار کند.

مفهوم دوم «اثر برجستگی»

(saliency effect) نام دارد که نشان می‌دهد حوادثی که اخیرا رخ داده در تصمیم افراد نقش پررنگ‌تری دارد یا به عبارتی برجسته‌تر است. مثلا اگر در منطقه‌ای به تازگی سیل یا آتش‌سوزی رخ داده باشد، متقاضیان بیشتری برای بیمه سیل یا آتش‌سوزی دیده می‌شود. برعکس اگر یک ریسک در حافظه کوتاه‌مدت فعالان دیده نشده باشد، در محاسبات افراد توجهی به آن نمی‌شود. مثلا در پایان دوره‌های رونق اقتصادی، افراد معدودی به ریسک بروز رکود توجه می‌کند. در بازارهای مالی نیز فعالان چنین رفتاری را دارند؛ مثلا از اوایل سال ۹۷ که عموما روند صعودی را شاهد بودیم، بی‌توجهی خاصی نسبت به هشدار تحلیلگران درباره احتمال اصلاح قیمت‌ها مشاهده می‌شد. اکنون نیز در مواجهه با اصلاح بعضا سنگین برخی سهام، انتظار می‌رود بیش‌واکنشی میان فعالان بورسی رایج شود. به‌طوری که مشاهده می‌شود با وجود سیگنال‌های مثبت بنیادی در پایان هفته گذشته، بورس تهران اولین روز معاملاتی هفته جاری را در محدوده منفی آغاز کرد.نتیجه دو مفهوم مزبور این است که در فضای مواجهه بخش مهمی از سرمایه‌های تازه‌وارد با زیان نباید انتظار رفتار عقلایی را حداقل در کوتاه‌مدت داشت. در این شرایط فعالان بورسی باید با دقت و تمرکز بیشتری متغیرهای اثرگذار و روند معاملات سهام را دنبال کنند.

تفاوت‌های انکارنشدنی دو دوره رونق سهام

در مقایسه وضعیت بورس در دوره رونق سال‌های ۹۱ و ۹۲ با رونق سال‌های ۹۷ و ۹۸ بدون شک شباهت‌های قابل اعتنایی وجود دارد. از جمله آنکه محرک اصلی رشد قیمت‌ها در هر دو دوره جهش نرخ دلار و به دنبال آن تورم عمومی قیمت محصولات شرکت‌های بورسی بود. امری که طبیعتا رشد اسمی سودآوری بنگاه‌های اقتصادی را به همراه داشت و خود را در قیمت سهام نیز منعکس کرد. به تدریج اثر این عامل با کنترل رشد تورم و ثبات بازار ارز محو شد و جهش‌های سودآوری شرکت‌ها تکرار نشد. این امر در شرایط کنونی نیز قابل رصد است؛ به‌طوری که مدت‌هاست دلار در محدوده نسبتا متعادلی در بازار آزاد معامله می‌شود و نرخ تورم نیز روند کاهشی گرفته است.هم‌زمان ورود افراد تازه‌وارد در هر دو دوره قابل توجه است. صف‌کشی سرمایه‌گذاران برای گرفتن کدهای معاملاتی در هر دو بازه زمانی تیتر بسیاری از رسانه‌ها بود که طبیعتا رفتارهای پرشتاب قیمت‌ها را در پی داشت. با وجود این شباهت‌های مهم، برخی تفاوت‌ها وجود دارد که بدون توجه به آنها ممکن است در تصمیم‌گیری دچار خطا شویم که در ادامه بررسی می‌شوند. مثلا بعد از اوج‌گیری بورس در ۱۵ دی ۹۲ شاهد مسیر اصلاحی سهام بودیم؛ به‌طوری که در سال ۹۳ افت بیش از ۲۰ درصدی شاخص کل یکی از بدترین سال‌های بورس تهران را رقم زد و از نظر بازه زمانی رکود نیز طولانی‌ترین دوره را شاهد بودیم. اما آیا چنین وضعیتی برای سال ۹۸ و در ادامه ۹۹ نیز رقم خواهد خورد؟

تفاوت کوچک‌ها و بزرگان بورس

یکی از معیارهای پرطرفدار تحلیل در بورس تهران، نسبت قیمت به درآمد یا همان P/ E است که نشان می‌دهد برای هر ریال سرمایه‌گذاری، سهم مزبور چقدر سود می‌سازد (مثلا نسبت ۵ بیان می‌کند برای کسب یک ریال سود باید ۵ ریال سرمایه‌گذاری کرد). این نسبت به‌طور تاریخی در بورس تهران در محدوده ۶ بوده است و در سال ۹۲ در اوج به ارقامی بیش از ۵/ ۸ مرتبه رسید. علت این امر رشد تقریبا دسته‌جمعی شرکت‌های کوچک و بزرگ در بورس تهران در آن دوره بود. اما در دوره رونق اخیر و به ویژه در سال ۹۸، عمدتا سهام کوچک‌تر بودند که روند صعودی را تجربه می‌کردند. همین امر باعث شده تا نسبت قیمت به درآمد شرکت‌های بزرگ بورس با محدوده حبابی شدن فاصله قابل توجهی داشته باشد. اما در برخی سهام کوچک نسبت مزبور از چارچوب‌های تحلیلی بسیار فراتر رفته و توزیعی غیریکنواخت در بورس تهران شکل داده‌اند. این وضعیت باعث می‌شود به لحاظ بررسی شاخص کل، اصلاح سنگینی را نتوان متصور بود؛ زیرا سهام بزرگ به نوعی از این نماگر حمایت خواهند کرد.

بنیادی از جنس فرامرزی

یکی دیگر از تفاوت‌های مهم دو دوره مزبور وضعیت قیمت‌ها در بازار جهانی است. اواخر سال ۹۲ قیمت جهانی کالاها در اوج خود قرار داشتند. مثلا نفت فراتر از ۱۰۰ دلار بر هر بشکه معامله می‌شد. در ادامه اما از تابستان ۹۳ شاهد آغاز دوران ریزش قیمت کامودیتی‌ها بودیم؛ به‌طوری‌که در فاصله کمتر از یک سال هر بشکه نفت به کمتر از ۳۰ دلار نیز رسید. بنابراین طبیعی بود که بورس کالامحور تهران با سهم بیش از ۵۰ درصدی شرکت‌های کالایی در آن به شدت متاثر از این متغیر فرامرزی قرار گیرد. اکنون اما قیمت‌ها در بازار جهانی به دلیل نگرانی‌هایی که مدت‌هاست از جنگ تجاری چین و آمریکا وجود دارد با افت محسوسی مواجه و به اصطلاح اثر آن بر بازار سهام تا حد زیادی پیشخور شده است. پس اگر حتی در حالت محافظه‌کاران اثر مثبتی از سمت بازار جهانی شاهد نباشیم، احتمال تشدید عوامل منفی بر سهام پایین است.

هراس سود بانکی برای بورس‌بازان

یکی از عوامل تشدیدکننده افت سهام پس از اوج سال ۹۲، بالاتر رفتن سود بانکی بود که جذابیت سرمایه‌گذاری در بازار پرریسک سهام را کاهش می‌داد. در آن دوران که اوایل دولت روحانی بود، انگیزه بالایی برای کنترل تورم وجود داشت و همین رویکرد چراغ سبزی به بانک‌ها برای جذب سپرده با نرخ‌های بالا (بعضا فراتر از ۲۵ درصد) محسوب می‌شد. اکنون اما اولا انگیزه زیادی برای سرکوب شدید تورم وجود ندارد و ثانیا اقدامات اخیر بانک مرکزی برای نظارت بیشتر بر رفتار بانک‌ها احتمال افزایش نرخ بهره را تضعیف می‌کند. در حوزه بازار ارز نیز قابل توجه است که در سال ۹۲ با روی کار آمدن دولت جدید و خوش‌بینی‌های سیاسی، نرخ ارز در بازار آزاد کاهشی شد و از سطوح ۳۶۰۰ تومان به کمتر از ۳۰۰۰ تومان نیز رسید و در همین محدوده‌ها تثبیت شد. شاید کسی بگوید دلار در یک سال اخیر نیز از اوج حدودا ۱۸ هزار تومانی تا کانال ۱۱ هزار تومان کاهش یافته است و این نیز شباهت دو دوره رونق بورس است. اما یک تفاوت مهم وجود دارد و آن وجود دلار نیمایی به‌عنوان مبنای اصلی فروش شرکت‌های بورسی در دوران جدید است. هرچند دلار آزاد در سال ۹۲ مبنای نرخ فروش بورسی‌ها بود، طی یک سال گذشته ارز نیمایی مبنای فروش بوده است. بنابراین بر خلاف دلار بازار آزاد که کاهشی بوده، نرخ سامانه نیما افزایش یافته و مدتی است که ثبات یافته است. پس بورسی‌ها با عقب‌نشینی محسوس نرخ‌ها در کاهش تلاطمات ارزی مواجه نشده‌اند.

انتظارات مهم‌تر از واقعیات

در حوزه غیراقتصادی نیز فضای سیاسی تفاوت اساسی در دو دوره را نشان می‌دهد. در آذر ۹۲ توافق موقت ژنو موجی از خوش‌بینی سیاسی مبنی بر رفع تحریم‌ها را ایجاد کرده بود که در ادامه با طولانی شدن مذاکرات هسته‌ای اثر منفی بر قیمت سهام داشت. اما در شرایط کنونی، شدیدترین تحریم‌ها علیه کشورمان تجربه می‌شود و در نتیجه سناریوی بدبینانه در حوزه سیاسی مورد انتظار سهامداران است. پس اینکه بگوییم شرایط از آن زمان بدتر یا مثل آن دوره است فرض اشتباهی است، زیرا در بازارها انتظارات اهمیت دارد و قیمت‌ها بر اساس انتظارات شکل می‌گیرند و نه مقایسه صرف وضعیت‌ها. این تفاوت دو پیام دارد؛ اولا اینکه اگر اتفاق خاصی در حوزه سیاسی نیفتد، فشار تازه‌ای بر قیمت سهام وارد نمی‌شود. ثانیا اگر سیگنال مثبتی از فضای سیاسی مخابره شود، می‌تواند بازار سهام را به کانونی جذاب برای سرمایه‌گذاران تبدیل کند.

بایدها و نبایدهای آینده سهام

با بررسی شباهت‌ها و تفاوت‌ها اینکه چگونه رفتار کنیم پرسش بسیار مهمی است که می‌توان آن را در قالب بایدها و نبایدها مطرح کرد:

۱) عقلایی بمانیم: همان‌طور که اشاره به علت «زیان‌گریزی» و «اثر برجستگی» احتمال مشاهده رفتار غیرعقلایی در بورس تهران بسیار بالاست. اما یک فعال حرفه‌ای باید تلاش کند مستقل از نوسانات کوتاه‌مدت رفتار منطقی خود را ادامه دهد و از هیجان بازار دور باشد.

۲) تا می‌توانیم بیاموزیم: بهترین فرصت است که در فضای فعلی با آرامش بیشتر به روندهای معاملاتی و اشتباهات گذشته بیندیشیم تا بتوانیم در فرصت‌های نه چندان دور کسب سود، بهترین عملکرد را داشته باشیم.

۳) نوبت نگاه خُرد: همان‌طور که توضیح داده شد، داده‌های کلان در این روزهای بورس تهران با انحرافات جدی مواجه است و در نتیجه بیش از هر زمانی نیازمند توجه به متغیرهای خُرد بازار هستیم. هر شرکت و هر صنعت باید جداگانه بررسی شود و از کلی‌نگری بپرهیزیم. نمی‌توان با یک ساده‌سازی «کوچک‌ها و بزرگ‌ها» به ارزندگی یا عدم ارزندگی دست یابیم. پس تحلیل‌های بنیادی هر سهم، طرح‌های توسعه‌ای و برنامه‌های افزایش سرمایه باید مورد ارزیابی دقیق‌تری قرار گیرند.

۴) مداخله ممنوع: هشدار بسیار مهم آن است که در فضای منفی مقام ناظر وارد مداخله نشود. اتفاقی که در سال ۹۲ به کرات از سوی سازمان بورس اتفاق افتاد. از قوانین ابداعی محدودیت فروش در زمستان ۹۲ گرفته تا تماس‌هایی که با حقوقی‌ها برای عدم فروش یا اجبار به خرید گرفته می‌شد. این امر جز فرسایشی کردن روند اصلاح دستاورد دیگری ندارد. اتفاقی که خوشبختانه در دوره جدید به‌طور محسوس مشاهده نمی‌شود و جای امیدواری دارد. یک بررسی ساده نشان می‌دهد بورس تهران از اوج خود در مهر امسال طی پنج روز کاری حدود ۱۰ درصد اصلاح کرد و پس از آن شرایط متعادل‌تری را در قیمت‌ها شاهد هستیم؛ اما در سال ۹۲، اصلاح حدود ۱۵‌درصدی شاخص کل ۴۶ روز معاملاتی به علت مداخلات متعدد به طول انجامید و بازار را خسته کرد.

۵) متهم‌سازی نکنیم: یک رفتار خطا نیز در فضاهای منفی تمایل به متهم‌سازی است که در بورس تهران به شدت رایج است. از ارتباط افت قیمت‌ها به قوانین بازار پایه و سخنان رئیس‌جمهور و فلان مقام دولتی گرفته تا تئوری توطئه‌هایی که بخشی از سهامداران حقوقی را عامل ریزش عنوان می‌کنند. این نوع تفکر آفتی است که مانع یادگیری می‌شود و باعث می‌شود فرد به اشتباهات معاملاتی و تحلیل‌ها توجه نکند.

۶) خطر موج‌سواری: همان‌طور که اشاره شد با پایان یافتن موج نقدینگی تازه‌واردها اکنون متغیرهای اثرگذار متفاوت شده‌اند. پس امید به موج‌سواری روی جریان پول‌ها ریسک بسیار بزرگی محسوب می‌شود و نباید بر تکنیک‌های ماه‌های گذشته برای کسب سود بیش از اندازه اعتنا کرد. چه بسیار افرادی که به امید بازگشت موج‌های سفته‌بازی در جریان نزولی دائما میانگین خرید خود را کم کرده و باز هم سهم اصلاح شده است. بنابراین، پس از مدتی زیان بسیار سنگینی روی کل سرمایه خود متحمل شده‌اند.