عوامل موثر بر معاملات بازار سهام

تورم چیست و چه اثری بر بازار سهام دارد؟

پیش‌بینی زمان‌بندی انجام معاملات در بورس اوراق بهادار تهران

1 دکتری گروه حسابداری، واحد نجف‌آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف‌آباد، ایران.

2 دانشجوی دکتری گروه حسابداری، واحد نجف‌آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف‌آباد، ایران.

چکیده

هدف: به دلیل پیچیدگی بازار بورس ‌اوراق بهادار تهران، مسئله‌ زمان‌بندی‌ انجام‌ معاملات بسیارحائز اهمیت است. زمان‌بندی انجام معاملات، تحلیل‌گران و معامله‌گران را در راستای پیش‌بینی روند حرکت ‌قیمت‌ سهام یاری می‌نمایند. از این‌رو هدف از پژوهش‌ حاضر پیش‌بینی ‌زمان‌بندی ‌انجام ‌معاملات‌ سهام‌ شرکت‌های ‌فعال ‌در بورس‌ اوراق ‌بهادار تهران‌ است.
روش: جامعه‌ آماری پژوهش شامل کلیه شرکت‌های ‌پذیرفته‌ شده‌ در بورس‌ اوراق ‌بهادار تهران طی سال‌های 1392 تا 1395 است. حجم نمونه با استفاده روش حذف ‌نظام‌مند بالغ بر 17 شرکت‌ فعال ‌در بورس انتخاب شد. روش اجرای‌ پژوهش مبتنی بر رگرسیون ‌گام‌به‌گام ‌و شبکه ‌عصبی‌ فازی ‌با تکیه ‌بر شاخص‌های ‌قدرت ‌نسبی (RSI)، میانگین ‌متحرک‌ همگراواگرا (MACD)، میانگین‌ متحرک ‌ساده (SMA)، نوسان‌گر تصادفی (SO)، میانگین‌ متحرک‌‌نمایی (EMA) و خط‌سیگنال (SL) است.
یافته‌ها: یافته‌های نتایج ‌نشان ‌داد که میانگین ‌درصد صحت‌ پیش‌بینی ‌کلیه شبکه‌های ‌ایجاد شده (55/96%) بیشتر از حالت ‌تصادفی(50%) است. با اعمال مقررات ‌معاملاتی مقادیر پیش‌بینی شده به سیگنال تبدیل شدند و پیشنهاد داده شد که سیگنال ‌نهایی سیستم ‌طراحی ‌شده از مجموع سیگنال‌های ‌ایجاد شده ‌توسط 5 شاخص ‌تکنیکال مذکور بدست آید. در مرحله ‌بعد جهت ‌سنجش بازده‌ معاملات ‌پیشنهادی، مدل ارائه ‌شده با استفاده از استراتژی ‌معاملاتی ‌پیشنهادی ‌پژوهش یک معامله فرضی ‌شبیه‌سازی گردید. سپس بازده‌ معاملات صورت‌ گرفته بر اساس ‌سیگنال ‌نهایی ‌سیستم ‌پیشنهادی با بازده ‌روش‌های ‌تکنیکال‌ و روش‌های ‌خرید و نگهداری (در دوحالت ‌پیش ‌از کسر هزینه‌های ‌معاملاتی ‌و پس ‌از کسر هزینه‌های‌ معاملاتی) مقایسه ‌شدند.
نتیجه‌گیری: با توجه ‌به‌ بازدهی‌ مثبت شاخص‌های SMA، EMA، SO و روش ‌پیشنهادی می‌توان نتیجه گرفت که با استفاده از شاخص‌های تحلیل تکنیکال در بازار سهام‌ ایران‌روند قیمت ‌سهام را پیش‌بینی نمود. از این ‌میان، روش ‌میانگین ‌متحرک ‌ساده از بالاترین اعتبار برای پیش‌بینی روند قیمت ‌سهام برخوردار است. در نتیجه بازار بورس ‌تهران پتانسیل بکارگیری شاخص‌های مختلف تحلیل تکنیکی را دارا است.

کلیدواژه‌ها

• زمان‌بندی عوامل موثر بر معاملات بازار سهام انجام معاملات
• پیش‌بینی
• تحلیل تکنیکال
• شبکه عصبی فازی
• بورس اوراق بهادار تهران

20.1001.1.20082428.1399.5.1.4.0

مراجع

بخردی‌نسب، وحید؛ قاسمی، سعید. (1395). بررسی عوامل موثر بر بازده سهام با تاکید بر عوامل اقتصاد کلان و عوامل حسابداری با درنظر گرفتن تحریم های اقتصادی در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، فصلنامه پژوهش های جدید در مدیریت و حسابداری، 3 (17)، 10-25.

تهرانی، رضا؛ عباسیون، وحید. (1387). کاربرد شبکه‌های عصبی مصنوعی در زمان‌بندی معاملات سهام: با رویکرد تحلیل تکنیکی. پژوهش‌های اقتصادی. 8(1)، 177-151.

حامدیان، مهدی. (1379). بررسی عوامل موثر بر قیمت سهام و تصمیم گیری سرمایه گذاران در بورس اوراق بهادار تهران. تهران: دانشگاه شهید بهشتی: دانشکده مدیریت.

حنیفی، فرهاد؛ بحرالعلوم، محمد مهدی؛ جوادی، بابک. (1388). طراحی و تحلیل مقایسه ای الگوریتم‌های فراابتکاری جهت پیاده سازی سرمایه گذاری شاخص محور در بورس تهران. چشم انداز مدیریت، 32، 108-89.

خاتمی، حمید رضا. (1387). مبانی مدل‌سازی فازی جلد اول: جبر فازی. کرمان: انتشارات دانشگاه شهید باهنر کرمان.

دلبری، مهدی. (1380). بررسی معیارهای موثر بر انتخاب سهام در بورس اوراق بهادار تهران بر اساس مدل فرایند سلسله مراتبی (AHP). اصفهان: دانشگاه اصفهان: دانشکده علوم اداری و اقتصاد.

رعیتی‌شوازی، علیرضا. (1385). پیش‌بینی قیمت سهام با استفاده شبکه عصبی فازی و الگوریتم زنتیک.اصفهان: دانشگاه اصفهان: دانشکده علوم اداری و اقتصاد.

صدرایی، محمد؛ میدانی، فرزاد. (1390). مقررات اصول بازار سرمایه، تهران: کانون کارگزاری بورس و اوراق بهادار.

طلوعی‌اشلقی عباس، حق‌دوست شادی. (1388). مدل‌سازی پیش‌بینی قیمت سهام با استفاده از شبکه عصبی و مقایسه آن با روش‌های پیش‌بینی ریاضی. پژوهشنامه اقتصادی، 4(7)، 65-23.

فلاح شمس، میرفیض؛ دلنواز اصغری، بیتا. (1388). پیش‌بینی شاخص بورس اوراق بهادار تهران با استفاده از شبکه‌های عصبی. فراسوی مدیریت، 3(9)، 212-191.

Bekhradi Nasab, V., Ghasemi, S. (2016). Investigating the factors affecting stock returns with emphasis on macroeconomic factors and accounting factors, taking into account economic sanctions in companies listed on the Tehran Stock Exchange. Quarterly Journal of New Research in Management and Accounting, 3(17), 10-25 [In Persian].

Delbari, M. (1380). Investigating the criteria affecting stock selection in the Tehran Stock Exchange based on the hierarchical process model (AHP). Isfahan: University of Isfahan: Faculty of administrative sciences and economics [In Persian].

Fallah Shams, M., Delnavaz Asghari, B. (2009). Prediction of Tehran Stock Exchange index using neural networks. Beyond Management, 3(9), 212-191 [In Persian].

Hamedian, M. (2000). Investigating the factors affecting stock prices and investors' decisions in Tehran Stock Exchange. Tehran: Shahid Beheshti University: School of Management [In Persian].

Hanifi, F., Bahrololoom, M.M., Javadi, B. (2009). Comparative design and analysis of metaheuristic algorithms for implementing index-based investment in Tehran Stock Exchange. Management Perspective, 32, 108-89 [In Persian].

Khatami, H.R., (2008). Fundamentals of fuzzy modeling volume one: Fuzzy algebra. Kerman: Shahid Bahonar University of Kerman Publications [In Persian].

Kuo, J., Chen, C., Hwang, Y.C. (2001). An intelligent stock trading decision support system through integration of genetic algorithm based fuzzy neural network and artificial network. Fuzzy Sets and System, 118, 21-45.

Lin, C., Alikhan, H. (2008). Can the neuron fuzzy model predict stock indexes better than its rivals? Econometrics Reviews, 29, 14-37.

Mayers, L.S., Gamst, G., Guarino, A.J. (2006). Applied multivariate research: Design and interpretation. London: SAGE Publications.

Rayti Shavazi, A. (2006). Predicting stock prices using fuzzy neural network and genetic algorithm. Isfahan: University of Isfahan: Faculty of Administrative Sciences and Economics [In Persian].

Sadraei, M., Maidani, F. (2011). Capital market principles regulations. Tehran: Stock exchange and securities brokerage center [In Persian].

Tan, A., Quek, C., Yow, K.C. (2008). Maximizing winning trades using a Novel RSPOP Fuzzy Neural Network intelligent stock trading system. Applied Intelligence, 29, 116-128.

Tehrani, R; Abbasian, V. (2008). Application of artificial neural networks in stock trading scheduling: With a technical analysis approach. Economic Research, 8(1), عوامل موثر بر معاملات بازار سهام 177-151 [In Persian].

Tolouei Eshlaghi, A, Haq Doost, S. (2009). Modeling stock price forecasting using neural network and comparing it with mathematical forecasting methods. Journal of Economics, 4(7), 65-23 [In Persian].

چشم انداز بلندمدت بورس؛ عوامل تأثیرگذار در کندی معاملات و جان بخشی به بورس با جذب اعتماد

محبی کارشناس بازار سرمایه گفت: با مشخص شدن نتایج برجام اتفاق خیلی خاصی در بازار بورس نمی افتد و شاهد رشد پایدار و یا ریزش ادامه دار نخواهیم بود چون قیمت ها به کف های حمایتی بسیار منطقی رسیده اند.

سمیه شوریابی؛ بازار: دکتر مریم محبی مدرس و تحلیلگر بازار سرمایه در تحلیل بلند مدتی که از بازار بورس داشت اظهار کرد: بازار بورس در حال حاضر از مسائل سیاسی به همان اندازه اثر می‌گیرد که از مسائل اقتصادی و نیز عملکرد شرکت ها متأثر می باشد، شاید حتی تأثیرپذیر بودن بازار بورس از مسائل سیاسی به مراتب بیشتر از قبل شده است و حساسیت بیشتری از خود نشان می‌دهد.

بلاتکلیفی معاملاتی در کنار نبود عاملی متحرک

محبی با اشاره به بلاتکلیفی برجام ابراز داشت: در حال حاضر گفتگوهای برجام در حال انجام است و این بلاتکلیفی، بر روی عملکرد اقتصاد و ذهنیت سرمایه گذاران اثر گذاشته و بورس را نیز در یک بلاتکلیفی معاملاتی قرار داده است.

دومین مقوله در کنار مسائل سیاسی، بحث اعتماد سرمایه گذاران است که باعث شده شاهد حجم معاملات بسیار پایین و خروج ادامه دار سرمایه از بازار بورس باشیم

وی افزود: بنابراین یکی از مسائلی که بازار بورس انتظار آن را می کشد مشخص شدن نتایج برجام است هرچند انتظار می رود با مشخص شدن نتایج برجام چه در صورت حصول توافق و چه عدم حصول توافق، اتفاق خیلی خاصی نیفتد و ما شاهد رشد پایدار و یا ریزش ادامه دار در بورس نباشیم چون قیمت ها به کف های حمایتی بسیار منطقی رسیده اند و شرکت ها بسیار ارزنده هستند ولی عوامل تحرک را در این بازار نمی بینیم.

عدم اعتماد سرمایه گذاران و کندی معاملات

این کارشناس بازار سرمایه عدم اعتماد سرمایه گذاران به بازار بورس را عامل دوم در کندی معاملات عنوان کرد و بیان داشت: روند فرسایشی بازار از نیمه دوم سال ۱۳۹۹ شروع شد و این روند فرسایشی همچنان ادامه دارد و باعث شده است که بازار بورس در جذب سرمایه های جدید و یا حتی نگه‌داشت سرمایه هایی که از قبل وارد شده بودند، زیاد موفق عمل نکند، بنابراین دومین مقوله در کنار مسائل سیاسی، بحث اعتماد سرمایه گذاران است که باعث شده شاهد حجم معاملات بسیار پایین و خروج ادامه دار سرمایه از بازار بورس باشیم.

تسویه کارگزاری ها می تواند به عنوان یک عامل جانبی ولی تأثیرگذار برای کوتاه مدت در نظر گرفته شود و نیز می‌تواند ترسی را به سهامداران وارد کند

تسویه کارگزاری ها عاملی تأثیرگذار برای کوتاه مدت

دکتر محبی در ادامه با اشاره به نزدیک شدن زمان تسویه کارگزاری ها تأکید کرد: تسویه کارگزاری ها می تواند به عنوان یک عامل جانبی ولی تأثیرگذار برای کوتاه مدت در نظر گرفته شود و نیز می‌تواند ترسی را به سهامداران وارد کند.

این تحلیلگر بازارهای مالی بیان کرد: اگر بخواهیم سایر مسائل مانند نرخ کامودیتی ها در سطح جامعه جهانی، عملکرد سایر بازارهای موازی در داخل ایران، دستورهای ضد و نقیض دولتی، قیمت های دستوری، تغییر مستمر قوانین ناظر و عدم ثباتی که در بازار بورس است را جمع بندی کنیم، در کنار هم به این واقعیت خواهیم رسید که بازار بورس نیازمند یک خبر خوب و یک اتفاق مثبت برای رشد مجدد می باشد.

بازاری جذاب برای نوسانگیرها

محبی در انتها با بیان اینکه اگر شاهد تغییری در شرایط فعلی بازار نباشیم بازار در همین محدوده رنج حرکت خواهد کرد، خاطر نشان کرد: این بازار رنج، بهترین حالت است برای نوسانگیرها، افرادی که به سبک پرایس اکشن کار می‌کنند و کف های حمایتی و سقف های مقاومتی را شناسایی و به صورت نوسانی، گین های کوچکی می‌گیرند و از بازار خارج می شوند ولی برای سهامداران بلند مدت نیازمند مخابره شدن اخبار خوب سیاسی، اقتصادی و یا حتی داخلی هستیم که بتوانند با اعتماد بیشتر سرمایه های خود را وارد بازار بورس کنند و همین برگشت اعتماد بتواند جانی مجدد به بازار بورس بدهد.

روانشناسی بازار بورس

حتما تا بحال دیده اید که با انتشار یک خبر اقتصادی و یا سیاسی بازارهای مالی به جنبش بیشتری افتاده و معامله گران زیادی در عرصه بازار حاضر می شوند. این رفتار معامله گران را می توان از طریق روانشناسی بازار مورد بررسی و تحلیل قرار داد تا در مواقع مناسب به کسب سود در بازار منتهی شود.

برای مشاوره روانشناسی بازار بورس

برای مشاوره روانشناسی بازار بورس

عناوین اصلی این مقاله

عوامل متعددی هستند که بر مبادلات مالی تاثیرگذار هستند. یکی از این عوامل تاثیرگذار، مسائل احساسی و روانی معامله گران است. با به وجود آمدن تغییرات مختلف در بازارهای مالی، احساسات معامله ‌گران به گونه‌ ای تغییر می ‌کند که این تغییرات، تاثیر زیادی بر خرید و فروش سهام‌ ها می ‌گذارند. گاهی تنها به علل مسائل روانی، ارزش سهمی در بازار دچار افت و یا افزایش قیمت می‌ شود.

به بررسی اخبار مختلف و تاثیر آن ها بر رفتار معامله عوامل موثر بر معاملات بازار سهام ‌گران در معاملات، روان ‌شناسی بازار بورس گفته می ‌شود. معامله ‌گران موفق، به ‌غیر از توجه به مسائل تکنیکی بازار، باید به اهمیت روانشناسی بازار بورس نیز واقف باشند. با توجه به اهمیت زیاد این مسئله در معاملات، در این مقاله قرار است پرسش روان ‌شناسی بازار بورس چیست پاسخ داده شود و همچنین کاربرد روان‌ شناسی بازار بورس در معاملات مختلف نیز مورد بررسی قرار گیرد.

روانشناسی بازار چیست

در ابتدای بررسی پرسش روانشناسی بازار بورس چیست، لازم است در ابتدا اصطلاح روانشناسی بازار و کاربردهای آن به ‌صورت کامل معرفی شوند. آشنایی با مفهوم کلی این مسئله، باعث می ‌شود که اهمیت روان‌ شناسی بازار بورس نیز بهتر درک شود. همان‌ طور که در قسمت ‌های قبلی نیز به آن اشاره شد، در بسیاری از اوقات مسائل روانی به ‌گونه‌ ای بر سهام‌ داران تاثیر می‌ گذارد که آن‌ ها معاملات خود را تحت تاثیر این مسائل انجام می ‌دهند و در نتیجه موضوعات احساسی بر نرخ معاملات بازارهای مالی تأثیر می ‌گذارد.

احساساتی همچون ترس از دست دادن سرمایه، طمع کردن برای بیشتر شدن سهام‌ ها و مواردی از این قبیل تاثیر زیادی بر رفتار معامله ‌گران در بازارهای مالی دارد. به تحلیل این احساسات و تاثیر آن ‌ها بر میزان خرید و فروش سهام ‌ها، روان‌ شناسی بازار گفته می‌ شود. معامله‌ گران حرفه ‌ای، در کنار تحلیل‌ های تکنیکی خود همواره به مسائل احساسی و روانی نیز دقت دارند. روان ‌شناسی بازار علمی مهم در دنیای بازارهای مالی و سرمایه‌ گذاری است. این تکنیک، به‌ صورت هم‌ زمان مرتبط با اقتصاد و روان‌ شناسی است و علاقه مندان به یادگیری روانشناسی بازار باید با این دو علم آشنا باشند. آشنایی با این علم و اطلاع از کاربرد روان‌ شناسی بازار، می ‌تواند کمک‌ های مفیدی را به معامله ‌گران در انجام معاملات برساند.

برای اینکه بتوانیم در بازار سرمایه گذاری موفق باشیم بایستی در ابتدا اهداف و استراتژی های خود را مشخص کرده و سپس به موارد دیگر از جمله روانشناسی و تحلیل بازار بپزداریم.

بیشتر بخوانید: اهداف سرمایه گذاری

اهمیت روانشناسی بازار

در ادامه بررسی پرسش روانشناسی بازار بورس چیست، لازم است که به اهمیت این مسئله و تأثیر آن در بازارهای مالی و انجام معاملات پرداخته شود. به‌ طور مثال بازار بورس ایران، یکی از بازارهایی است که تحت تأثیر اخبار و مسائل احساسی است. به ‌طور مثال اخبار مربوط به مذاکرات برجام، همواره تاثیر زیادی در این بازار داشته است. معامله گرانی که به تاثیر این مسائل در بازار واقف هستند می توانند معاملات سودده تر و مطمئن تری را انجام دهند. به‌ طور مثال، معامله‌ گران حرفه ‌ای معمولاً به ‌دنبال اخبار مربوط به مذاکرات برجام هستند و با آگاهی از تاثیر این مذاکرات بر قیمت ‌ها، به خرید و فروش سهام‌ های خود می‌ پردازند.

روان‌ شناسی بازار به ‌غیر از زمان‌ هایی که معامله ‌گران به‌ دنبال سود بیشتر هستند، برای جلوگیری از ضرر در معاملات نیز موثر است. استفاده کاربردی از علم روان ‌شناسی بازار باعث می‌ عوامل موثر بر معاملات بازار سهام شود که معامله گران در مواقع حساس بتوانند سرمایه خود را از بازار خارج کنند و از ضرر دیدن سهام ها جلوگیری کنند. همچنین اهمیت دیگر روان ‌شناسی بازار بورس مربوط به تصمیم به حضور کوتاه‌ مدت و یا بلند مدت در بازارهای مالی می ‌شود. معامله ‌گران با آشنایی با این علم، می ‌توانند تصمیم بگیرند که سهام‌ های خود را به‌ صورت بلند مدت و یا کوتاه مدت معامله کنند. برای استفاده از مزایای متعدد این علم، سرمایه ‌گذاران باید با چند فاکتور مختلف آشنا باشند، که در ادامه این مقاله این مسائل به ‌صورت کامل بررسی شده اند.

عوامل موثر در روانشناسی بازار

پس ‌از بررسی تعاریف مربوط به روان ‌شناسی بازار، برای بررسی بیشتر پرسش روانشناسی بازار چیست، لازم است که به عوامل و فاکتورهای مؤثر در استفاده از این علم پرداخته شود. مسائل مختلفی وجود دارند که معامله ‌گرانی که به دنبال استفاده از کاربرد روانشناسی بازار بورس در معاملات خود هستند برای تسلط به این علم، باید بر آن‌ ها مسلط باشند. در این قسمت از مقاله قرار است که مهم ‌ترین فاکتورهای مؤثر بر روان ‌شناسی بازار معرفی شوند.

شاخص بورس: توجه به شاخص بورس، اولین مسئله مهم در بررسی عوامل مؤثر بر روان ‌شناسی بازار است. این شاخص نشان ‌دهنده وضعیت کلی بازار بورس است. معامله ‌گران با تحلیل این شاخص، می‌ توانند روند افزایش و یا ریزش قیمت ها را بررسی کنند. در زمان‌ هایی که اخبار مهم تاثیرگذار بر بازار منتشر می شود، معامله گران می توانند با تحلیل شاخص بورس میزان تاثیرگذاری این اخبار بر معاملات را بررسی کنند. با تحلیل این شاخص معامله ‌گران می‌توانند مناسب ترین استراتژی برای انجام معاملات را طراحی کنند.

تحلیل اخبار: مسئله مهم بعدی که در روان ‌شناسی بازار بورس تاثیر بسیار زیادی می‌ گذارد، تحلیل اخبار روز است. همان ‌طور که در قسمت‌ های قبل نیز به آن اشاره شد، مسائلی هم چون مذاکرات هسته ‌ای می‌ت واند بر شاخص‌ های کلی معاملات به ‌وضوح تاثیر زیادی بگذارد. به ‌همین‌ علت باید معامله گران به صورت مداوم پیگیر اخبار تاثیرگذار بر بازار باشند.

کنترل خوش ‌بینی و بدبینی: مسئله تاثیرگذار بعدی بر روان ‌شناسی بازار، این است که معامله‌ گران باید بتوانید میزان خوش‌ بینی و یا بدبینی شان در انجام معاملات و یا تحلیل بازار را مدیریت کنند. در بسیاری از مواقع خوش‌ بینی و یا بد بینی افراطی باعث می ‌شود که معامله ‌گران متحمل ضررهای هنگفتی شوند و یا سود خود را از دست دهند. کنترل این مسئله، می‌ تواند تاثیر زیادی بر کیفیت انجام معاملات بگذارد.

با روانشناسی درست از بازارهای مالی می توان به سرمایه های زیادی دست یافت. این در حالیست که نباید خطرات و ریسک های پیش رو را فراموش کرد و در تلاش برای عدم انجام معامله های پرریسک بود.

بیشتر بخوانید: افزایش سرمایه در بورس

کاربرد روانشناسی بازار در معاملات

برای پاسخ ‌دادن به سوال روانشناسی بازار چیست، به ‌غیر از مسائلی که در قسمت‌ های قبلی مورد بررسی قرار گرفت، لازم است که بررسی کاربردهای این علم در بازار معاملات نیز پرداخته شود. پس‌ از آشنایی با کاربردهای این علم معامله گران بیشتر به اهمیت روانشناسی بازار بورس پی می ‌برند. همان ‌طور که در قسمت‌ های قبلی به آن اشاره شد، یک معامله‌ گر برای اینکه سهام ‌های خود را به ‌خوبی مدیریت کند و بتواند معاملاتی سودده داشته باشند، لازم است که مسائل مختلفی را مد نظر داشته باشد. یکی از مهم‌ ترین مسائل مربوط به مدیریت سهام ها، استفاده از علم روان ‌شناسی بازار است. معامله‌ گران زمانی می ‌توانند از این علم به‌ خوبی بهره‌ مند شوند که از کاربرد روان ‌شناسی بازار بورس در انجام معاملات مطلع باشند. در ادامه‌ این قسمت از مقاله، کاربردهای مختلف استفاده از این علم آورده ‌شده است.

اولین کاربرد مربوط به استفاده از روان‌ شناسی بازار، مدیریت بهتر سرمایه ‌ها است. استفاده از روان ‌شناسی بازار از تصمیمات احساسی معامله‌ گران جلوگیری می‌ کند و تا حد زیادی جلوی ضررهای نامعقول را می گیرد.

کاربرد بعدی استفاده از این این علم، این است که استفاده از آن، باعث می ‌شود که معامله ‌گران بتوانند موقعیت‌ های سودده را شناسایی کنند.

دیگر کاربرد استفاده از علم روانشناسی بازار این است که با استفاده از آن معامله ‌گران می‌ توانند تصمیم بگیرند که سرمایه خود برای چه بازه زمانی در بازار نگه دارند.

همچنین سرمایه گذاران می توانند با روانشناسی بازار و تحلیل قیمت ها در موارد مختلفی سرمایه گذاری کرده که یکی از آنها سرمایه گذاری در املاک می باشد.

بیشتر بخوانید: سرمایه گذاری در مسکن

تاثیر روانشناسی بازار در معامله

آخرین مسئله‌ ای که در بررسی پرسش روان‌ شناسی بازار بورس چیست لازم است که با آن پرداخته شود،، تأثیر استفاده از این علم در بازارهای سرمایه است. همان ‌طور که در قسمت ‌های قبلی نیز به آن اشاره شد، استفاده از روانشناسی بازار، باعث می ‌شود که معامله ‌گران بتوانند معاملات بهتری را انجام دهند. استفاده از روانشناسی بازار به دو صورت در بازار معاملات تأثیر می ‌گذارد. اولین نوع تأثیرگذاری این علم به ‌صورت فردی است. تأثیر فردی به این معنی است که معامله ‌گران با استفاده عوامل موثر بر معاملات بازار سهام از آن می ‌توانند معاملات بهتری را انجام دهند و سود بیشتری را به دست بیاورند. اما دومین شکل تاثیرگذاری علم روانشناسی بازار در معاملات، به این صورت است که استفاده از آن باعث می‌ شود که معاملات شکل حرفه ‌ای به خود بگیرند و در نهایت بازار مالی در مسیری حرفه ‌ای‌ تری قرار بگیرد که این مسئله به نفع تمامی معامله‌ گران است.

افرادی که قادر به روانشناسی عوامل موثر بر معاملات بازار سهام درست بازار نیستند و در اکثر موارد به تحلیل های نادرستی دست پیدا می کند می توانند در اقدامی سرمایه خود را به شرکت های سبدگردان بورسی بسپارند تا بتوان از این راه کسب سود کرد.

در ادامه بخوانید: سبدگردانی بورس

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد روانشناسی بازار بورس در​ کانال تلگرام تجاری عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره تجاری تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون بازار و کاربرد روان شناسی در بازار سرمایه گذاری​​ پاسخ دهند.

سوالات متداول

1- روانشناسی بازار چیست؟

روانشناسی بازار علمی است که با استفاده از آن احساسات تاثیرگذار معامله گران در بازارهای مالی مورد تحلیل و بررسی قرار می گیرد که توضیحات بیشتر در این مقاله ارائه شده است.

2- چه عواملی بر روانشناسی بازار تاثیرگذار هستند؟

عواملی همچون انتشار اخبار مختلف، احساسات معامله گران و مواردی از این قبیل بر روانشناسی بازار تاثیرگذار هستند که توضیحات بیشتر در این مقاله ارائه شده است.

3- استفاده از علم روانشناسی بازار چه تاثیری بر بازارهای مالی می گذارد؟

استفاده از این علم باعث حرفه ای تر شدن معاملات در بازارهای مالی می شود توضیحات بیشتر در این مقاله ارائه شده است.

تورم چیست و چه اثری بر بازار سهام دارد؟

در ادبیات اقتصادی، رشد همه‌گیر، مداوم و نامنظّم سطح عمومی قیمت کالاها و خدمات در یک دوره زمانی نسبت به دوره قبلی مشابه است. برای محاسبه تورم، بانک مرکزی و مرکز آمار سبد کالایی را تعریف می‌کنند و روند قیمت آن را رصد می‌کنند. برای تعیین میزان تورم در کشور ما، بانک مرکزی در سال ۱۳۸۳ سبد کالایی با ۳۵۹ قلم کالا و خدمات، در ۷۵ شهر منتخب کشور و در ۱۲ گروه کالایی را تعیین کرد. اما بسته به اینکه برای محاسبه تورم از چه شاخص قیمت و چه دوره زمانی استفاده شود می‌توان به رقم‌های متفاوتی برای نرخ تورم دست یافت.

عوامل ایجاد تورم در ایران

به طور کلی رشد شدید تورم در کشور ما اغلب ناشی از چهار عامل اصلی است:

اول تکیه و تمرکز اقتصاد ایران بر نفت که موجب شده تا در نتیجه‌ی نوسان قیمت نفت، درآمدهای کشور نیز همواره با بی ثباتی شدید مواجه باشد. دوم رشد شدید قیمت ارز در یک بازه زمانی کوتاه، سوم رشد نقدینگی و چهارم تضعیف تولید و رشد هزینه‌های تولید در اثر فشارهای وارد شده بر حوزه تجارت خارجی کشور.

تورم علاوه بر این که موجب تغییر سود و جریانات نقدی کشورها می‌شود؛ نرخ بازده مورد انتظار سهامداران و فعالان اقتصادی را نیز تغییر می‌دهد. در واقع این اتفاق موجب توزیع دوباره دارایی‌ها و درآمدهای افراد می‌شود. در یک سو بهای سبد دارایی افرادی که بیش از نرخ تورم افزایش داشته باشد از این فرآیند بهره‌مند می‌شوند. اما در سوی دیگر افرادی که ارزش سبد دارایی‌های آن‌ها به هر دلیلی کمتر از نرخ تورم افزایش پیدا کند، از متضررین این نرخ هستند.

بنابراین سرمایه‌گذاران که خالص منافع حاصل از سرمایه گذاری‌های آن‌ها به نرخ تورم بستگی دارد می‌کوشند با سرمایه گذاری در فعالیت‌های پربازده، ضمن حفظ ارزش دارایی‌های خود، از اثرات تورم نیز بهره‌مند شوند.

رابطه تورم با بازار سهام

مدت‌هاست پژوهشگران اقتصادی به دنبال یافتن رابطه بین تورم و بازار سهام هستند اما تاکنون نتوانسته‌اند به یک جمع بندی نهایی در این زمینه دست پیدا کنند. درواقع مطالعات در کشورهای مختلف نشان می‌دهد به علت وجود ساختار اقتصادی متفاوت، این ارتباط از کشوری به کشور دیگر تغییر می کند. شاید به همین علت است که برخی تحلیل‌گران این رابطه را منفی، برخی مثبت و برخی فاقد ارتباط معنادار دانسته‌اند. برای مثال در کشورهایی که تورم به خوبی قابل پیش بینی است، سرمایه‌گذاران به سادگی درصد افزوده‌ای را به عنوان تورم به بازدهی مورد انتظار خود می‌افزایند و بازار به حالت تعادل می‌رسد.

بنابراین تا زمانی که این نرخ قابل پیش‌بینی باشد عامل ناپایداری و نااطمینانی محسوب نمی‌شود. با این حال به دلیل ساختار اقتصادی ایران اغلب مطالعات نشان می‌دهند اثر نرخ تورم بر شاخص فعالیت بازار سهام؛ یعنی ارزش معاملات، حجم معاملات و نسبت ارزش معاملات به کل ارزش جاری بازار سهام در کوتاه‌مدت مثبت است. اما در همین مطالعات اشاره شده که بین نرخ تورم و تعداد سهام افزوده شده (افزایش سرمایه شرکت‌ها) و نسبت تعداد سهام معامله شده به کل سهام منتشرشده نیز در بلندمدت رابطه معناداری یافت نمی‌شود.

تورم چیست و چه اثری بر بازار سهام دارد؟

اثرات کوتاه مدت افزایش تورم بر بازار سهام

در شرایط تورمی به طور متوسط، سود اسمی شرکت ها به دلیل کاهش ارزش پول، افزایش پیدا می‌کند. در واقع سودآوری افزایش نیافته، بلکه سود اسمی تحت تاثیر تورم افزایش یافته است. این افزایش به دلیل جبران کاهش سود حقیقی است. بنابراین، با افزایش این نرخ، سود تقسیمی شرکت‌ها و به تبع آن قیمت سهام افزایش خواهد داشت. از سوی دیگر، با افزایش تورم در کوتاه مدت سرمایه‌گذاران با توجه به ریسک بالای نگهداری پول و کاهش ارزش آن، تمایل کمتری به نگهداری آن داشته و به دنبال کاهش حجم نقدینگی در سبد دارایی خود هستند. بدین منظور، یکی از گزینه‌های سرمایه گذاری، خرید سهام است که می‌تواند به عنوان سپری در مقابل تورم عمل کند.

درنتیجه افزایش تقاضا برای خرید سهام، موجب افزایش قیمت سهام و افزایش ارزش و حجم معاملات می‌شود. این مساله بر انگیزه سرمایه‌گذاری در شرکت‌ها می‌افزاید. بنابراین شرکت ها اقدام به انتشار سهام می‌کنند تا از این طریق منابع مالی مورد نیاز برای سرمایه‌گذاری در آینده را فراهم آورند.

علاوه بر این با افزایش تورم، نسبت ارزش مبادلات به کل ارزش جاری بازار سهام و نیز نسبت تعداد سهام مبادله شده به کل سهام منتشرشده در بازار سهام و در نتیجه نقدینگی بازار سهام نیز می‌تواند افزایش داشته باشد. از آنجا که نقدینگی بازار سهام نشان‌گر عملکرد بازار سهام است، در نهایت می‌توان نتیجه گرفت که اثر تورم بر عملکرد بازار سهام در کوتاه مدت در ایران مثبت است. نکته دیگری که در اثرات مثبت افزایش این نرخ بر بازار سهام در کوتاه مدت اثرگذار است بی‌اعتمادی سرمایه‌گذاران به سایر بازارها از جمله طلا و ارز، مسکن و غیره به دلیل نوسانات بالا یا ضریب نقدشوندگی پایین و … است. در واقع از نظر سرمایه‌گذاران بازار سهام ایران در کوتاه مدت کاراست و می‌تواند به عنوان پوششی در مقابل تورم عمل کند.

اثرات بلندمدت افزایش تورم بر بازار سهام

در بلند مدت، قیمت فروش محصولات و خدمات شرکت‌ها افزایش یافته و درنتیجه بدون افزایش تولید یا کیفیت محصولات و در نتیجه ارزش ذاتی سهام، رقم فروش شرکت بالا می‌رود. در چنین شرایطی بازده اسمی شرکت‌ها شاخص ضعیفی برای سرمایه‌گذاران تلقی می‌شود. از سوی دیگر، افزایش این نرخ موجب تامین مواد اولیه مورد نیاز تولید با قیمت بالاتر و در نتیجه تولید با هزینه‌های بالاتر می‌شود. بنابراین، میزان تأثیر تورم بر قیمت سهام بستگی به میزان افزایش قیمت محصولات و خدمات و همچنین افزایش قیمت مواد اولیه و هزینه‌ها دارد که بسته به نوع صنعت می‌تواندبرآیند متفاوتی از خود بروز دهد.

اما در عوامل موثر بر معاملات بازار سهام سوی دیگر بازار، با افزایش سطح عمومی قیمت‌ها و نرخ تورم در فاصله زمانی میان سرمایه‌گذاری و بهره برداری، وجهی که سرمایه‌گذار به عنوان سود سرمایه گذاری بدست می‌آورد، قدرت خرید کمتری دارد. در نتیجه بازده واقعی سرمایه‌گذاری، کمتر از بازده مورد انتظار خواهد بود. علاوه بر این، شرایط تورمی باعث کاهش قدرت خرید مردم و کاهش فرصت و تقاضا برای سرمایه‌گذاری و پس انداز در بورس اوراق بهادار و به تبع کاهش شاخص سهام می‌شود.

نکته دیگر اینکه با افزایش نرخ تورم، افزایش نرخ بهره بازار نیز اجتناب ناپذیر است و به همین علت نرخ بازده مورد انتظار سهام‌داران با تغییری مثبت روبرو خواهد شد. به این ترتیب، یکی دیگر از اثرات تورم در بلند مدت بی ثباتی در سود و بازده است. بنابراین میزان تأثیر تورم بر سود پرداختی شرکت ها به سهامداران نامعلوم است و در نهایت می‌توان نتیجه گرفت که تأثیر تورم بر قیمت محصولات شرکت ها و تعدیل اثر نهایی و به طور کلی بر بازار سهام در بلند مدت در هاله‌ای از ابهام قرار دارد.

رابطه تورم با بازده سهام

بازده سهام یکی از اصول اساسی برای سرمایه گذاری در بازار سهام است، بازده سهام به سرمایه‌گذاران در تجزیه و تحلیل مالی و پیش بینی ها کمک می‌کند. بازده سهام متاثر از بازده انواع دارایی‌ها، تغییرات شرایط اقتصادی و سیاسی، ریسک‌ها، عوامل تاثیرگذار بر مقادیر جریانات نقدی آتی دارایی ها، عوامل موثر بر واکنش رفتار طیف وسیعی از تصمیم‌گیران و نرخ بازده مورد انتظار سرمایه‌گذاران و بسیاری عوامل دیگر است. از منظر تئوریک این عوامل به دو دسته درونی و بیرونی تقسیم می‌شوند. عوامل در سطح شرکت و صنعت مثل نسبت‌های مالی، حاشیه سود، نتایج حاصله از بررسی مطالعه صورت‌های مالی شرکت و عوامل تاثیرگذار بر رونق و رکود در شرکت و صنعتی خاص، همگی از عوامل درونی محسوب می‌شوند از این رو این عوامل تا حدود زیادی بوسیله مدیریت بنگاه ها قابل کنترل هستند.

اما عوامل کلان اقتصادی، اجتماعی و حتی سیاسی وجود دارند که بر قیمت و بازدهی سهام تاثیر می‌گذارند که خارج از کنترل مدیریت بنگاه ها بوده و از این رو عوامل بیرونی محسوب می‌شوند. مثل نرخ تورم، نرخ بهره، نرخ رشد اقتصادی، مالیات، سوبسید، قوانین و مقررات مربوطه، حجم نقدینگی، ادوار تجاری کسب و کار، میزان بازدهی فرصت‌های سرمایه‌گذاری جایگزین و سیاست های اقتصادی و اجتماعی و سیاسی دولت.

عوامل موثر بر رابطه تورم و بازده سهام

دو عامل رابطه تورم و بازده سهام را تحت تاثیر قرار می‌دهند: شوک های عرضه همچون شوک قیمت نفت و شوک های بهره‌وری و شوک‌های تقاضا که ناشی از شوک های سیاست‌های پولی و مالی هستند. بدین ترتیب می‌توان گفت که رابطه بین تورم و بازده سهام بستگی به منبع تورم دارد. شوک‌های تقاضای کل، عموما با افزایش در عرضه پول منجر به تورم بالاتر و بالا رفتن قیمت سهام می‌شوند؛ در حالیکه شوک‌های عرضه همچون افزایش در قیمت نفت، منجر به تورم بالاتر و قیمت سهام پایین‌تر می‌شود.

ذکر این نکته ضروری است که هر چند تورم با افزایش هزینه‌های تولید تاثیر منفی بر قیمت سهام دارد ولی اگر تورم و افزایش قیمت محصول شرکت های بورسی بیشتر از رشد هزینه‌های تولید باشند، در این صورت سود بنگاه‌ها افزایش یافته و تورم از کانال جریان وجوه نقدی آتی عایدی‌ها می‌تواند تاثیر مثبتی بر قیمت سهام داشته باشد، بدیهی است در این صورت بسته به شرایط هر صنعت برآیند این دو اثر مخالف هم، نحوه تاثیر تورم بر قیمت و بازدهی سهام را تعیین خواهد کرد.

برآورد عملکرد صنایع مختلف بازار سهام در شرایط تورمی

برآورد عملکرد صنایع مختلف بازار سهام در شرایط تورمی می‌توان صنایع بورسی را در سه گروه بررسی کرد:

چه عواملی اجازه نداد تا بورس به مسیر صعودی باز گردد

حجم کل معاملات سهام در بورس تهران در سالی که گذشت به یک میلیون و ۶۰۲ هزار و ۶۳۵ میلیون سهم رسید که طی ۲۳۹ روز معاملاتی در ۱۵۱ میلیون و ۵۳۲ هزار و ۸۹۴ دفعه معامله انجام شد.

به گزارش خبرنگار مهر، سیاست گذاری‌های بانک مرکزی در ۱۴۰۰ حاکی از کاهش تورم متوسط دوازده‌ماهه و نقطه به نقطه بود. هر چند که اقلام کالایی تورم ماهانه بالاتری را نسبت به اقلام خدمتی تجربه کرده و سهم بالاتری را از تورم ماهانه شاخص کل به خود اختصاص دادند. با این حال، تورم ماهانه کالاهای بادوام بواسطه همبستگی بالای نوسانات قیمت آنها با نوسانات بازار ارز، رشد محدودی را تجربه کردند.

در حوزه تجارت خارجی نیز گمرک ایران اعلام کرد، طی یازده‌ماهه سال جاری ارزش صادرات گمرکی معادل ۴۳.۵ میلیارد دلار بوده که نشانگر افزایش ۳۹.۹ درصدی آن در مقایسه با دوره مشابه سال ۱۳۹۹ است. همچنین ارزش واردات گمرکی در دوره مزبور معادل ۴۶.۶ میلیارد دلار گزارش شده است که حاکی از افزایش ۳۵.۶ درصدی آن نسبت به مدت مشابه سال قبل است که نشان می‌دهد در مجموع تراز تجاری ایران همچنان منفی است.

طی مدت مذکور در بازار رسمی ارز نیز متوسط نرخ فروش دلار حواله‌ای و اسکناس مندرج در سامانه سنا به ترتیب معادل ۲۴۲.۵ و ۲۵۰.۷ هزار ریال بود که این متغیر در هر دو بازار نسبت به ماه قبل از آن به ترتیب معادل ۱.۹ و ۵.۷ درصد کاهش نشان می‌دهد. همچنین تحولات بازار غیررسمی حاکی از کاهش قابل توجه متوسط نرخ دلار در سال ۱۴۰۰ بوده است.

در سایر بازارهای دارایی از جمله مسکن، بررسی‌ها حاکی از افزایش شاخص «قیمت مسکن معامله‌شده» است، به‌گونه‌ای که بر اساس اطلاعات اخذ شده از سامانه ثبت معاملات املاک و مستغلات کشور، متوسط قیمت خرید و فروش یک متر مربع زیربنای واحد مسکونی معامله شده در شهر تهران طی بهمن‌ماه ۱۴۰۰ نسبت به ماه قبل ۰.۴ درصد و نسبت به ماه مشابه سال قبل ۱۶.۴ درصد افزایش را تجربه کرد.

در بازار سهام نیز شاخص کل بورس اوراق بهادار در روز پایانی اسفند ماه ۱.۶ درصد افزایش یافت. در این بازار شاخص کل قیمت و بازده نقدی بورس تهران با ۴.۵۵ درصد رشد از ابتدای سال ۱۴۰۰ تا آخرین روز معاملاتی بازار عوامل موثر بر معاملات بازار سهام سهام در اسفند ماه توانست افزایش ۵۹.۵۴۰ واحدی را برای خود به ثبت رساند. شاخص کل بورس در ابتدای سال ۱۴۰۰ با رقم یکمیلیون و ۳۰۷ هزار واحد کار خود را آغاز کرد و در آخرین روز کاری این نماگر را با عدد یک میلیون و ۳۶۷ واحد به بازار تحویل داد.

شاخص کل بورس با برگزاری انتخابات ریاست جمهوری در ۲۸ خرداد ۱۴۰۰ و مشخص شدن پیروزی آیت الله رئیسی در انتخابات در حالی روند صعودی به خود گرفت که بسیاری از سهامداران امید داشتند با توجه به وعده‌های انتخاباتی رئیس جمهور منتخب برای حمایت از بورس، سیاست‌های یک شبه و تماماً به نفع سهامداران عمده و شرکت‌های حقوقی و دولت از تصمیم‌گیری‌های مسئولان بورس رخت ببندد.

از ۲۸ خرداد سال جاری تا ۱۲ مرداد که روز تنفیذ رئیس جمهور دولت سیزدهم بوده است، بورس در یک روند صعودی متعادل با رشد ۲۱۶ هزار واحدی روبرو شد و توانست به عدد یک میلیون و ۳۷۶ هزار واحدی برسد.

از ۱۲ مردادماه ۷ شهریورماه سال جاری، بورس به روند متعادل خود ادامه داد. ۳ شهریور نیز روز رأی اعتماد به وزرای دولت سیزدهم بود؛ در این روز شاخص کل بورس توانست به عدد یک میلیون و۵۵۰ هزار واحدی برسد. بالاترین میزان شاخص کل بازار سرمایه در سال ۱۴۰۰ عوامل موثر بر معاملات بازار سهام روز ۷ شهریور ماه و عدد یک میلیون ۵۷۵ هزار واحد بوده است.

اما از ابتدای شهریورماه با مشخص شدن وزرای دولت سیزدهم، بورس به یکباره روند نزولی به خود گرفت. ابهام در مؤلفه‌های بنیادی بورس یکی از عمده ترین دلایل این ریزش بوده است. مشخص نبودن برنامه وزیر اقتصاد در مورد بورس، نوسانی بودن قیمت دلار، برنامه جدی دولت در خصوص کنترل کسری بودجه و تورم و… از جمله دلایل ریزش بورس از نظر بنیادی بوده است.

از ابتدای شهریورماه و از روزهایی که شاخص کل به بالاترین میزان خود در سال ۱۴۰۰ رسیده است تا روز ۱۷ آبان سال جاری بورس چند مرتبه روند خود را تغییر داده است. اما در مجموع شاخص کل بازار سرمایه از ابتدای شهریور تاکنون کاهش ۱۰۵ هزار واحدی را تجربه کرده است.

بورس در تاریخ‌های ۳۱ شهریور و ۹ آبان به یک حمایت جدی برخورد کرده و تغییر روند داده است. اما نکته قابل توجه در این زمینه خروج پول از بازار سرمایه بوده است. این روند خروج پول سهامداران خرد از ابتدای شهریور تشدید شده است.

نماگر بازار اول اما در حالی با رشد ۹.۸۱ درصدی در پایان سال ۱۴۰۰ نسبت به ابتدای سال روبرو شد که شاخص بازار دوم بورس تهران با کاهش ۱.۶۷ درصدی در سال قبل، نشان داد که معامله گران بورس تهران به سهم‌های بزرگ و شاخص ساز توجه بیشتری داشته‌اند.

شاخص کل هم وزن نیز در سالی که گذشت با کاهش ۲۰.۸۱ درصدی به رقم ۳۴۸ هزار و ۲۷۰ واحد رسید. این نماگر در ابتدای سال عدد ۴۳۹ هزار و ۸۰۱ واحد را نشان می‌داد.

گزارش‌های دریافتی از بورس تهران نشان می‌دهد در بازار اول سهام ارزش معاملات این بازار به ۴ میلیون و ۳۰۸ هزار و ۸۱۵ میلیارد ریال در پایان سال ۱۴۰۰ بالغ شده است. این رقم در مقایسه ارزش معاملات این بازار در اسفند ماه با ماه قبل از آن حاکی از کاهش بیش از ۶۵ درصدی است.

حجم معاملات نیز در این بازار به ۵۹۹ هزار و ۳۰۷ هزار میلیون سهم رسید که در اسفند ماه ۱۴۰۰ با افت بیش از ۴۷ درصدی نسبت به بهمن ماه مواجه بود.

در بازار دوم سهام نیز ارزش معاملات این بازار در بورس تهران در حالی تا پایان سال ۱۴۰۰ به ۴ میلیون و ۵۴۰ هزار و ۵۸۴ واحد رسید که این بازار در ماه پایانی این سال با کاهش بیش از ۶۲ درصدی ارزش معاملات خود نسبت به بهمن ماه مواجه بود.

حجم معاملات در بازار دوم بورس تهران نیز در سالی که گذشت به ۸۰۸ هزار و ۱۴۱ میلیون سهم بالغ شد که در اسفند ماه از افت بیش از ۲۶ درصدی نسبت به ماه قبل حکایت داشت.

در بازار بدهی بورس تهران اما ارزش معاملات این بازار به ۴۴۸ هزار و ۱۴ میلیارد ریال رسید که در اسفند ۱۴۰۰ از رشد بیش از ۹۳ درصدی ارزش معاملات این بازار نسبت به بهمن ماه خبر می‌داد.

همچنین ارزش معاملات صندوق‌های سرمایه گذاری قابل معامله نیز با افزایش بیش از ۳۶ درصدی ارزش معاملات خود در ماه پایانی سالی که گذشت روبرو شدند که در نهایت ارزشی بالغ بر ۳ میلیون و یکصد هزار و ۸۸۵ واحد را برای این تابلوی معاملاتی در پایان سال ۱۴۰۰ برجای گذاشتند.

در مجموع ارزش معاملات بورس تهران در آخرین روز کاری بازار در سال ۱۴۰۰ به ۱۲ میلیون و ۴۱۲ هزار و ۵۳۱ میلیارد ریال رسید که در مقایسه با ماه قبل افت ۵۴ درصدی این ارزش را نشان می‌داد.

حجم کل معاملات سهام در بورس تهران نیز در سالی که گذشت به یک میلیون و ۶۰۲ هزار و ۶۳۵ میلیون سهم رسید که طی ۲۳۹ روز معاملاتی در ۱۵۱ میلیون و ۵۳۲ هزار و ۸۹۴ دفعه معامله میان خریداران و فروشندگان سهام دست به دست شده است.

در سالی که گذشت روند تغییرات نرخ بازار بین‌بانکی نشان دهنده کاهش این نرخ در بهمن‌ماه در قیاس با ماه‌های گذشته و تثبیت آن در محدوده ۲۰.۳ درصد بوده است.

علیرغم کاهش حجم معاملات بازار بین بانکی طی بهمن ماه ۱۴۰۰، افزایش کل مبلغ توافق بازخرید در عملیات بازار باز و تسهیلات قاعده مند در طی این دوره حاکی از استفاده منابع در دسترس برخی بانک‌ها یعنی بانک‌هایی که پیشتر دارای مازاد قابل عرضه در بازار بین بانکی بودند برای تأمین عوامل موثر بر معاملات بازار سهام نیازهای نقدینگی خود و کاهش مازاد قابل عرضه آنها در بازار بین بانکی است.

در روزهای پایانی سال ۱۴۰۰ عمدتاً با توجه به تداوم کاهش انتظارات تورمی، روند نزولی نرخ‌های بازده اوراق مالی اسلامی دولتی ادامه یافت؛ به‌نحوی که در این ماه نرخ بازده اسناد مذکور با سررسیدهای یک، دو و سه‌ساله، به‌ترتیب با ۱.۲۱، ۱.۳۳ و ۱.۰۳ واحد درصد کاهش نسبت به ماه قبل به‌ترتیب به ۲۲.۰۷، ۲۳.۱۰ و ۲۴.۰۳ درصد رسید.

مطابق گزارش‌ها، آهنگ رشد پایه پولی در دوازده ماهه منتهی به بهمن ماه ۱۴۰۰ روند کاهشی را طی کرد به‌گونه‌ای که رشد پایه پولی دوازده ماهه از ۴۲.۱ درصد در مرداد ماه به ۳۳.۲ درصد در بهمن‌ماه رسید. همچنین پایه پولی در پایان بهمن ماه ۱۴۰۰ (معادل ۵۸۰۷.۵ هزار میلیارد ریال) نسبت به پایان سال ۱۳۹۹، رشدی معادل ۲۶.۶ درصد داشته است.

این در حالی است که حجم نقدینگی در پایان بهمن‌ماه سال ۱۴۰۰ (معادل ۴۶۲۴۱.۰ هزار میلیارد ریال) نسبت به پایان سال ۱۳۹۹ معادل ۳۳.۰ درصد رشد یافت.

بر اساس اعلام وزارت امور اقتصادی و دارایی، کارگزاری بانک مرکزی از ابتدای سال جاری تا پایان بهمن‌ماه ۱۴۰۰، سی و دو مرحله حراج و سه مورد پذیره‌نویسی اوراق مالی اسلامی دولتی برگزار کرد که در مجموع، ۷۵۵.۴ هزار میلیارد ریال اوراق مالی اسلامی دولتی توسط بانک‌ها و سایر سرمایه‌گذاران خریداری شد.

بر همین اساس، در بهمن‌ماه سال ۱۴۰۰ جمعاً به مبلغ ۹۴.۶ هزار میلیارد ریال اوراق مالی اسلامی دولتی از طریق کارگزاری بانک مرکزی فروخته شد.

همچنین در یازده‌ماهه سال جاری از محل سهمیه ارزی سال ۱۴۰۰ در حدود ۱۴.۸ میلیارد دلار ارز با نرخ ترجیحی به صورت نقدی و اعتباری به واردات کالاهای اساسی، دارو، تجهیزات پزشکی و نیز واکسن کرونا اختصاص یافته است.

در سالی که گذشت بورس تهران با کسب بازدهی ۹/ ۲ درصدی، در مقایسه با سایر بازارهای موازی در حالی پایین‌ترین بازدهی را برای خود ثبت کرد که بازده اسکناس دلار در این سال با بیش از ۸/ ۵ درصد رشد قیمت و سکه با ۱/ ۱۱ درصد بازدهی در کانون توجه اغلب سرمایه گذاران بودند در عین حال بازار مسکن نیز بنابر گزارش‌ها از رشد بیش از ۹ درصدی برخوردار بوده است.

تصمیم غیرکارشناسی تعدیل نامتقارن دامنه‌نوسان سهام از مثبت و منفی ۵‌درصد به مثبت ۶ و منفی ۲‌درصد و سپس تغییر آن از مثبت ۶ و منفی ۳‌درصد از سوی رئیس وقت سازمان بورس در ابتدای سال ۱۴۰۰ در حالی به افزایش صف‌های طویل فروش سهام انجامید که در ادامه با وجود عوامل موثر بر معاملات بازار سهام رشد نرخ تورم و انتظار معامله گران برای جبران کاستی‌ها و بازدهی‌های از دست رفته در این دوره زمانی خاص، اما فرصت اصلاح پرتفوی را از اغلب معامله گران گرفت. هرچند که در ادامه کار این تصمیم از سوی سازمان بورس در اواخر اردیبهشت ماه ۱۴۰۰ متوقف و دامنه نوسان قیمت سهام به حالت قبلی خود بازگشت.

با استقرار دولت سیزدهم در ۲۱ مهر ماه ۱۴۰۰، مجید عشقی به‌جای محمدعلی دهقان‌دهنوی به عنوان ششمین رئیس سازمان بورس و اوراق‌بهادار در ۱۵ سال اخیر منصوب شد.

بورس ۱۴۰۰ اگر چه در سالی که گذشت برای معامله گران این بازار حرف چندانی برای گفتن نداشت اما با توجه به توافق برجام و رخدادهای بین المللی بویژه افزایش نرخ جهانی نفت و تورم جهانی می‌تواند در صورت حمایت همه جانبه دولت دستکم برای نیمه اول امسال چشم انداز دیگری را پدیدار سازد.

افزایش نقدینگی حدود ۴۰ درصد و رسیدن به حدود ۴,۵۰۰ هزار میلیارد تومان در کنار برآورد تورم ۴۰ درصدی در سال ۱۴۰۰ در حالی سال آینده را نیز همچنان از بابت رشد حجم نقدینگی قابل تأمل کرده که آمار تشکیل سرمایه ثابت ناخالص یا به عبارتی اشتغال آتی نگران‌کننده است.

به زعم اغلب کارشناسان اصلی ترین ناکامی‌ها در سال ۱۴۰۰ شامل ضعف در کنترل حجم نقدینگی؛ نداشتن سیاست مالی و پولی مناسب برای کنترل نرخ تورم؛ داشتن درک سطحی از مشکلات و مسائل اقتصادی و فقدان توانایی در دسترسی به عمق این مسائل؛ عدم برخورد بی‌طرفانه با بازار سهام و تلاش برای رشد شاخص بورس بدون توجه به شرایط عمومی اقتصاد کشور؛ عدم‌کنترل سیستم بانکی کشور در جلوگیری از خلق پول جدید و استمرار بدهی‌های بانک‌ها به بانک مرکزی و نداشتن توجه کافی به ساختار ناسالم ترازنامه بانک‌ها؛ ناتوانی در یکسان‌سازی نرخ ارز و از بین بردن بازارهای متعدد و موازی ارز در کشور؛ بی‌توجهی به روندهای غالب اقتصاد جهان و روندهای اثرگذار بر اقتصاد کشور؛ عدم‌انباشت سرمایه در کشور و وجود سرمایه منفی در سال ۱۴۰۰؛ عدم‌بهره‌برداری درست و به‌موقع از فرصت‌های موجود در بازار جهانی؛ جبران فقدان بهره‌وری در سیستم دولتی با انتشار بی‌رویه اوراق بدهی و اعمال کنترل در اقتصاد به جای اعمال سیاست‌های اقتصادی است.